Rạn nứt giữa Mỹ và các đồng minh ở châu Âu thuộc diện những chuyện chính trị thế giới và quan hệ quốc tế nổi bật và đáng được chú ý nhất năm 2025. Đó là sự phân rẽ nội bộ của phương Tây. Trong suốt nhiều thập kỷ trở lại đây, khối này là một trong những tác nhân quyền lực quyết định nhất trên thế giới, chi phối mạnh mẽ chính trị toàn cầu và quan hệ quốc tế, trật tự thế giới trên nhiều phương diện cũng như quan hệ giữa các quốc gia và đối tác. Sự rạn nứt hiện nay làm suy yếu vị thế, vai trò và ảnh hưởng của khối, đồng thời làm thay đổi cục diện quyền lực, tương quan sức mạnh, chuyển dịch trọng tâm thế lực và biến động trật tự thế giới.
Thật ra, sự sa sút của khối phương Tây xuất hiện cách đây khá lâu nhưng bởi nhiều nguyên do khác chứ không phải bởi rạn nứt giữa Mỹ và các đồng minh ở châu Âu. Nhưng sự rạn nứt ấy trở thành nguyên do phát tác rất mạnh mẽ từ khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng đầu năm nay. Quan điểm chính sách và hành động cầm quyền của tổng thống Mỹ bị chi phối và dẫn dắt bởi chủ thuyết "Nước Mỹ trước hết" và "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại". Bi hài kịch đối với vị thế, vai trò và ảnh hưởng chính trị thế giới của phương Tây cũng bắt đầu từ đấy.
Ông Donald Trump làm cho Mỹ và các đồng minh ở châu Âu trở thành hai phe trong khối phương Tây ở những chuyện hiện quyết định tương lai của khối này. Hai bên bất đồng quan điểm về Nga, Trung Quốc và về cách thức giải quyết cuộc xung đột ở Ukraine. Để thực hiện lợi ích và mục đích của Mỹ, ông Donald Trump gần như luôn bất chấp các đồng minh ở châu Âu, đi lối riêng với Nga và gạt những đồng minh này sang bên trong các nỗ lực ngoại giao nhằm tìm kiếm giải pháp hòa bình cho khủng hoảng ở Ukraine.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu, NATO tại Nhà Trắng hồi tháng 8-2025.
Các đồng minh lâu nay ở châu Âu bị ông Donald Trump coi là khách hàng cho cam kết bảo đảm an ninh của Mỹ. Nhà lãnh đạo này không hề nể nang những đồng minh lâu năm khi phát động cuộc thương chiến thuế quan bảo hộ thương mại. Trong nhiều đánh giá công khai, đặc biệt trong chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ mới công bố, Washington vuốt mặt không hề nể mũi khi nhìn nhận châu Âu không còn có tương lai, sa sút và rệu rã, đánh giá Liên minh châu Âu (EU) với chính sách nhập cư hủy hoại nền văn minh châu lục...
Sự rạn nứt này không phải là kết quả của những mưu tính lợi ích sách lược nhất thời của Mỹ mà có bản chất là khác biệt về ý thức hệ và hệ giá trị, về ưu tiên chiến lược trên phương diện đồng minh, đối tác và khu vực địa lý. Hai bên không còn chia sẻ những giá trị và mục tiêu chung. Hai bên không còn cùng quan điểm về an ninh tập thể và chủ nghĩa đa phương, về thương mại tự do và toàn cầu hóa, về trật tự thế giới và khu vực ảnh hưởng.
Trong khi các đồng minh ở châu Âu vẫn cần Mỹ để đối phó Nga và hậu thuẫn Ukraine thì ông Donald Trump chủ ý phó mặc họ tự giải quyết mọi chuyện. Mỹ coi các đồng minh châu Âu là gánh nặng tài chính, cản trở Washington theo đuổi lợi ích chiến lược cơ bản đã được hoạch định lại. Diễn biến này có lợi lớn cho Nga, Trung Quốc và các đối thủ khác của phương Tây. Bản chất nói trên của sự rạn nứt khiến Mỹ và các đồng minh châu Âu không thể khắc phục nó dễ dàng và nhanh chóng.
