Mùa xuân năm 2024, giám đốc công ty quảng cáo trên mạng xã hội Li Hongxing nhận lời hợp tác với startup xe điện Ji Yue. Ông Li kỳ vọng công ty này sẽ trở thành ngôi sao mới trên thị trường.
Tin tưởng vào triển vọng tăng trưởng, ông Li thậm chí vay thêm tiền để chạy quảng cáo. Nhưng chỉ trong nửa năm, Ji Yue sụp đổ, để lại cho ông khoản nợ 40 triệu nhân dân tệ (5,6 triệu USD).
Một cửa hàng của Ji Yue Auto ở Hàng Châu ngày 12/12/2024.
Sự sụp đổ của Ji Yue không phải là trường hợp hiếm. Trong vài năm qua, hàng trăm thương hiệu đã biến mất trong bối cảnh ngành ô tô Trung Quốc dư thừa công suất và cạnh tranh gay gắt.
Song song với sự trỗi dậy của những tên tuổi toàn cầu như BYD, thị trường cũng chứng kiến tình trạng “quá tải” khi hàng loạt hãng cùng tranh giành thị phần.
Chính phủ Trung Quốc trong hơn một thập kỷ qua đã hỗ trợ mạnh mẽ ngành xe điện thông qua trợ cấp và ưu đãi, đưa nước này trở thành thị trường xe điện lớn nhất thế giới. Nhưng hệ quả là cuộc chiến hạ giá triền miên, bào mòn lợi nhuận của cả nhà sản xuất lẫn nhà cung ứng. Ngay cả các hãng dẫn đầu cũng buộc nhà cung cấp phải hạ giá thành hoặc chấp nhận kéo dài thời hạn thanh toán.
Theo số liệu của Hiệp hội Xe chở khách Trung Quốc, biên lợi nhuận trung bình của các hãng xe đã giảm từ mức gần 8% năm 2017 xuống 4,3% trong năm ngoái. Tỷ lệ sử dụng công suất sản xuất hiện chỉ khoảng 50%, theo Morningstar.
Dù vậy, xe điện Trung Quốc vẫn mở rộng nhanh ra thị trường quốc tế. Xuất khẩu ô tô của nước này đạt gần 6 triệu chiếc trong năm ngoái, vượt tất cả các quốc gia khác. BYD, Chery, Geely và Changan hiện diện ngày càng phổ biến tại nhiều khu vực. Điều này đồng thời khiến châu Âu, Mexico và Canada áp dụng thuế quan hoặc hạn chế mới đối với xe điện Trung Quốc.
Một showroom BYD ở Thái Lan.
Đối mặt với áp lực giảm giá và rủi ro từ tình trạng dư thừa, Bắc Kinh đang tìm cách kiềm chế cạnh tranh. Trong một bài viết gần đây, Chủ tịch Tập Cận Bình kêu gọi chấm dứt các cuộc “chiến giá cả khốc liệt”.
Chính phủ đã đưa ra nhiều biện pháp, từ cảnh báo các lãnh đạo ngành ô tô, ban hành quy định rút ngắn thời hạn thanh toán, cho tới khuyến nghị các địa phương hạn chế trợ cấp và xử lý tình trạng dư công suất.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng những động thái này khó thể mang lại kết quả ngay. Ngành ô tô Trung Quốc đang sử dụng hơn 4,8 triệu lao động. Việc cắt giảm công suất ồ ạt có thể gây tác động tới việc làm và tăng trưởng.
“Việc giảm dư thừa là cần thiết, nhưng không thể coi đó là giải pháp hoàn hảo”, Nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á Chetan Ahya tại Morgan Stanley nhận định.
Các chuyên gia cũng cảnh báo cuộc chiến giá còn để lại nhiều hệ lụy như chất lượng linh kiện giảm sút. Nhà cung cấp chịu sức ép giá cả thường xuyên, thậm chí phải cắt giảm lương và kéo dài giờ làm để tồn tại. Trong khi đó, nhiều hãng xe vẫn phải dựa vào vốn đầu tư mới để bù lỗ.
Dù vậy, các nhà phân tích nhận định cạnh tranh về giá khó có thể biến mất hoàn toàn. Một số hãng có thể lựa chọn hình thức “cạnh tranh ngầm” như tung mẫu mới ở phân khúc giá rẻ hơn hoặc giữ nguyên giá bán nhưng bổ sung nhiều tính năng.
He Xiaopeng, nhà sáng lập kiêm CEO của Xpeng, dự đoán “các vòng loại trực tiếp” trong ngành ô tô Trung Quốc sẽ còn kéo dài ít nhất 5 năm nữa. Ông dự đoán cuối cùng “có thể chỉ còn lại khoảng 5 thương hiệu lớn”.
Theo CNN
