Tính từ đầu năm 2025 đến ngày 7/7, tỉnh Thừa Thiên Huế ghi nhận 32 ca mắc bệnh liên cầu lợn, trong đó 25 ca được phát hiện chỉ trong hơn một tháng gần đây.
Đáng chú ý, một trường hợp đã tử vong, một trường hợp khác đang trong tình trạng hôn mê với tiên lượng xấu và nhiều bệnh nhân nặng đã được gia đình xin đưa về nhà do bệnh tình không cải thiện.
Các bệnh nhân chủ yếu là nam giới, trong độ tuổi từ 24 đến 82, thường có tiền sử tiếp xúc với thịt lợn sống hoặc lợn bệnh, hoặc tiêu thụ tiết canh, một món ăn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cao.
Tỷ lệ tử vong gần 20%
Bệnh liên cầu lợn do liên cầu khuẩn Streptococcus suis (S.suis) gây nên, lây truyền từ động vật sang người và có thể gây tử vong. Người bệnh thường có triệu chứng lâm sàng nặng, phải điều trị trong thời gian dài, chi phí điều trị lớn và hay để lại biến chứng không phục hồi sau khi khỏi bệnh.
Streptococcus suis được phát hiện ở nhiều nơi trên thế giới, những nơi chăn nuôi lợn. Tỷ lệ mang S.suis không triệu chứng trong một đàn lợn là khoảng 60-100%. Những người bị suy giảm miễn dịch và lợn bị suy giảm miễn dịch có nguy cơ mắc bệnh cao.
Vi khuẩn S.suis thường cư trú ở đường hô hấp trên, đặc biệt là ở mũi, ở đường tiêu hoá và sinh dục của lợn. Hiện giới khoa học ghi nhận 2 tuýp liên cầu lợn. Tuýp I hay gây dịch bệnh lẻ tẻ ở các đàn lợn dưới 8 tuần tuổi. Tuýp II gây bệnh ở nhiều lứa tuổi khác nhau của lợn. S.suis tuýp II thường gây bệnh cho người.
Thế giới ghi nhận hai tuýp liên cầu lợn (Ảnh: National Institututes of Health).
Năm 1960, người nhiễm liên cầu lợn đầu tiên được phát hiện. Đến nay, thế giới đã ghi nhận khoảng 490 ca bệnh liên cầu lợn ở người, trong đó tỷ lệ tử vong là 17,5%.
Ở Việt Nam, bệnh liên cầu lợn mới được biết đến từ năm 2003. Theo TS.BS Hồ Đặng Trung Nghĩa, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TPHCM, vi khuẩn chủ yếu gây hai thể bệnh: viêm màng não mủ (nhiễm trùng sinh mủ ở hệ thống màng bao bọc quanh não và tủy sống) và choáng nhiễm trùng (nhiễm trùng máu nặng có trụy mạch).
Bệnh thường xảy ra ở nam giới (tỷ lệ nam/nữ là 4/1) và ở lứa tuổi trung niên (40-60 tuổi). Đa số bệnh nhân (90-95%) bị thể viêm màng não mủ với biểu hiện là sốt cao, nhức đầu dữ dội, đau vùng sau gáy, kèm nôn ói liên tục. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh nhân sẽ nhanh chóng bị mê sảng và hôn mê.
Một số ít bệnh nhân (5-10%) bị thể choáng nhiễm trùng với biểu hiện nhiễm trùng máu nặng như sốt cao, xuất huyết từng mảng lớn trên da, có thể bị hoại tử ngón tay, ngón chân và nhanh chóng đưa đến trụy mạch, suy gan, suy thận và tử vong nếu không được cứu chữa kịp thời.
Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, bệnh liên cầu lợn được xếp vào nhóm B trong Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, cho thấy mức độ nguy hiểm và cần được kiểm soát chặt chẽ.
Bệnh liên cầu lợn ở người có thể biểu hiện qua nhiều dạng, từ nhiễm trùng nhẹ đến các thể bệnh nghiêm trọng như viêm màng não, nhiễm trùng huyết, hoặc viêm nội tâm mạc.
Các triệu chứng phổ biến bao gồm sốt cao, đau đầu, buồn nôn, nôn mửa, ù tai và trong trường hợp nặng có thể dẫn đến suy đa cơ quan, sốc nhiễm trùng, hoặc tử vong.
Bệnh nhân sốc nhiễm trùng nặng vì nhiễm liên cầu lợn. (Ảnh: BV).
Vi khuẩn Streptococcus suis chủ yếu lây truyền qua 3 con đường chính:
Tiếp xúc trực tiếp: Người giết mổ, chế biến thịt lợn, hoặc chăn nuôi lợn có thể nhiễm vi khuẩn qua các vết thương hở trên da hoặc qua niêm mạc khi tiếp xúc với lợn bệnh hoặc thịt lợn sống.
Ăn thực phẩm không an toàn: Tiêu thụ tiết canh, thịt lợn chưa nấu chín, hoặc các sản phẩm từ lợn nhiễm bệnh là nguyên nhân phổ biến.
Tiếp xúc gián tiếp: Dụng cụ chế biến thịt lợn không được vệ sinh sạch sẽ cũng có thể là nguồn lây nhiễm.
Đặc biệt, thói quen ăn tiết canh ở một số địa phương tại Việt Nam là yếu tố văn hóa góp phần làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh. Các trường hợp tại Huế cho thấy nhiều bệnh nhân có tiền sử tiêu thụ tiết canh hoặc tiếp xúc với lợn bệnh mà không sử dụng biện pháp bảo vệ như găng tay, khẩu trang.
Cảnh báo từ Bộ Y tế
Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh liên cầu lợn, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:
Đảm bảo an toàn khi tiếp xúc với lợn và sản phẩm từ lợn
Người giết mổ, chế biến thịt lợn hoặc làm việc trong các trang trại chăn nuôi cần sử dụng găng tay, khẩu trang và ủng để tránh tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể, hoặc thịt lợn sống.
Ngoài ra, mọi người cần rửa tay sạch bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với lợn hoặc các sản phẩm từ lợn. Các vết thương hở trên da cần được băng kín để tránh nhiễm trùng.
Bên cạnh đó, dao, thớt và các dụng cụ chế biến thịt lợn cần được rửa sạch cũng như khử trùng sau mỗi lần sử dụng.
Đảm bảo an toàn thực phẩm
Thịt lợn và các sản phẩm từ lợn cần được nấu chín kỹ ở nhiệt độ ít nhất 70 độ C để tiêu diệt vi khuẩn S. suis. Người dân tuyệt đối không tiêu thụ tiết canh hoặc các món ăn từ lợn chưa qua chế biến nhiệt, đặc biệt ở những khu vực có nguy cơ lợn bệnh cao.
Ngoài ra, mọi người chỉ mua thịt lợn từ các cơ sở uy tín, có kiểm dịch và chứng nhận an toàn thực phẩm.
