Ngày 17/6, Ủy ban châu Âu (EC) công bố đề xuất chính thức về việc cấm nhập khẩu khí đốt và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Nga vào Liên minh châu Âu (EU) từ cuối năm 2027. Động thái này nhằm hiện thực hóa cam kết chấm dứt hoàn toàn quan hệ năng lượng kéo dài hàng thập kỷ giữa EU và Nga sau khi mâu thuẫn với Ukraine nổ ra từ năm 2022.
Theo đề xuất, từ ngày 1/1/2026, EU sẽ cấm nhập khẩu khí đốt và LNG từ Nga theo các hợp đồng được ký trong phần còn lại của năm nay. Các hợp đồng khí đốt ngắn hạn từ Nga (dưới 1 năm) được ký trước ngày 17/6/2025 sẽ bị cấm nhập từ ngày 17/6 năm sau. Đặc biệt, tất cả các hợp đồng dài hạn hiện có với Nga sẽ chính thức hết hiệu lực từ ngày 1/1/2028.
Để kế hoạch này được thông qua, EC đã dựa trên luật thương mại và năng lượng EU, chỉ cần sự ủng hộ từ đa số tăng cường (ít nhất 15 trong tổng số 27 quốc gia, đại diện cho 65% dân số EU) cùng đa số nghị sĩ Nghị viện châu Âu. Quyết định này giúp EC tránh quyền phủ quyết từ Hungary và Slovakia.
Hungary và Slovakia - những quốc gia vẫn phụ thuộc lớn vào nguồn khí đốt từ Nga và phản đối kế hoạch này, được gia hạn đặc biệt đến hết ngày 1/1/2028 để chấm dứt mọi hình thức nhập khẩu khí đốt Nga, bao gồm cả hợp đồng ngắn hạn.
Một số công ty lớn của châu Âu như TotalEnergies và Naturgy (Tây Ban Nha) hiện vẫn có các hợp đồng LNG với Nga kéo dài đến những năm 2030. Để thực hiện kế hoạch, EU sẽ yêu cầu các công ty sử dụng dịch vụ tại các cảng LNG châu Âu không được cung cấp dịch vụ cho khách hàng Nga. Các công ty nhập khẩu khí đốt Nga cũng phải công khai đầy đủ thông tin về hợp đồng với cơ quan quản lý EU và quốc gia.
Ủy viên năng lượng EU, ông Dan Jorgensen, cho biết biện pháp này được xây dựng để đủ vững chắc về pháp lý, giúp các doanh nghiệp viện dẫn điều khoản "bất khả kháng" nhằm chấm dứt hợp đồng với Nga mà không chịu các hậu quả pháp lý.
Để vượt qua sự phản đối của Hungary và Slovakia, vốn yêu cầu sự nhất trí tuyệt đối để áp đặt các biện pháp trừng phạt năng lượng Nga, EC đã dựa vào luật thương mại và năng lượng EU, qua đó chỉ cần sự ủng hộ từ đa số tăng cường và đa số Nghị viện châu Âu.
Hiện tại, lượng khí đốt Nga chiếm khoảng 19% nguồn cung cho châu Âu, giảm mạnh so với mức 45% trước năm 2022. Để thay thế nguồn cung từ Nga, EU dự định đẩy mạnh sử dụng năng lượng sạch và tăng nhập khẩu LNG từ Mỹ.
Tây Ban Nha, Bỉ, Hà Lan và Pháp - những quốc gia hiện vẫn nhập LNG từ Nga, đã tuyên bố ủng hộ mạnh mẽ kế hoạch cấm vận này, với điều kiện kế hoạch phải có tính pháp lý đủ mạnh để bảo vệ doanh nghiệp trước nguy cơ pháp lý và kiện tụng quốc tế.
Tham khảo Reuters
