Sáp nhập tỉnh để gọn lại là cần thiết
Thưa ông, là nhà nghiên cứu lịch sử, ông có nhận định như thế nào về "cuộc cách mạng" sắp xếp, tinh gọn bộ máy và hệ thống chính trị đang triển khai hiện nay?
Trong lịch sử, giai đoạn trước đây đã có những công việc tương tự như thế rồi. Như thế kỷ 19, thời nhà Nguyễn, có cải cách hành chính thời vua Minh Mạng...
Cách đây gần chục năm, Đảng ra Nghị quyết 18 về đổi mới, sắp xếp sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị , tuy nhiên, vì nhiều lý do việc thực hiện còn chưa đạt nhiều kết quả.
Tôi thấy rằng, hiện nay, Đảng, Nhà nước thực hiện quyết liệt vấn đề này là hết sức cần thiết, bởi như Tổng Bí thư Tô Lâm nói, 70% ngân sách nhà nước là để nuôi bộ máy, như thế, làm gì còn nguồn lực cho đầu tư phát triển. Vì thế, cần phải tinh gọn bộ máy, cải cách, giảm bớt các cơ quan hành chính đi, thực hiện sáp nhập các cơ quan có nhiệm vụ, công việc gần nhau. Tôi rất hoan nghênh việc này.
PGS.TS Trần Đức Cường - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam. Ảnh: Trường Phong.
Ví dụ, Bộ NN&PTNT sáp nhập với Bộ TN&MT là hợp lý. Hay Bộ LĐ,TB&XH ra đời sau khi chúng ta kháng chiến cứu nước thành công, rất cần các vấn đề chính sách với cựu chiến binh. Nhiều nước còn lập hẳn Bộ Cựu chiến binh. Nhưng hiện nay, chúng ta đã thống nhất đất nước được 50 năm, nên việc cơ cấu lại, không còn Bộ LĐ,TB&XH là hợp lý.
Cùng với quá trình này, chúng ta tiếp tục rà soát, tinh gọn bộ máy xem bao nhiêu biên chế là đủ. Ai giỏi việc gì thì giao làm việc đó. Được rèn luyện ở lĩnh vực nào thì làm ở lĩnh vực đó. Tránh tình trạng "phình biên chế" như trước đây.
Còn về chủ trương sáp nhập một số tỉnh , tôi thấy rằng, đất nước chúng ta hiện có tới 63 tỉnh, thành phố thì "đặt vấn đề gọn lại là cần thiết". Đã có thời kỳ sau kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đảng, Nhà nước đã cho sáp nhập một số địa phương, ví dụ Hà Sơn Bình, Hà Tuyên, Hoàng Liên Sơn, Minh Hải, Bình Trị Thiên... Nhưng sau này, vì nhiều lý do lại tách ra. Tôi nghĩ bây giờ cần bố trí thế nào cho phù hợp là cần thiết, nên gọn lại.
Chúng ta thấy nhiều nước rộng hơn Việt Nam rất nhiều, số dân lớn hơn rất nhiều, nhưng số tỉnh, thành phố lại ít hơn. Từ đó, Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm của họ để thực hiện.
Khi sắp xếp sáp nhập gọn lại, đồng nghĩa đòi hỏi năng lực quản lý của cán bộ ở các địa phương phải được nâng cao lên. Cần thiết phải quy định chức năng, nhiệm vụ của bộ máy ở địa phương cho sát hợp với yêu cầu thực tiễn, bố trí người đúng năng lực, sở trường của họ.
Tôi thấy rằng, việc thực hiện tinh gọn tổ chức, bộ máy đang triển khai là cải cách mang tính cách mạng, tức là xoá bỏ đi những cái gì không phù hợp nữa để thực hiện cái mới. Tôi nghĩ rằng, Nhân dân rất ủng hộ vấn đề này. Tôi, với tư cách một công dân cũng thấy vậy. Còn với tư cách một nhà nghiên cứu lịch sử, tôi thấy đây là việc hợp với quy luật.
Phải nghiên cứu, bàn bạc rất kỹ
Vậy theo ông, chúng ta cần tổ chức bao nhiêu tỉnh, thành là phù hợp?
Điều này không thể duy ý chí, nói là bao nhiêu tỉnh ngay được. Nhưng những địa phương có diện tích nhỏ quá, không có điều kiện phát triển về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực... thì nên thực hiện sáp nhập. Còn sáp nhập với địa phương nào thì phải dựa trên nghiên cứu nhiều yếu tố về điều kiện địa lý, kinh tế, chính trị, văn hoá, tâm lý cộng đồng nữa. Ví dụ như một tỉnh đang có diện tích khá lớn, có nhiều điều kiện để phát triển, thì việc xem xét sáp nhập với một địa phương khác phải nghiên cứu, cân nhắc rất kỹ. Hiện nay cũng có nhiều địa phương diện tích rất nhỏ, rất khó khăn trong phát triển, cũng cần nghiên cứu để sáp nhập.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, ngày 11/3. Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ thống nhất dự kiến trình cấp có thẩm quyền phương án sau khi sắp xếp sẽ giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh và giảm khoảng 60 - 70% đơn vị hành chính cấp cơ sở so với hiện nay. Ảnh: VGP.
Thưa ông, mỗi địa phương, tỉnh, thành có nhiều yếu tố về lịch sử, văn hoá... khác nhau. Khi nghiên cứu sáp nhập, cần quan tâm đến vấn đề này như thế nào?
Như tôi đã nói ở trên, nghiên cứu sáp nhập các tỉnh phải trên cơ sở xem xét các điều kiện cụ thể về địa lý, kinh tế, lịch sử, văn hoá, thậm chí tâm lý của cộng đồng. Nếu làm được như vậy thì trên sẽ thông, dưới sẽ thoáng. Như thế cả cán bộ lãnh đạo, các địa phương, người dân thấy quyết định của Đảng, Nhà nước là hợp lý. Hiện nay, chúng ta đang ở trong quá trình đó. Còn về tên gọi, địa danh, tôi nghĩ rằng, phải bàn bạc rất kỹ. Nó cũng nằm trong yếu tố văn hoá như tôi đề cập ở trên.
Thành phố Hà Nội có rất nhiều đặc thù , từ quy mô dân số, kinh tế, văn hoá, chính trị... khi thực hiện chủ trương không tổ chức cấp huyện, cần phải lưu ý những gì, thưa ông?
Đúng là tại Hà Nội, bộ máy chính quyền có áp lực rất lớn liên quan đến công tác quản lý địa bàn. Tôi thấy rằng, vấn đề này cần có cân nhắc sao cho phù hợp. Một số nước cũng có những kinh nghiệm, bài học rất hay về vấn đề này. Ví dụ như ở Nga, thời tôi ở đó, có những tỉnh bên trong có thành phố cùng tên. Hay như bên cạnh chúng ta, ở nước Lào, tôi sang đó thấy họ có tỉnh Viêng Chăn, trong đó có thành phố Viêng Chăn - Thủ đô của đất nước. Ở nước ta, nếu không tổ chức cấp huyện, thì cần nghiên cứu kỹ mô hình quản lý: cán bộ sắp xếp ra sao, quy mô các xã sẽ thế nào. Tất cả đều phải nghiên cứu kỹ, tham khảo ý kiến của các chuyên gia về tổ chức bộ máy, nhà khoa học, nhà văn hoá để đảm bảo hợp lý.
Thưa ông, khi thực hiện sắp xếp bộ máy, lượng cán bộ dôi dư sẽ rất nhiều. Theo ông, cần giải quyết vấn đề này ra sao?
Cái này phải nhìn thẳng vào sự thật là khi sắp xếp bộ máy , sẽ có số lượng lớn cán bộ dôi dư. Tôi nghĩ rằng, phải có sự chọn lọc kỹ càng. Ai đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của tình hình mới thì bố trí họ thực hiện chức trách, công việc trong bộ máy mới từ cấp trung ương đến cấp cơ sở. Còn ai không phù hợp thì nghiên cứu việc chuyển đổi, bố trí việc khác, gắn liền với công tác đào tạo, bồi dưỡng để họ đáp ứng yêu cầu công việc mới. Nhà nước ta có chủ trương rất hay là "không để ai bị bỏ lại phía sau". Phải làm sao để công cuộc thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy nhận được sự ủng hộ, hưởng ứng của toàn bộ nhân dân, như thế thì sẽ thành công.
Trân trọng cảm ơn ông!
