Chạy nước rút giải ngân đầu tư công

Thế nhưng, bên cạnh những địa phương giải ngân vượt 100%, vẫn còn bộ ngành đến nay chưa giải ngân nổi một đồng.

Vốn đầu tư công cao kỷ lục

Bộ Tài chính cho biết, tổng kế hoạch vốn đầu tư công đến cuối tháng 11/2025 ở mức 1,08 triệu tỷ đồng, gồm kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao và kế hoạch vốn cân đối địa phương. Trong số này, hơn 1,03 triệu tỷ đồng được phân bổ; còn gần 49.000 tỷ đồng chưa phân bổ chi tiết do đây là nguồn vốn vừa được giao bổ sung từ tăng thu ngân sách và điều chỉnh vốn giữa các bộ ngành, địa phương.

Tính đến hết ngày 27/11, cả nước giải ngân hơn 528.000 tỷ đồng, đạt 57,9% kế hoạch. Trong đó, có 26 bộ ngành, địa phương đạt tỷ lệ giải ngân mức bình quân cả nước và 38 bộ ngành, địa phương giải ngân dưới mức bình quân.

Phường Ô Chợ Dừa thực hiện GPMB cho dự án vành đai 1 Hà Nội

Đáng chú ý, dù sắp kết thúc năm 2025 nhưng một số đơn vị chưa giải ngân được đồng nào như Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam - nơi được giao kế hoạch vốn đầu tư 13,6 tỷ đồng nhưng đến cuối tháng 11 vẫn "đứng im". Một số đơn vị giải ngân dưới 10% như Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Viện Hàn lâm, Khoa học Công nghệ Việt Nam. Một số địa phương giải ngân thấp hơn nhiều so với trung bình cả nước, dưới 50% kế hoạch vốn như: Tuyên Quang, Lâm Đồng, Cần Thơ.

Dù chưa kết thúc năm 2025, có 3 địa phương giải ngân vượt 100% kế hoạch vốn đầu tư công gồm: Hà Tĩnh, Ninh Bình, Thanh Hóa. Trong đó, Thanh Hóa - một trong 3 địa phương “về đích sớm” - có nhiều sáng kiến như Chiến dịch cao điểm 90 ngày đêm hoàn thành giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 với các mốc thời gian đạt tỷ lệ 60-70-100% giải ngân.

Để hoàn thành mục tiêu này, Thanh Hóa phân công rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, trách nhiệm. Các ban quản lý dự án được giao tăng cường tần suất kiểm tra, bám sát công trình, nắm chắc tiến độ thi công, yêu cầu nhà thầu tập trung nguồn lực, tăng cường thiết bị, nhân công, tranh thủ thời tiết thuận lợi để tổ chức thi công “3 ca, 4 kíp”, xuyên ngày nghỉ, ngày lễ; xử lý, hoặc kiến nghị xử lý nghiêm các nhà thầu vi phạm tiến độ thi công, chất lượng công trình theo hợp đồng.

Nhằm thúc giải ngân vốn đầu tư công, Bộ Tài chính báo cáo nhanh theo tuần tình hình phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công năm 2025. Bộ Tài chính đã đề nghị các bộ, cơ quan trung ương, địa phương quyết liệt thúc đẩy giải ngân.

Khối lượng vốn đầu tư công năm 2025 ở mức cao kỷ lục trong vòng 5 năm qua và chiếm khoảng 7% GDP. TS. Nguyễn Minh Thảo, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế tài chính cho rằng, đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong đạt mục tiêu tăng trưởng. Theo bà Thảo, trong 11 tháng qua, nhiều địa phương tăng trưởng 2 con số đi cùng với tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cao. “Việc giải ngân 100% bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn, động lực cho đà tăng trưởng cho các năm tới, củng cố niềm tin cho người dân, doanh nghiệp. Số lượng vốn tăng, địa phương, bộ ngành cần nỗ lực để đạt mục tiêu”, bà Thảo nói.

Cần cơ cấu lại đầu tư công

Biểu đồ quy mô vốn đầu tư công trong 5 năm qua

TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ đánh giá, đầu tư công giữ vai trò dẫn dắt. Giai đoạn 2021-2025, vốn đầu tư công chiếm 17,2% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Theo ông Lực, 1 đồng vốn đầu tư công tăng thêm sẽ kéo theo 1,61 đồng vốn tư nhân. Tuy nhiên, hiện nay có tới 80% vốn đầu tư công tập trung vào cơ sở hạ tầng, trong khi vốn cho các lĩnh vực khoa học công nghệ, y tế và giáo dục còn hạn chế.

“Vốn đầu tư công là động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế cả trước mắt và lâu dài. Vốn (trong đó có đầu tư công) là một trong ba yếu tố đóng góp vào tăng trưởng, giúp nền kinh tế tăng trưởng nhanh, vượt qua bẫy thu nhập trung bình, trở thành quốc gia thu nhập cao (kinh nghiệm Đông Á). Đó là động lực quan trọng tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, phát triển bền vững: phát triển hạ tầng giao thông, năng lượng, thông tin - viễn thông, hạ tầng số, hạ tầng y tế - giáo dục, ứng phó biến đổi khí hậu và thiên tai”, ông Lực phân tích.

Ông Lực đề xuất cơ cấu lại và nâng cao hiệu quả đầu tư công. Cần xây dựng Chiến lược tổng thể về huy động và phân bổ nguồn lực (trong đó có nguồn lực tài chính) gắn với tăng năng suất lao động, hiệu quả đầu tư - trong đó có hiệu quả đầu tư công - và chất lượng tăng trưởng giai đoạn 2026-2030.

“Chúng ta đẩy mạnh cơ cấu lại đầu tư công, theo đó đầu tư công cho hạ tầng giảm dần còn khoảng 50-55% tổng vốn, chi cho giáo dục - đào tạo đảm bảo đủ 20%, chi cho y tế 10-12%, chi khoa học công nghệ 3-5%... Kiểm soát số lượng hợp lý, không quá 3.000 dự án đầu tư công, giảm số lượng các dự án quy mô vốn quá nhỏ. Xử lý dứt điểm gần 3.000 dự án vướng mắc, tồn đọng trong đó có các dự án BT, BOT hạ tầng”, ông Lực kiến nghị.

Các đơn vị thi công tập trung nhân lực, phương tiện thi công dự án, phấn đấu thông xe kỹ thuật Đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 19/12. (Ảnh: Bùi Giang/TTXVN)

Ông Lê Xuân Bá, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế T.Ư cho rằng, khả năng hấp thụ vốn đầu tư công của kinh tế Việt Nam hiện nay có giới hạn. Để nâng cao hiệu quả đầu tư, ông Bá đề xuất, cơ quan chức năng cần xác định có chủ trương đầu tư khoa học, phù hợp với thực tế, tăng cường liên kết, kiểm tra, giám sát.