Cuộc di cư ngược ồ ạt của giới trẻ Trung Quốc

Trong suốt nhiều thập kỷ, giới trẻ Trung Quốc theo đuổi sự ​​thành công tập trung ở 4 đô thị trọng điểm: Bắc Kinh (thủ đô), Thượng Hải (đầu tàu tài chính), Quảng Châu (trung tâm sản xuất và xuất khẩu) và Thâm Quyến (trung tâm công nghệ).

Thế nhưng, thực tế đang bắt đầu thay đổi. Ngày càng nhiều người trẻ ở đất nước tỷ dân di cư ngược về các thành phố nhỏ hơn, nơi nhịp sống bớt hối hả, dễ dàng cân bằng công việc - cuộc sống.

Mức lương trì trệ, tỷ lệ thất nghiệp cao ở giới trẻ, tình trạng kiệt sức và kỳ vọng cuộc sống ngày càng thực tế đang thúc đẩy cả một thế hệ - được đặc trưng bởi tính cạnh tranh và áp lực - tìm kiếm sự cân bằng giữa tham vọng và sức khỏe tinh thần, theo EL PÁIS.

Di cư ngược

Các thành phố Trường Sa, Thành Đô và Trùng Khánh đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho những người trẻ đã chán ngán sự cạnh tranh khốc liệt ở các siêu đô thị.

Giờ đây, các "thành phố hạng hai" - nơi thịnh vượng và kết nối tốt, nhưng kém hơn một bậc về ảnh hưởng chính trị và quy mô kinh tế - đã trở thành lựa chọn để ẩn náu và tái tạo bản thân.

Xiaoxiao chụp hình trên phố West Jiefang, thành phố Trường Sa ngày 4/11. Ảnh: Zimeng Yan.

Ở tuổi 33, Xiaoxiao cảm thấy mình đã làm được mọi điều mà người ta coi là lý tưởng: tốt nghiệp, nhận được lời mời làm việc tốt, độc lập về tài chính và kết hôn. Tuy nhiên, sau một thập kỷ sống tại Bắc Kinh, cô quyết định đã đến lúc trở về quê hương Hồ Nam, miền Nam Trung Quốc.

"Tôi yêu Bắc Kinh, nhưng dần dần, tôi cảm thấy bầu không khí nơi đây đang thay đổi. Ngày nay, giới trẻ khó có thể có một cuộc sống tương đối thoải mái và yên bình ở đó", cô tâm sự.

Xiaoxiao hiện sống ở thành phố Trường Sa, thủ phủ của tỉnh Hồ Nam. Đây là một thành phố sôi động với những đại lộ rộng lớn, tòa nhà chọc trời và cuộc sống về đêm nhộn nhịp. Nhờ sự bùng nổ của ngành truyền thông và giải trí, dân số thường trú của thành phố đã tăng hơn 3 triệu người trong thập kỷ qua, 80% trong số đó dưới 35 tuổi.

Xiaoxiao và chồng (người gốc Nội Mông) đã dành một năm để cân nhắc "những gì họ sẽ được và những gì họ sẽ bỏ lại phía sau" khi di cư ngược.

"Một số bạn bè không hiểu được lựa chọn của chúng tôi, vì chúng tôi có thu nhập cao và tôi đã có hộ khẩu Bắc Kinh. Dù vậy, chúng tôi vẫn quyết định từ bỏ những điều kiện tưởng chừng rất tốt trên giấy tờ", Xiaoxiao chia sẻ.

Cô mô tả cuộc sống của hai vợ chồng từng chỉ "xoay quanh việc đi làm rồi về nhà, và ngược lại". Xiaoxiao là một chuyên gia tư vấn, trong khi chồng cô là một lập trình viên.

Sau 6 tháng ở Trường Sa, cả hai đều không hối hận về quyết định của mình. Một trong những lý do họ đưa ra là giá nhà, sự mở rộng mối quan hệ xã hội, cũng như việc tận hưởng các hoạt động ngoài trời dễ dàng hơn. Giá nhà ở Trường Sa chỉ bằng 1/6 so với Bắc Kinh hay Thượng Hải.

Giống như nhiều phụ nữ cùng trang lứa, Xiaoxiao cảm thấy mệt mỏi với những ràng buộc và áp lực xã hội. Cô cũng không có ý định làm mẹ. Cô ủng hộ cách sống dựa trên việc quan sát, trải nghiệm và không đặt ra giới hạn.

Thành phố hạng hai thu hút ngày càng nhiều người trẻ lập nghiệp. Ảnh: Inma Bonet Bailén.

Những dòng chảy mới

Dân số Thành Đô, Tây An, Vũ Hán, Hợp Phì, Nam Kinh, Hàng Châu và Trùng Khánh cũng đã tăng đáng kể. Một nghiên cứu của The Economist cho thấy từ năm 2019 đến 2023, dân số tại 4 đô thị giàu có nhất Trung Quốc chỉ tăng trung bình 1,7%, trong khi dân số của các thành phố kể trên tăng trưởng với tốc độ 18%.

Điểm mạnh của những thành phố nhỏ hơn trong việc thu hút nhân tài nằm ở các cơ sở giáo dục đại học chất lượng cao, gắn kết chặt chẽ với nền kinh tế địa phương và tập trung vào đào tạo thực tiễn. Ví dụ điển hình là Hợp Phì, nhờ động lực khoa học và các công ty liên kết với lực lượng sản xuất chất lượng mới (NQPF), và Hàng Châu, nhờ sức hút của hệ sinh thái công nghệ xoay quanh những gã khổng lồ như Alibaba và các công ty trí tuệ nhân tạo như DeepSeek.

Theo báo cáo năm 2024 của cổng thông tin việc làm Liepin, hơn 20% sinh viên tốt nghiệp đại học Trung Quốc thích làm việc ở các thành phố hạng hai, hoặc thậm chí là các thành phố nhỏ hơn.

Yue Zifeng (25 tuổi) cho biết anh đã suy sụp tinh thần sau 1,5 năm sống ở Thượng Hải. Ban đầu, anh làm việc cho một công ty trò chơi điện tử, sau đó là một công ty chuyên quay video cho Douyin. Anh nhớ lại những ngày tháng dài đằng đẵng, làm việc kiểu 996 (làm 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày một tuần).

"Tôi chịu rất nhiều áp lực và không có thời gian cho bản thân", anh nói, quyết định nghỉ việc. Vào tháng 1 năm nay, anh trở lại Thành Đô, nơi anh từng học Ngôn ngữ và Văn học.

"Ở đây, tôi cảm thấy như ở nhà. Con người và cả bầu không khí đều rất thư thái", Yue mỉm cười nói.

Áp lực ở đô thị hạng nhất khiến nhiều người trẻ lựa chọn rời về những thành phố nhỏ hơn để tìm lại chính mình. Ảnh: The Wall Street Journal.

Yue (đến từ Ürümqi, thủ phủ của Khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương) không thích trở về nhà. Anh tự gọi tên mình là Vague.

Vague hiện làm việc tại một quán bar. Thu nhập của anh giảm đi rất nhiều: từ khoảng 10.000 nhân dân tệ (1.200 USD) ở Thượng Hải, giờ chỉ còn khoảng 4.000 nhân dân tệ/tháng (khoảng 500 USD). Nhưng về mặt tinh thần, anh đã thấy khá hơn rất nhiều.

"Tôi có hạnh phúc không? Tôi không biết nữa", anh nhún vai. "Mặc dù bây giờ tôi cảm thấy bình yên đôi chút". Anh nói thẳng rằng không nghĩ về tương lai và thích ở một thành phố mà không ai phán xét mình.

Thành Đô - thủ phủ của tỉnh Tứ Xuyên ở Tây Nam Trung Quốc - nổi tiếng với những chú gấu trúc và ẩm thực siêu cay. Thành phố này có hơn 20 triệu dân, mặc dù nhịp sống của nó khác biệt so với các thành phố lớn thông thường. Nơi đây kết hợp những tòa nhà kính với những con hẻm theo phong cách truyền thống, luôn chật kín khách du lịch.

Thành phố nổi tiếng với các khu hộp đêm, nơi khai sinh ra dòng nhạc hip hop Trung Quốc và bầu không khí thân thiện với cộng đồng LGBTQ+. "Người dân ở đây rất hòa nhã", Vague nhận xét. Anh là người đồng tính, ở một đất nước mà việc công khai mình là người đồng tính không hề dễ dàng.

Thành Đô cũng tự hào là nơi đặt trụ sở của nhiều công ty trò chơi điện tử nổi tiếng, như TiMi Studio Group. Công ty này đã tạo ra Honor of Kings, một trong những trò chơi điện tử thành công nhất thế giới. Và hiện tượng Na Tra 2 (2025), phim hoạt hình Trung Quốc có doanh thu cao nhất mọi thời đại, cũng bắt nguồn từ một hãng phim địa phương.

Chính quyền địa phương đang nỗ lực duy trì sức hấp dẫn của thành phố. Họ thậm chí còn triển khai hệ thống hỗ trợ nhà ở để thu hút nhân tài từ các tỉnh khác, cung cấp chỗ ở ngắn hạn miễn phí tại các "trạm nhân tài", cho thuê nhà giá rẻ và hỗ trợ mua "căn hộ dành cho nhân tài".

Tuy nhiên, Vague không phải lo lắng về nhà ở. Anh sống trong một căn hộ do bố mẹ mua cho. Và anh xoay xở để sống với chi phí ít hơn nhiều so với ở Thượng Hải. Anh cảm thấy thế hệ mình đã trải qua một giai đoạn "siêu khó khăn": bước chân vào đại học cùng lúc với đại dịch, và họ đã phải chịu đựng lệnh phong tỏa trong khuôn viên trường và ở quê nhà.

"Chúng tôi thiếu giao tiếp và cơ hội trải nghiệm cuộc sống", anh thở dài.

Sau khi tốt nghiệp, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên ở mức kỷ lục, thế hệ này mới nhận ra việc tìm được một công việc phù hợp khó khăn đến nhường nào. Và họ vẫn đang tìm kiếm.