"Tôi chỉ là Hỗ trợ kỹ thuật"
"Chức danh tôi thích chỉ là 'Hỗ trợ kỹ thuật'", Elon Musk viết trên X hôm 4/2. Đó là một cách nói giảm nói tránh, theo tờ BBC.
Là người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) mới thành lập, Elon Musk đã nổi lên như một thế lực thống trị trong nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Trump.
Chỉ trong 2 tuần, Musk đã giành được quyền truy cập vào hệ thống thanh toán liên bang, giải thể các cơ quan USAID ở nước ngoài và đưa ra tối hậu thư cho hàng triệu công chức - nghỉ việc hoặc đối mặt với việc bị sa thải.
Hành trình của Elon Musk từ doanh nhân tỷ phú đến người nắm quyền lực tại Nhà Trắng không hề dễ dàng. Theo chính lời kể của Musk, vị doanh nhân này - trong nhiều thập kỷ - là một lá phiếu đáng tin cậy cho đảng Dân chủ.
Nhưng không hài lòng với lập trường của cựu Tổng thống Joe Biden về các vấn đề từ luật lao động đến quyền của người chuyển giới, Musk bắt đầu chuyển hướng sang đối thủ của ông Biden trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng năm 2024.
Ông sớm trở thành người ủng hộ lớn nhất của Tổng thống Trump, đóng góp 288 triệu USD cho ông Trump và các ứng cử viên Cộng hòa khác, đồng thời trở thành cố vấn chủ chốt trong chiến dịch.
Vào thời điểm ông Trump nhậm chức, Musk ngồi ngay sau vai trái của tổng thống - một biểu tượng cho thấy ảnh hưởng của mình.
Kể từ đó, Musk gần như luôn hiện diện tại Washington D.C.
Ngay sau khi đắc cử, Tổng thống Trump đã chọn Musk để điều hành DOGE, có vai trò cắt giảm và chuyển đổi chính phủ liên bang, thúc đẩy các cuộc cải cách lớn với tốc độ đáng kinh ngạc.
Mặc dù ông Trump nói rằng Musk sẽ không có văn phòng tại Cánh Tây của Nhà Trắng nhưng nhà lãnh đạo công nghệ và nhóm của ông đã chuyển vào văn phòng nhân sự liên bang bên cạnh Nhà Trắng, theo tờ New York Times.
Một quan chức chính quyền Trump đã xác nhận rằng Musk có quyền truy cập vào thông tin tuyệt mật, có khả năng tiếp cận một lượng lớn thông tin được phân loại cao.
Cách làm việc của Musk - không ngừng nghỉ, đôi khi tàn nhẫn - gợi nhớ đến cách điều hành các công ty trước đây của mình, các cựu nhân viên cho biết.
Một cựu quản lý chương trình giấu tên tại Tesla trả lời BBC rằng Musk "không quan tâm" đến chi phí con người trong các quyết định của mình.
"Ông ấy chỉ quan tâm đến mục tiêu trước mắt. Tôi nghĩ ông ấy coi các vấn đề và xung đột giữa các cá nhân là những thứ không đáng để dành thời gian", ông nói.
Thỉnh thoảng, Musk có xu hướng bốc đồng. Người quản lý nhớ lại đã thấy Musk sa thải một đồng nghiệp Tesla ngay tại chỗ vì một thùng rác đầy.
Nhân viên này cho biết cách tiếp cận này đã tạo ra một lực lượng lao động tận tụy. Sự tập trung đó sẽ tạo động lực, ông nói, và giúp thúc đẩy việc làm việc liên tục hơn 13 giờ/ngày.
Nhưng đối với những người trong chính phủ liên bang, nhân viên này nói thêm, "đó hẳn phải là một cú sốc văn hóa".
Quyền lực thực sự của Elon Musk
Không có ví dụ nào điển hình cho việc tỷ phú Musk thay mặt cho Tổng thống được cảm nhận mạnh mẽ như ở USAID.
Cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm về phát triển quốc tế dừng hoat động các văn phòng ở nước ngoài chỉ sau hơn hai tuần.
Trump đã cắt giảm đáng kể công việc của USAID khi ông ra lệnh tạm dừng chi tiêu nước ngoài của Mỹ trong 90 ngày, trong khi chính quyền xem xét các khoản tiền để đảm bảo chúng phù hợp với các mục tiêu chính sách của tổng thống.
Nhưng trong những ngày gần đây, các nhân viên USAID đã theo dõi các diễn biến với sự lo lắng ngày càng tăng khi Musk nhắm trực tiếp vào USAID, gọi cơ quan này là "tổ chức tội phạm" trên X.
Vụ "xóa sổ" các văn phòng nước ngoài của USAID thể hiện sự ảnh hưởng của Elon Musk. Ảnh: Getty
"Tôi đã thảo luận chi tiết với ông ấy và ông ấy đồng ý rằng chúng tôi nên đóng cửa cơ quan này", Musk kể lại cuộc trò chuyện của mình với Trump. Theo đó, Musk đã hỏi lại Tổng thống rằng ông có chắc về quyết định này không một vài lần.
Sau cuộc cải tổ tại USAID, Tổng thống Trump đã nói rõ rằng quyền quyết định cuối cùng sẽ luôn thuộc về ông.
Khi được hỏi liệu ông có hài lòng với Musk sau khi cơ quan này bị đóng cửa không, ông trả lời là có - "phần lớn là vậy".
"Đôi khi chúng tôi không đồng ý với điều đó nhưng tôi nghĩ ông ấy đang làm rất tốt", ông Trump nói hôm 3/2.
"Elon không thể làm và sẽ không làm bất cứ điều gì nếu không có sự chấp thuận của chúng tôi, và chúng tôi sẽ chấp thuận khi cần thiết. Nếu không phù hợp, chúng tôi sẽ không chấp thuận", tổng thống nói.
Trong một tuyên bố với BBC, Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết Musk "đang phục vụ Chính quyền của Tổng thống Trump một cách vô tư với tư cách là một nhân viên chính phủ đặc biệt và ông đã tuân thủ mọi luật liên bang hiện hành".
Ngành công nghệ choáng váng
Trên thực tế, những nỗ lực của Trump và Musk nhằm đóng cửa USAID là "không hợp pháp", Jon Rogowski, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chicago, người nghiên cứu về chính trị Mỹ, cho biết.
Quốc hội đã thành lập USAID như một cơ quan độc lập và nhánh lập pháp sẽ phân bổ kinh phí.
Tuy nhiên, với tư cách là người đứng đầu các cơ quan liên bang, ông Trump có thẩm quyền rộng rãi để đưa một số chức năng của USAID vào quyền kiểm soát của bộ ngoại giao, theo George Ingram, thành viên cấp cao tại Viện Brookings và cựu phó trợ lý quản trị viên của USAID.
Một trong những động thái như vậy bao gồm việc bổ nhiệm Ngoại trưởng Marco Rubio làm quyền giám đốc USAID, mặc dù trước đây cơ quan này hoạt động độc lập với bộ ngoại giao, trong khi vẫn tuân theo hướng dẫn của bộ về chính sách đối ngoại.
Trước lễ nhậm chức của Trump, một số đồng nghiệp của Musk đã bày tỏ sự lạc quan trước viễn cảnh văn hóa khởi nghiệp sẽ được đưa vào Washington.
"Tôi nghĩ chúng ta vừa có một khoảnh khắc rất thú vị", Marc Benioff, nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành tỷ phú của Salesforce, người đã lên tiếng ủng hộ Trump, đã nói với BBC vào tháng 12. "Đây là một chương mới cho nước Mỹ".
"Có rất nhiều người tuyệt vời như Elon Musk trong ngành công nghệ và cộng đồng doanh nghiệp. Và nếu bạn có thể khai thác sức mạnh của chuyên môn để làm cho nước Mỹ trở nên tốt nhất, thì đó là một tầm nhìn tuyệt vời", ông nói vào thời điểm đó.
Nhưng sau hai tuần trong chính quyền Trump, không phải ai ở Thung lũng Silicon cũng nhiệt tình.
Niki Christoff, cựu giám đốc điều hành của Salesforce hiện đang điều hành một công ty truyền thông tại DC, đã nói với BBC rằng nhiều người trong ngành [công nghệ] có vẻ như bị choáng váng bởi các sự kiện trong hai tuần qua.
Hầu hết các giám đốc điều hành của các công ty công nghệ đa quốc gia muốn sự ổn định. "Họ muốn chuỗi cung ứng có thể dự đoán được và rất nhiều chính sách và tin tức từ Washington đang tạo ra sự lo lắng và bất ổn", Niki Christoff nói thêm.
