Apple lại gặp rắc rối ở Trung Quốc

Ảnh: The New York Times

Chính quyền Mỹ và các nghị sĩ Quốc hội gần đây đã xem xét thỏa thuận giữa Apple và Alibaba. Họ lo ngại rằng việc Apple hợp tác với một công ty Trung Quốc có thể hỗ trợ đối thủ nâng cao năng lực AI, mở rộng các chatbot có kiểm duyệt và khiến Apple dễ bị ràng buộc bởi luật kiểm duyệt và chia sẻ dữ liệu tại Trung Quốc.

Ba năm trước, Apple từng chịu sức ép từ chính phủ Mỹ để từ bỏ thỏa thuận mua chip nhớ từ nhà sản xuất Trung Quốc YMTC. Gần đây, công ty cũng chịu ảnh hưởng bởi thuế quan với hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc, đe dọa lợi nhuận toàn cầu.

Nếu buộc phải từ bỏ thỏa thuận với Alibaba, thiệt hại đối với Apple sẽ nghiêm trọng hơn, bởi Trung Quốc chiếm gần 20% doanh thu toàn cầu của hãng. Việc không có sự hỗ trợ từ Alibaba có thể khiến iPhone tụt hậu so với các đối thủ nội địa như Huawei hay Xiaomi.

Trong một cuộc họp hồi tháng 3, giới chức Nhà Trắng và Ủy ban Lưỡng đảng về Trung Quốc đã đặt nhiều câu hỏi với Apple về điều khoản hợp tác, dữ liệu sẽ chia sẻ và liệu công ty có ký cam kết pháp lý với phía Trung Quốc hay không. Nhiều câu hỏi trong số đó Apple không thể trả lời.

Mỹ ngày càng xem AI là công cụ có thể dùng cho mục đích quân sự. Công nghệ này có khả năng điều phối tấn công và vận hành thiết bị không người lái. Vì vậy, Mỹ đang tìm cách hạn chế Bắc Kinh tiếp cận AI, bao gồm cắt đứt khả năng sản xuất và mua chip AI. Một số ý kiến trong chính quyền Trump thậm chí đề xuất đưa Alibaba và các công ty AI Trung Quốc vào danh sách cấm giao dịch với doanh nghiệp Mỹ.

Dân biểu Raja Krishnamoorthi, thành viên cấp cao của Ủy ban Tình báo Hạ viện, nói ông “rất lo ngại việc Apple thiếu minh bạch”. Ông cho rằng Alibaba là đại diện tiêu biểu cho chiến lược “hợp nhất dân sự-quân sự” của Trung Quốc, và hợp tác với họ có thể giúp công ty thu thập thêm dữ liệu để huấn luyện mô hình AI, trong khi Apple làm ngơ quyền riêng tư của người dùng Trung Quốc.

Apple, Nhà Trắng và Alibaba đều từ chối bình luận. Trong khi đó, Chủ tịch Alibaba Joe Tsai xác nhận về sự hợp tác hồi tháng 2.

Các nghị sĩ Mỹ lo rằng nếu Apple mở đường, các công ty Mỹ khác sẽ bắt chước, góp phần tăng cường sức mạnh AI cho Trung Quốc. Khi đó, những công ty như Baidu, ByteDance có thể sử dụng công nghệ được cải tiến để hỗ trợ quân đội Trung Quốc.

Ông Greg Allen, Giám đốc Trung tâm AI Wadhwani thuộc CSIS, cho rằng việc Apple hỗ trợ Alibaba đi ngược lại nỗ lực song phương nhằm kìm hãm tiến trình AI của Bắc Kinh. “Mỹ đang chạy đua AI với Trung Quốc. Chúng ta không thể để doanh nghiệp Mỹ tiếp sức cho đối thủ”, ông nói.

Ngoài vấn đề hợp tác với Trung Quốc, CEO Tim Cook cũng hứng chịu chỉ trích từ cựu Tổng thống Trump vì chuyển dây chuyền sản xuất sang Ấn Độ. Trong chuyến công du Trung Đông mới đây, ông Trump nói với Cook rằng “không quan tâm tới việc sản xuất ở Ấn Độ. Chúng tôi muốn ông sản xuất tại Mỹ”.

Năm ngoái, Apple ra mắt Apple Intelligence, bộ tính năng AI mới cho iPhone, bao gồm tóm tắt thông báo, viết nội dung email và trợ lý Siri thông minh hơn. Hãng hợp tác với OpenAI để tích hợp ChatGPT cho người dùng iPhone tại Mỹ. Nhưng vì OpenAI không hoạt động ở Trung Quốc, Apple cần đối tác trong nước để cung cấp trải nghiệm tương đương. Sau khi đàm phán với nhiều công ty, Apple chọn Alibaba và nộp hồ sơ xin chính quyền Trung Quốc cấp phép AI.

Hiện chưa rõ bao giờ các tính năng AI sẽ được triển khai tại Trung Quốc. Ông Cook chỉ tiết lộ rằng doanh số iPhone khả quan hơn tại các thị trường nơi có Apple Intelligence.

Quốc hội Mỹ đặc biệt lo ngại việc Apple phải xin phép Bắc Kinh trong một lĩnh vực đang định hình tương lai. Họ sợ Apple sẽ phải nhượng bộ, vô tình đặt mình dưới sự kiểm soát của chính quyền Trung Quốc.

Chuyên gia Richard Kramer từ hãng nghiên cứu Arete cho biết nếu hợp tác với Alibaba thất bại, Apple có thể mất đi kênh phân phối iPhone lớn tại Trung Quốc. Trong khi đó, các đối thủ Trung Quốc đang tích cực tích hợp AI vào thiết bị, khiến trải nghiệm iPhone trở nên kém cạnh tranh.

“Người dùng có thể vẫn mua iPhone, nhưng trải nghiệm sẽ không còn vượt trội”, ông nhận định.