Đầu thế kỷ 20, Hà Nội dần mang dáng dấp của đô thị công nghiệp lớn, với nhiều nhà tư sản nổi tiếng vì độ giàu có, kéo theo con cháu của họ, các tiểu thư, công tử cũng trở thành nhân vật "hot" được nhiều người chú ý. Một trong những tiểu thư nổi bật nhất là cô Trần Thị Thành, cháu ngoại nhà tư sản Hưng Ký, được xem là một biểu tượng nhan sắc của đất kinh kỳ.
Tiểu thư trong "lồng kính"
Bà Trần Thị Thành sinh ra trong gia đình tư sản giàu có ở Hà Nội. Ông ngoại của bà là Trần Văn Thành, chủ nhà máy gạch Hưng Ký, một trong những đơn vị sản xuất lớn nhất miền Bắc lúc bấy giờ, chuyên cung cấp gạch ngói cho nhiều công trình lớn.
 |
| Tấm ảnh hiếm hoi của tiểu thư Trần Thị Thành còn được lưu giữ. |
Bà Trần Thị Thành được giáo dục theo lối Tây học, nói tiếng Pháp thành thạo, biết chơi đàn piano, ăn mặc hiện đại nhưng vẫn giữ phong thái nền nã của người con gái Hà thành. Những người từng biết giai nhân này kể lại, bà Thành hồi trẻ có gương mặt thanh tú, ánh mắt sáng, dáng người nhỏ nhắn, giọng nói nhẹ. Bà cư xử đúng mực, không phô trương, không kiểu cách, khác với nhiều tiểu thư con nhà giàu cùng thời.
Năm 1939, một tờ báo Pháp tổ chức cuộc thi sắc đẹp ở Hà Nội, diễn ra ngay khu vực hồ Hoàn Kiếm. Đây là sự kiện kỳ lạ đối với người đương thời, thu hút sự chú ý của giới trẻ đô thị. Những cô gái thuộc tầng lớp khá giả, học sinh trường Tây hoặc con nhà công chức, tư sản, đều đăng ký tham dự.
Bà Trần Thị Thành, khi ấy mới ngoài 20 tuổi, đã bí mật đăng ký dự thi, chỉ rủ cô em họ đi cùng. Thí sinh phải đứng trong “lồng kính” lớn đặt ngay trên vỉa hè, có đèn điện chiếu sáng để người qua lại bình chọn. Cuộc thi kéo dài nhiều ngày, thu hút đông đảo người dân đến xem.
Bà Thành gây chú ý ngay từ đầu bởi vẻ đẹp kín đáo, khác với kiểu trang điểm đậm của nhiều thí sinh khác. Khi kết quả công bố, bà được xướng tên là người chiến thắng, trở thành Hoa khôi Hà thành, danh hiệu được xem là cao nhất về nhan sắc thời đó. Một số tờ báo Pháp và báo Việt nhắc đến tên bà trong các bài viết về đời sống đô thị.
Tuy nhiên, chiến thắng ấy cũng khiến cuộc sống của bà thay đổi. Trong xã hội còn chịu ảnh hưởng mạnh của lễ giáo, việc một cô gái khuê các xuất hiện công khai trước công chúng bị xem là “mất nết”. Bà bị người trong họ trách móc, gia đình yêu cầu phải kín tiếng hơn, không được giao du rộng. Chỉ ít lâu sau, bà được sắp đặt cuộc hôn nhân với người môn đăng hộ đối.
 |
| Vườn hoa bên bờ hồ Hoàn Kiếm giai đoạn 1920-1930. Nay ở vị trí góc đường Hàng Khay-Đinh Tiên Hoàng. Ảnh: Redsvn/ Charles Peyrin. |
Hoa khôi bán xôi chè
Năm 1940, bà Thành kết hôn với ông Lê Hoàng Vũ, con trai chủ cửa hàng đồ da lớn ở phố cổ. Đám cưới của họ khi đó được xem là một trong những sự kiện nổi bật của giới thượng lưu Hà Nội. Hàng chục chiếc ôtô rước dâu nối dài từ Hàng Trống đến Hà Trung, thu hút đông người dân đứng xem.
Sau khi cưới, bà sống cùng chồng trong căn biệt thự ở trung tâm phố cổ, phụ giúp cửa hàng đồ da. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân không mang lại hạnh phúc lâu dài. Người chồng yêu vợ nhưng ghen tuông, không muốn bà tiếp xúc với ai và luôn khó chịu mỗi khi người khác nhắc đến danh hiệu hoa khôi. Cuộc sống khép kín khiến bà Thành ngày càng trầm lặng.
Sau đó, nhiều biến động xã hội khiến hoạt động kinh doanh của gia đình không còn phát đạt. Đến tuổi trung niên, ông Vũ qua đời, bà Thành rơi vào cảnh túng thiếu, một mình nuôi con.
Thời bao cấp, người Hà Nội quen với hình ảnh một phụ nữ trung niên, dáng người nhỏ, tóc búi gọn, ngồi bán xôi chè ở chợ Hàng Da. Không nhiều người biết đó là bà Trần Thị Thành, người từng được chọn là hoa khôi Hà thành gần nửa thế kỷ trước.
 |
| Các quầy hàng chợ Hàng Da những năm 1975-1980. |
Bà Thành sống giản dị, tự nuôi mình bằng gánh hàng nhỏ. Bà vẫn giữ thói quen gọn gàng, ăn mặc lịch sự, không bao giờ to tiếng. Khi khách nhận ra và hỏi chuyện cũ, bà chỉ cười: “Cũng lâu rồi, chẳng còn gì để kể".
Từ một tiểu thư sống trong nhung lụa và hào quang của sự ngưỡng mộ, bà chấp nhận cuộc sống bình thường, kiếm sống bằng đôi tay, bình thản với cả ký ức xa xưa.
Ngày nay, khi nhắc lại những nhân vật gắn với lịch sử Hà Nội cũ, nhiều người nhắc Hoa khôi Trần Thị Thành như một biểu tượng của vẻ đẹp kín đáo và sự kiên cường đối mặt với những bể dâu cuộc đời.
Những đứa trẻ tim rỗng
Hiện nay, ngày càng nhiều em nhỏ mắc phải chứng "tim rỗng". Chúng đạt thành tích cao trong học tập nhưng lại thiếu sức sống và động lực sống nên được gọi là "người rỗng tuếch". Trong quá trình trưởng thành, những đứa trẻ chỉ biết học tập không ngừng nghỉ để đáp ứng kỳ vọng của cha mẹ, sẽ vô tình bỏ qua cảm xúc và mong muốn của chính mình.
