
Vết mổ dài trên ngực PGS.TS Nguyễn Công Lý sau ca đại phẫu - Ảnh: NVCC
Tưởng không vượt qua cuộc đại phẫu nhưng rồi phép màu cũng đến. Ông cụ tóc bạc ấy vẫn tiếp tục viết lách, giảng dạy như chưa hề trải qua cuộc chiến sinh - tử.
Ngôi nhà nhỏ giữa lòng TP.HCM trong căn phòng chật ních sách vở, PGS.TS Nguyễn Công Lý - người thầy quen thuộc của nhiều thế hệ sinh viên văn khoa - cặm cụi gõ từng dòng chữ trên máy tính.
Tiếng gõ phím như đều theo nhịp thở, còn trái tim trong lồng ngực ấy... là thứ đã từng ngưng nhịp nhưng rồi lại đập như chẳng nỡ tước đi sinh mạng một kiếp người còn nặng tình chữ nghĩa.
Nhiều lần khước từ phẫu thuật
Căn bệnh hẹp van tim của ông được các bác sĩ phòng A1 của Bệnh viện Thống Nhất cho biết từ năm 2016. Nhiều lần bác sĩ yêu cầu ông phải nhập viện chữa trị nhưng ông đều từ chối. Có lần PGS.TS bác sĩ Đỗ Kim Quế, Phó giám đốc BV Thống Nhất, đích thân khám và yêu cầu mổ nhưng ông từ chối vì nhiều lý do.
Ông kể: "Lúc đó tôi thấy mình còn khỏe, làm việc tốt, sinh hoạt bình thường. Hơn nữa, chi phí quá tốn kém...".
Từ đó hằng tháng ông đều vào bệnh viện khám và lấy thuốc. Suốt bảy năm uống thuốc cầm chừng, ông vẫn dạy, vẫn viết, hướng dẫn nhiều học viên cao học và nghiên cứu sinh tiến sĩ. Tháng 9-2024 bệnh chuyển nặng, biểu hiện rõ hơn khi ông thường xuyên bị ngộp không thở được, đi bộ vài chục bước là phải dừng lại thở tiếp thêm oxy cho máu.
PGS.TS Nguyễn Công Lý trong buổi bảo vệ luận án tiến sĩ của nghiên cứu sinh Lê Sỹ Đồng - Ảnh: NVCC
"Còn sống là quý rồi"
Vừa xuất viện gần hai ngày, sáng 19-10-2024 ông nhận lời chủ trì và trình bày tham luận tại hội thảo khoa học nhân kỷ niệm 35 năm thành lập Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam. Trước đó 10 ngày, ban tổ chức đã gửi email, gọi điện và nhắn tin nhưng vì con trai ông đã khóa liên lạc nên ông không biết cho đến lúc ra viện.
Ông kể: "Việc nhận lời tham dự không phải là liều lĩnh, mà bởi tôi muốn thành tâm tri ân bậc tùng lâm thạch trụ Hòa thượng GS.TS Thích Minh Châu, người sáng lập và là viện trưởng Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam (1989-2012) - nơi ông làm việc từ năm 2006 đến nay.
Vì thay van tim nên hằng ngày ông phải uống thuốc kháng đông. Lúc đó máu quá loãng, lại thêm bệnh tiểu đường làm vết mổ khó lành. Sau khi cắt chỉ lồng ngực, từ trưa đến chiều 21-10 ông bị rò rỉ máu ở các vết mổ nên phải nhập viện xử lý.
"Cũng lo lắm, mỗi khi nhìn xuống áo tôi chỉ thấy một màu đỏ thẫm, thấm ướt cả áo và lớp băng gạc", ông kể. Nhưng rồi như một phép màu, bác sĩ xử lý thành công, máu ngừng chảy, vết thương dần khép lại. Sau đó ông ở bệnh viện để theo dõi tình hình đến hơn 10 ngày mới về nhà.
Đúng một tháng điều trị ở bệnh viện, ông sụt 13kg, cân nặng chỉ còn gần 51kg. Kể tới đây, ông cười xòa: "Còn sống là quý rồi".
Ngày trở về, ông lên sân thượng thăm hai giàn lan và cây cảnh mà ông cất công chăm sóc bấy lâu nay. Tối đó, ông viết vài dòng tri ân gửi đến bác sĩ Đỗ Kim Quế và ê kíp phẫu thuật, cả lời cảm ơn những người thân, đồng nghiệp, học trò.
Ông cũng không quên tạ ơn trời phật và tổ tiên phù hộ. Những lời tri ân giản dị nhưng xuất phát từ tận đáy lòng, bởi ông biết giờ đây mỗi hơi thở với ông đều là một ân huệ.
Giờ đây trái tim ông đã vượt qua dông bão, ông trở lại với cuộc sống thường nhật: tưới lan, đọc sách, viết sách và vẫn đến trường truyền giảng tri thức cho lớp trẻ.
PGS.TS Nguyễn Công Lý sinh năm 1954, quê Khánh Hòa. Ông nguyên là giảng viên cao cấp khoa văn học, nguyên Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu tôn giáo - đạo đức Trường đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia TP.HCM. Hơn 45 năm miệt mài làm việc, ông đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá về văn học nghệ thuật và khoa học công nghệ.
Một số công trình nghiên cứu tiêu biểu của ông là: Bản sắc dân tộc trong văn học Thiền tông thời Lý - Trần (1997); Văn học Phật giáo thời Lý - Trần: diện mạo và đặc điểm (2002, 2004, 2006, 2016); Văn học Việt Nam thời Lý - Trần (2018); Văn học cổ điển Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XVII (2024)...
Dù đã nghỉ hưu nhưng ông vẫn tham gia giảng dạy, biên soạn giáo trình, viết sách chuyên khảo về văn học và Phật học. Ông cũng đồng thời là thành viên của Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM và Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam. Trong năm 2024 và đầu năm 2025, dù sức khỏe hạn chế nhưng ông đã công bố 2 đầu sách, 15 bài nghiên cứu, hướng dẫn thành công 2 luận án tiến sĩ, 1 luận văn thạc sĩ và hoàn thành đề tài trọng điểm cấp Đại học Quốc gia TP.HCM.
-----------------
Giữa lằn ranh sinh - tử khi mắc COVID-19, ông từng chỉ ước mình được chết, vì khi đó việc hít thở cũng quá khó khăn.
>>> Kỳ tới: Cascadeur Lữ Đắc Long: “Còn thở là còn sống”