Cuộc chiến trường kỳ chống ung thư - Kỳ 1: Người tiên phong dùng hóa trị chữa ung thư

18:00 15/12/2025

Bác sĩ y khoa Jane Cooke Wright là người tiên phong biến hóa trị trở thành liệu pháp chủ yếu trong điều trị ung thư ngày nay.

Bác sĩ Jane Wright - Ảnh: cancerhistoryproject.com

Trước đây

Năm 1964, Tổng thống Johnson đã bổ nhiệm bác sĩ Jane Wright vào Ủy ban Bệnh tim, ung thư và đột quỵ của tổng thống - Ảnh: cancerhistoryproject.com

Xây dựng nền móng cho y học cá nhân hóa

Sau khi cha qua đời năm 1952, bác sĩ Wright được bổ nhiệm làm giám đốc Quỹ nghiên cứu ung thư Bệnh viện Harlem ở tuổi 33. Cho dù nhiều bác sĩ không mặn mà với liệu pháp hóa trị, bà vẫn hy vọng về khả năng điều trị ung thư bằng thuốc. Bà đã gia nhập Hiệp hội Nghiên cứu ung thư Mỹ năm 1954 và chia sẻ thông tin về hóa trị với nhiều nhà nghiên cứu khác.

Bà cùng nhóm nghiên cứu đi tiên phong trong sử dụng mô khối u của người để định hướng điều trị ung thư. Bằng cách phân lập các tế bào ác tính từ bệnh nhân và nuôi cấy trong ống nghiệm, bà có thể kiểm tra tác dụng của nhiều loại thuốc thử nghiệm trực tiếp lên các tế bào đó, từ đó nhận diện tác nhân nào hiệu quả nhất đối với bệnh ung thư của một cá nhân cụ thể.

Trong bài viết vào năm 1957 trên tạp chí New England Journal of Medicine (Mỹ), nhóm nghiên cứu của bà kết luận nuôi cấy mô nguyên phát (ung thư phát triển trực tiếp từ tế bào chứ không do di căn) có thể là phương pháp có giá trị để lựa chọn tác nhân hóa trị hiệu quả nhất cho khối u nhất định ở một bệnh nhân nhất định.

Đây là bước đầu hướng tới y học cá nhân hóa (chọn phương pháp điều trị phù hợp với từng bệnh nhân) sau này.

Ngoài ra bà còn xác định cần phải dùng thuốc tổng hợp vì ung thư có khả năng thích ứng và kháng thuốc. Trong những năm 1950 và 1960, nhóm nghiên cứu của bà đã thử nghiệm phối hợp thuốc theo trình tự luân phiên, đặt nền móng cho khái niệm hóa trị phối hợp sau này. Kết quả cho thấy kết hợp nhiều chất có thể cải thiện đáng kể kết quả, đặc biệt đối với bệnh bạch cầu cấp tính ở trẻ em và bệnh Hodgkin.

Ngày 9-4-1964, sáu bác sĩ và bác sĩ Wright dùng bữa trưa tại khách sạn Edgewater Beach ở Chicago để cùng chia sẻ mục đích chăm sóc bệnh nhân ung thư tốt hơn. Từ bữa ăn trưa đó, Hiệp hội Ung thư lâm sàng Mỹ ra đời. Cũng trong năm 1964, Tổng thống Lyndon B. Johnson đã bổ nhiệm bà vào Ủy ban Bệnh tim, ung thư và đột quỵ của tổng thống.

Cùng năm đó, bà đã mô tả phương pháp sử dụng truyền động mạch qua ống thông để đưa liều lớn hóa trị vào các khối u ở trực tràng, đại tràng, cổ tử cung, tuyến tụy, thận, da và nhiều vị trí khác. Nghiên cứu cho thấy hóa trị có thể được truyền qua hầu hết các mạch máu chính bằng kỹ thuật này.

Từ năm 1966-1970, bà làm việc trong Ủy ban cố vấn ung thư quốc gia thuộc Viện Ung thư quốc gia Mỹ. Bà nghỉ hưu năm 1987, là tác giả của 135 bài viết khoa học và đóng góp vào chín cuốn sách. Bà qua đời ngày 19-2-2013, hưởng thọ 93 tuổi.

Quỹ Ung thư vú quốc gia (Úc) nhận xét bà là hình mẫu của lòng kiên trì và tinh thần lạc quan mà những ai nỗ lực tiến lên trong cuộc chiến chống ung thư đều cần phải trang bị.

***************

Sharon Belvin mắc ung thư hắc tố di căn. Các bác sĩ lo ngại cô không thể sống quá vài tuần. Cô đã tham gia thử nghiệm liệu pháp miễn dịch. Một năm sau, bệnh ung thư khỏi hoàn toàn. Người cứu mạng cô chính là TS James Allison.

>> Kỳ tới: Liệu pháp miễn dịch của TS James Allison

Thuốc chống ung thư của Nga được cấp phép lưu hành tại Việt Nam

Cục Quản lý dược, Bộ Y tế đã cấp giấy đăng ký lưu hành tại Việt Nam cho một loại thuốc chống ung thư có tên Pembroria do Nga sản xuất cùng với 13 loại vắc xin, sinh phẩm khác.