Khi số ca mắc Covid-19 tại nhiều quốc gia có xu hướng gia tăng trở lại, việc đeo khẩu trang một lần nữa trở thành mối quan tâm hàng đầu. Song, giữa vô vàn lựa chọn từ khẩu trang vải, khẩu trang y tế đến các loại cao cấp như N95, người dân nên chọn loại nào để phòng bệnh hiệu quả nhất?
Khẩu trang – hàng rào vật lý hạn chế giọt bắn
Trước hết, theo các chuyên gia dịch tễ, khẩu trang đóng vai trò như hàng rào vật lý hạn chế giọt bắn – con đường lây truyền chính của virus SARS-CoV-2. Tuy nhiên, câu chuyện không đơn giản là “đeo khẩu trang là đủ”.
Theo các chuyên gia dịch tễ, khẩu trang đóng vai trò như hàng rào vật lý hạn chế giọt bắn (Ảnh: Getty).
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, virus SARS-CoV-2 có thể tồn tại trên cả bề mặt cứng và mềm, bao gồm cả vải.
Theo tạp chí The Lancet Microbe, virus có thể tồn tại khoảng 24 giờ trên cotton và lên tới 72 giờ trên polyester. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định khả năng lây nhiễm qua bề mặt vải trong thực tế là rất thấp.
Tiến sĩ Julian Tang – chuyên gia virus học tại Đại học Leicester (Anh) – cho biết, vải có tính hút ẩm cao, khiến virus nhanh khô và mất hoạt tính nhanh hơn.
Trong khi đó, bà Lisa Maragakis – Giám đốc phòng chống nhiễm trùng tại Hệ thống Y tế Johns Hopkins – nhận định virus dễ lây lan qua bề mặt cứng hơn là qua vải.
Loại khẩu trang nào phòng bệnh hiệu quả nhất
Dựa trên khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), có thể phân biệt hiệu quả của một số loại khẩu trang phổ biến như sau:
1. Khẩu trang y tế 3 lớp dùng 1 lần
Loại khẩu trang dùng 1 lần rất phổ biến (Ảnh: Getty).
- Công dụng: Ngăn chặn các giọt bắn lớn, vi khuẩn và bụi bẩn.
- Hiệu quả: Lọc được khoảng 60–80% hạt có kích thước nhỏ, nhưng không khít hoàn toàn với khuôn mặt.
- Khuyến nghị: Phù hợp với nơi công cộng, môi trường có nguy cơ trung bình. Không được tái sử dụng.
2. Khẩu trang vải
Khẩu trang vải có thể tái sử dụng nhiều lần (Ảnh: Getty).
- Công dụng: Giảm phát tán giọt bắn từ người đeo ra môi trường.
- Hiệu quả: Hiệu quả lọc tùy thuộc vào số lớp và chất liệu. Loại 2–3 lớp, khít mặt và dệt dày sẽ hiệu quả hơn.
- Lưu ý: Virus SARS-CoV-2 có thể bám trên bề mặt vải đến 24 giờ (vải cotton) hoặc 72 giờ (vải polyester), nên cần giặt sạch và phơi nắng mỗi ngày.
- Khuyến nghị: Phù hợp sử dụng hàng ngày nếu không có tiếp xúc gần người nghi nhiễm. Không dùng chung, nên có ít nhất 2–3 chiếc để luân phiên.
3. Khẩu trang N95, KN95, FFP2
Khẩu trang N95 có mức độ bảo vệ cao nhất (Ảnh: Getty).
- Công dụng: Lọc hiệu quả 95% hạt nhỏ đến 0,3 micromet – vượt trội so với các loại khẩu trang khác.
- Hiệu quả: Có thiết kế ôm sát khuôn mặt, hạn chế tối đa việc rò rỉ không khí bên ngoài.
- Khuyến nghị: Dành cho nhân viên y tế, người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao. Với người dân, có thể dùng trong những chuyến đi bệnh viện, nơi đông người kín gió.
Sử dụng khẩu trang đúng cách rất quan trọng
Dù sử dụng loại khẩu trang nào, việc đeo đúng cách vẫn giữ vai trò then chốt. Nhiều người có thói quen sờ tay vào mặt ngoài khẩu trang hoặc tái sử dụng khẩu trang y tế. Đây là những hành vi làm giảm hiệu quả phòng bệnh đáng kể.
Các chuyên gia nhấn mạnh, sau mỗi lần sử dụng, khẩu trang cần được xử lý đúng cách. Với khẩu trang vải, nên giặt bằng nước ấm và phơi dưới nắng. Với khẩu trang y tế, N95 tuyệt đối không dùng lại nếu không có chỉ dẫn cụ thể.
Quan trọng hơn, khẩu trang không phải là “áo giáp toàn năng”. Việc đeo khẩu trang cần đi kèm với rửa tay thường xuyên, hạn chế tiếp xúc nơi đông người và giữ khoảng cách an toàn.
Đặc biệt, trong trường hợp nghi ngờ đã tiếp xúc với người nhiễm hoặc có triệu chứng nghi ngờ, cần thay quần áo ngay, giặt sạch và rửa tay kỹ lưỡng.
Nếu phải lựa chọn loại khẩu trang tốt nhất trong phòng dịch Covid-19, các chuyên gia đều thống nhất khẩu trang N95 là phương án lý tưởng, đặc biệt với những người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao. Tuy nhiên, đối với đa số người dân, khẩu trang y tế hoặc khẩu trang vải chất lượng tốt, sử dụng và vệ sinh đúng cách, là hoàn toàn đủ để tự bảo vệ bản thân và cộng đồng.
