Giấc mơ bóng đá Trung Quốc tan vỡ

Từ những khởi đầu rực rỡ trong thập niên 90 với sự xuất hiện của giải đấu chuyên nghiệp, đến ước mơ Chủ tịch Tập Cận Bình nuôi dưỡng về việc Trung Quốc sẽ một ngày trở thành cường quốc bóng đá, tất cả giờ đây tan vỡ trong sự thất vọng. Một chuyến hành trình từ đỉnh cao hy vọng đến đáy của sự thất vọng và những lý do sâu xa đằng sau sự thất bại toàn diện này.

Trận thua định mệnh

Ngày 5/9/2024, tại Saitama, tuyển bóng đá nam Trung Quốc nhận thất bại đau đớn nhất trong lịch sử tham gia vòng loại World Cup 2026. Trận đấu giữa Trung Quốc và Nhật Bản khép lại với tỷ số 7-0, một kết quả khiến cho tất cả người hâm mộ Trung Quốc phải xấu hổ.

Khi trận đấu chỉ còn một phút, và tuyển Trung Quốc chịu thua 6-0, các hậu vệ của họ hẳn chỉ mong muốn tiếng còi mãn cuộc vang lên, nhưng Takefusa Kubo, cầu thủ được mệnh danh là “Messi Nhật Bản”, lại không nghĩ vậy. Anh nhận bóng ở ngoài vòng cấm và tung cú sút cực mạnh, đưa bóng vào nóc lưới, nâng tỷ số lên 7-0, một đòn giáng vào tâm hồn những người yêu mến bóng đá Trung Quốc. Đây là thất bại nặng nề nhất tuyển Trung Quốc phải nhận trong lịch sử vòng loại World Cup, một vết nhơ không thể nào quên.

Nhưng trận thua này không phải là điều duy nhất khiến bóng đá Trung Quốc rơi vào tình trạng bế tắc. Trước đó, Trung Quốc phải hứng chịu hàng loạt thất bại thảm hại trong suốt một năm dài, từ những trận thua trước Oman, Uzbekistan cho đến Hong Kong. Sau trận thua này, không lâu sau, một cuộc điều tra lớn về tham nhũng và dàn xếp tỷ số trong bóng đá Trung Quốc khiến hàng loạt cầu thủ, huấn luyện viên và quan chức phải đối mặt với những cáo buộc nghiêm trọng.

Khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012, bóng đá Trung Quốc có khởi đầu đầy hứa hẹn. Ông Tập Cận Bình, một người đam mê bóng đá, đặt ra ba mục tiêu lớn: Trung Quốc phải tham dự World Cup, đăng cai tổ chức giải đấu này, và cuối cùng là chiến thắng World Cup. Đây là “ba điều ước” ông hy vọng sẽ thành hiện thực trong tương lai gần.

Với một nền kinh tế mạnh mẽ, dân số lớn nhất thế giới, rất nhiều người tin rằng Trung Quốc sẽ có thể trở thành một cường quốc bóng đá. Nhưng hơn một thập kỷ sau, giấc mơ này dường như ngày càng trở nên xa vời.

Năm 2023, người hâm mộ truyền tai nhau câu chuyện Trung Quốc “gặp may” khi thắng Thái Lan trong một trận đấu gần đây. Câu nói này như một lời thừa nhận rằng giấc mơ bóng đá của Trung Quốc không còn giữ được sự lấp lánh như trước đây.

Hệ thống bóng đá Trung Quốc - một kim tự tháp lộn ngược

Vậy nguyên nhân nào khiến bóng đá Trung Quốc thất bại thảm hại đến vậy? Câu trả lời có thể tìm thấy trong chính cách thức điều hành bóng đá ở quốc gia này.

Niềm vui đến với tuyển bóng đá Trung Quốc quá ít.

Trung Quốc không thiếu tiền bạc hay tài nguyên để phát triển bóng đá, nhưng họ lại thiếu một hệ thống bóng đá bền vững. Trong khi các quốc gia bóng đá hàng đầu thế giới phát triển bóng đá từ gốc, từ những câu lạc bộ phong trào, bán chuyên, và nghiệp dư, bóng đá Trung Quốc lại xây dựng một mô hình hoàn toàn khác biệt - một kim tự tháp lộn ngược.

Trung Quốc xây dựng các câu lạc bộ lớn ở các thành phố, nhưng lại bỏ quên việc phát triển bóng đá cộng đồng. Số lượng cầu thủ bóng đá tại Trung Quốc thậm chí không thể sánh được với các quốc gia khác. Trong khi Anh có 1,3 triệu cầu thủ đăng ký, Trung Quốc chỉ có dưới 100.000 người.

Hệ thống bóng đá Trung Quốc, vì thế, không thể phát triển mạnh mẽ, bởi nó thiếu một nền tảng vững chắc. Các cầu thủ không được đào tạo từ khi còn nhỏ, thiếu môi trường chơi bóng tự nhiên như ở các quốc gia khác. Điều này dẫn đến việc các cầu thủ Trung Quốc không thể phát triển được những kỹ năng bóng đá cần thiết như “nhận thức bóng đá” và sự sáng tạo trong những tình huống quan trọng.

Trong những năm đầu của thế kỷ 21, Super League Trung Quốc thu hút sự chú ý của cộng đồng bóng đá quốc tế nhờ vào lượng khán giả đông đảo và những ngôi sao nước ngoài đình đám. Tuy nhiên, sự nổi lên của giải đấu này chỉ là nhất thời. Sau đại dịch Covid-19 và sự suy thoái kinh tế kéo dài, hơn 40 câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp đã phải đóng cửa. Các tập đoàn nhà nước cắt giảm vốn đầu tư, còn các doanh nghiệp tư nhân cũng không còn mặn mà với việc rót tiền vào bóng đá.

Bóng đá Trung Quốc vẫn loay hoay chưa tìm thấy lối ra.

Guangzhou Evergrande, đội bóng từng là biểu tượng của bóng đá Trung Quốc, cũng không thể duy trì thành công. Mặc dù được tài trợ bởi tập đoàn Evergrande, đội bóng này phải đối mặt với những khó khăn tài chính lớn khi công ty mẹ vỡ nợ, trở thành một trong những biểu tượng của cuộc khủng hoảng bất động sản tại Trung Quốc.

Những vấn đề khác

Ngoài những yếu tố về hệ thống và đầu tư, một yếu tố quan trọng khác dẫn đến sự thất bại của bóng đá Trung Quốc chính là tham nhũng. Bóng đá Trung Quốc không thiếu những câu chuyện tham nhũng. Cựu huấn luyện viên trưởng đội tuyển nam, ông Li Tie, thừa nhận trong một bộ phim tài liệu rằng rằng đã dàn xếp tỷ số và chi tiền hối lộ để được làm huấn luyện viên. Bộ phim này gây chấn động dư luận, khi hàng loạt quan chức bóng đá bị lôi ra ánh sáng với những hành vi tham nhũng nghiêm trọng.

Điều này đã phần nào lý giải tại sao bóng đá Trung Quốc không thể phát triển dù có mọi tài nguyên để làm điều đó. Việc tham nhũng không chỉ làm hỏng bóng đá, mà còn khiến cho lòng tin của người hâm mộ vào hệ thống này bị suy giảm nghiêm trọng.

Giấc mơ bóng đá Trung Quốc từng được nuôi dưỡng bởi một hệ thống mạnh mẽ, nhưng cuối cùng lại bị phá hủy bởi sự tham nhũng, thiếu kỷ cương và một hệ thống lộn ngược. Mặc dù Trung Quốc có thể trở thành cường quốc trong nhiều lĩnh vực, bóng đá vẫn là một giấc mơ chưa bao giờ trở thành hiện thực.

Với thất bại tại vòng loại World Cup 2026, hy vọng về một thế hệ vàng bóng đá Trung Quốc dường như ngày càng xa vời. Trái ngược với sự thịnh vượng của Nhật Bản, đội tuyển Trung Quốc vẫn phải đối mặt với vô vàn khó khăn. Người hâm mộ Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục phải chờ đợi, nhưng liệu giấc mơ bóng đá của họ có bao giờ thành hiện thực? Chỉ có thời gian mới có thể trả lời.