Mưa lớn kéo dài khiến nhiều tỉnh thành miền Trung ngập sâu, bị cô lập - Ảnh: TRƯỜNG TRUNG
Những ngày qua mưa lớn kéo dài khiến nhiều tỉnh thành miền Trung ngập sâu trong biển nước. Nhiều hộ dân bị cô lập trong vùng lũ, thiếu lương thực, nước sạch và các điều kiện sinh hoạt cơ bản. Trong hoàn cảnh khắc nghiệt ấy làm thế nào để có thể đảm bảo an toàn, chống đói, khát và phòng bệnh?
Nguyên tắc giữ "sinh" và "tồn" trong vùng lũ
Chia sẻ với Tuổi Trẻ, bác sĩ Nguyễn Nguyên Long (Đà Nẵng), cho hay trong điều kiện mưa lũ kéo dài, việc nắm vững các nguyên tắc sinh tồn có thể giúp người dân bảo toàn tính mạng, vượt qua thời điểm nguy hiểm.
Theo bác sĩ Long, trong vùng lũ điều quan trọng nhất là bảo vệ sự sống và sự toàn vẹn cơ thể, bởi nguy cơ tử vong đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó đuối nước là nguyên nhân hàng đầu, thường xảy ra do bị nước cuốn, té xuống vùng ngập sâu, hố ga, kênh rạch hoặc tai nạn khi di chuyển bằng thuyền bè.
Sạt lở đất và lũ quét đặc biệt nguy hiểm tại vùng núi, có thể xuất hiện bất ngờ với tốc độ lớn, cuốn trôi nhà cửa và người dân. Tai nạn điện giật xảy ra khi nước ngập các thiết bị điện, dây dẫn, gây rò điện ra môi trường nước. Hoặc nhà sập, vật đổ do gió bão, cây cối, mái tôn, tường nhà... là mối nguy tiềm ẩn.
"Người dân cần chú ý những nguy cơ này để phòng tránh. Chú ý di chuyển trong điều kiện mưa lũ, hạn chế ra ngoài, đảm bảo nguồn điện an toàn và di dời khỏi khu vực có nguy cơ sạt lở", BS Long khuyến cáo.
"Để tồn tại trong vùng ngập lụt, người dân ghi nhớ "năm điều - ba chuyện". Năm điều đó là nước sạch là vàng, chỉ uống nước đun sôi hoặc đã khử trùng. Ăn chín, uống sôi, tuyệt đối không dùng đồ sống hoặc bị ngâm nước lũ. Giữ sạch đôi tay bằng cách rửa tay bằng xà phòng và nước sạch thường xuyên. Giữ khô cơ thể, hạn chế lội nước, nếu phải lội cần rửa sạch và lau khô ngay và ngủ màn để tránh muỗi đốt, phòng bệnh truyền nhiễm.
Còn ba chuyện cần làm là dự trữ năng lượng, ánh sáng, thức ăn nhanh, sạc pin dự phòng, chuẩn bị đèn pin, đèn năng lượng mặt trời, đồ ăn khô, mì gói, lương khô... Chuẩn bị phương tiện và dụng cụ cứu sinh như ghe, xuồng, áo phao, túi cứu thương, dây buộc, dao đa năng...
Đặc biệt, chuẩn bị tâm thế và kiến thức sinh tồn, tuân thủ hướng dẫn sơ tán của chính quyền, hợp tác với lực lượng cứu hộ", BS Long nhấn mạnh.
Ưu tiên lương thực giàu năng lượng, tiết kiệm nguồn nước sạch
Trao đổi với Tuổi Trẻ, bác sĩ Trương Phan Hồng Hà - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - cho biết trong tình huống bị cô lập do mưa lũ, ưu tiên hàng đầu là lương thực có thể dùng ngay, giàu năng lượng, bảo quản được lâu.
"Những thực phẩm phù hợp nhất là gạo, ngũ cốc khô, mì gói, phở khô, thực phẩm đóng hộp (cá, thịt, rau củ), đậu khô, hạt, trái cây sấy, thanh hoặc bánh năng lượng. Đây là các nhóm thực phẩm cung cấp năng lượng nhanh, duy trì cảm giác no lâu và không cần chế biến cầu kỳ", BS Hà hướng dẫn.
Trong điều kiện khó khăn, người dân nên ăn theo khẩu phần nhỏ nhưng đủ năng lượng, ưu tiên trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai và người bệnh. Các tổ chức, chính quyền địa phương nên thiết lập bếp ăn tập trung, phân chia thực phẩm theo mức độ cấp thiết, tránh lãng phí, bảo đảm ai cũng có phần.
BS Hà cũng nhấn mạnh nước sạch là yếu tố sống còn, thậm chí còn cấp thiết hơn cả lương thực. Khi nguồn nước bị ô nhiễm hoặc thiếu hụt, người dân cần sử dụng tiết kiệm, có phương án xử lý tại chỗ.
Người dân nên uống từng ngụm nhỏ, tránh uống quá nhiều một lần để tiết kiệm. Giảm vận động nặng, tránh ra nắng giữa trưa để hạn chế mất nước qua mồ hôi. Ưu tiên nước uống cho trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người bệnh.
Trong trường hợp không có nước sạch có thể áp dụng các cách xử lý đơn giản tại nhà như lọc thô bằng vải sạch hoặc thiết bị lọc để loại bỏ cặn. Khử khuẩn bằng cách đun sôi, dùng viên khử trùng nước hoặc phơi nắng (phương pháp SODIS): đổ nước vào chai nhựa PET trong suốt, đặt dưới ánh nắng mạnh trong ít nhất 6 giờ để tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh.
Hoặc thu gom nước mưa từ mái nhà sạch, chứa trong thùng hoặc bồn kín, đặt nơi cao ráo tránh ô nhiễm lại.
Sau khi xử lý nước cần được bảo quản trong bình sạch, có nắp đậy kín. Lực lượng cứu hộ nên thiết lập điểm cấp nước tập trung, hướng dẫn người dân sử dụng nguồn nước an toàn, tránh lấy nước từ khu vực ngập rác, xác động vật hoặc hóa chất.
Cẩn trọng phòng bệnh tiêu hóa, sốt xuất huyết
Bác sĩ Nguyễn Nguyên Huyền - Giám đốc Trung tâm phòng, chống dịch Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương - cho hay tiêu chảy cấp, tả, lỵ, viêm gan A, bệnh đường hô hấp, đau mắt đỏ, các bệnh ngoài da và sốt xuất huyết... là những bệnh thường gặp sau mưa, bão.
Để phòng bệnh, trước tiên cần giữ gìn vệ sinh ăn uống như ăn chín, uống sôi, tuyệt đối không sử dụng thực phẩm ôi thiu, không ăn gia súc, gia cầm chết. Tiếp đến cần bảo vệ nguồn nước sinh hoạt. Nếu giếng khoan, giếng khơi bị ngập, cần thau rửa, lọc và khử trùng theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Không nên dùng nước bẩn để rửa mặt, tắm, giặt quần áo hay để trẻ em chơi đùa.
Bên cạnh đó, người dân cần tích cực phòng sốt xuất huyết, một dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp trên cả nước. Diệt lăng quăng, đậy kín các dụng cụ chứa nước, loại bỏ vật dụng có thể đọng nước và ngủ màn kể cả ban ngày là những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả.
Chú ý tinh thần cộng đồng
Các chuyên gia y tế chia sẻ khi bị cô lập, tinh thần cộng đồng là yếu tố then chốt để duy trì sự sống. Các hộ dân có thể chia sẻ thực phẩm, nước uống, tổ chức bếp ăn tập thể, phân công người trông trẻ, hỗ trợ người già.
Việc kết hợp giữa hành động cá nhân như tiết kiệm nước, ưu tiên thực phẩm giàu năng lượng và tổ chức cộng đồng tăng cường phân phối, cấp nước, vệ sinh môi trường sẽ giúp giảm nguy cơ dịch bệnh bùng phát trong những ngày mưa lũ kéo dài.
Coi chừng bệnh đau mắt đỏ, bệnh về da
Đối với bệnh ngoài da và đau mắt đỏ, tuyệt đối tránh để cơ thể tiếp xúc lâu với nước ngập. Sau khi đi qua vùng nước lũ nên rửa sạch tay chân bằng nước sạch, lau khô kẽ tay, kẽ chân. Không dùng chung khăn mặt, chậu rửa với người khác.
Về bệnh da liễu trong mùa mưa lũ, bác sĩ Phạm Thị Minh Phương - Trưởng khoa khám bệnh Bệnh viện Da liễu trung ương - khuyến cáo các bệnh về da hay gặp nhất trong mưa lũ là bệnh da do nhiễm khuẩn, nhiễm nấm.
Để phòng bệnh ngoài da, người dân ở vùng lũ lụt cần chú ý vệ sinh môi trường sạch sẽ, bảo đảm sát khuẩn chân tay, cơ thể, sử dụng phương tiện bảo hộ như ủng, găng tay cao su khi tiếp xúc với các nguồn nước bẩn để tránh tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh. Nếu phải lội nước mưa thì về nhà phải làm sạch, phải chấm khô kẽ chân, tay, giày dép phơi khô thì hãy sử dụng lại.
Điều quan trọng nhất khi có biểu hiện nghi ngờ bệnh như sốt, tiêu chảy, nổi ban, đau mắt, ho sốt kéo dài... người dân cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn. Không tự ý dùng thuốc hay điều trị tại nhà vì có thể khiến bệnh diễn tiến nặng và lây lan trong cộng đồng.
Sinh tồn mùa mưa lũ: Ăn gì an toàn, chống đói?
