Chỉ 1 tháng trước, tập đoàn dầu khí khổng lồ CNOOC của Trung Quốc tự hào tuyên bố mạng lưới đường ống của họ đã vượt mốc 10.000 km và con số đó sẽ sớm tăng lên 13.000 km khi công ty tiếp tục mở rộng khai thác ngoài khơi. Động thái này phản ánh xu hướng chung của toàn ngành năng lượng Trung Quốc: đẩy mạnh khai thác dầu khí trong nước để củng cố an ninh năng lượng giữa bối cảnh thế giới đầy biến động.
Kể từ năm 2019, các “ông lớn” dầu khí quốc doanh Trung Quốc, PetroChina, Sinopec và CNOOC, đã chi tới 468 tỷ USD cho hoạt động thăm dò và khai thác (E&P), cao hơn 25% so với giai đoạn trước đó. Khoản đầu tư khổng lồ này đã giúp PetroChina vượt qua các tập đoàn phương Tây, trở thành nhà đầu tư lớn nhất thế giới trong lĩnh vực khai thác và sản xuất dầu khí.
Sự bứt phá mạnh mẽ này diễn ra đúng vào thời điểm các tập đoàn dầu khí nhà nước Trung Quốc tạm ngừng mua dầu Nga, ít nhất trong ngắn hạn, sau khi Washington tung đợt trừng phạt mới nhằm trực tiếp siết doanh thu xuất khẩu của Moscow. Một số tàu chở dầu đang trên đường tới các cảng Trung Quốc đã phải quay đầu, đơn hàng bị hủy, cho thấy Bắc Kinh đang lựa chọn cẩn trọng giữa áp lực địa chính trị và nhu cầu năng lượng.
Dù vậy, nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc trong tháng 10 vẫn đạt trung bình 11,4 triệu thùng/ngày, chỉ giảm nhẹ so với tháng 9, nhưng cao hơn cùng kỳ năm ngoái. Sau giai đoạn chững lại đầu năm, Trung Quốc vẫn duy trì nhập khẩu ở mức cao dù nhu cầu tiêu thụ nội địa yếu. Lý do không nằm ở tiêu dùng, mà ở tích trữ chiến lược.
Các nhà phân tích ước tính kho dự trữ dầu thô của Trung Quốc hiện đạt từ 1,2 đến 1,3 tỷ thùng và nước này đang bổ sung gần 1 triệu thùng mỗi ngày. Bắc Kinh cũng đang mở rộng hạ tầng lưu trữ khi thêm khoảng 169 triệu thùng công suất mới sẽ được xây dựng trong năm nay và năm tới, tiếp nối 180-190 triệu thùng đã hoàn tất giai đoạn 2020-2024.
Nói cách khác, Trung Quốc đang tiến hành chiến lược “hai hướng song song” đó là tăng khai thác dầu khí trong nước và tích trữ lượng lớn dầu nhập khẩu, tạo “tấm đệm” an toàn cho mọi kịch bản đứt gãy nguồn cung.
Huang Yingchao, Phó chủ tịch phụ trách khí đốt tự nhiên của PetroChina International, phát biểu tại một hội nghị: “Vài năm qua, chúng ta đã chứng kiến khủng hoảng năng lượng toàn cầu. Khí đốt nội địa giống như nước máy, rẻ hơn, đáng tin cậy hơn và dễ kiểm soát hơn so với nước đóng chai. Vì vậy, chúng tôi tập trung phát triển nguồn trong nước.”
Tuy nhiên, chiến lược này lại khiến các tập đoàn dầu khí phương Tây, thường được gọi là Big Oil, lo lắng. Trung Quốc từng là động lực tăng trưởng lớn nhất của nhu cầu dầu toàn cầu, đóng góp tới 60% mức tăng trong suốt thập kỷ qua. Nhưng nay, khi Bắc Kinh ngày càng tự chủ hơn về nguồn cung, tốc độ tăng nhu cầu nhập khẩu giảm, kéo theo giá dầu toàn cầu chịu sức ép.
Không chỉ dầu, Trung Quốc còn tăng tốc với khí đốt. 2 tháng trước, Bắc Kinh và Moscow đã hoàn tất thỏa thuận xây dựng tuyến đường ống Power of Siberia 2 dự kiến mang lại hơn 100 tỷ m3 công suất xuất khẩu mỗi năm. Với đường ống này, Trung Quốc sẽ có thêm một nguồn khí ổn định dài hạn, trong khi các nhà cung cấp LNG phương Tây có thể phải đối mặt với nhu cầu giảm sút so với kỳ vọng.
Những bước đi này nằm trong chiến lược lớn hơn nhằm đạt tự chủ năng lượng. Trong thập niên qua, Trung Quốc không chỉ mở rộng năng lượng truyền thống mà còn phát triển mạnh điện gió, điện mặt trời và xe điện. Tất cả đều hướng tới giảm phụ thuộc nhập khẩu. Giới môi trường xem đây là nỗ lực giảm phát thải, nhưng trên thực tế, đó cũng là giải pháp chiến lược cho vấn đề an ninh năng lượng.
Cùng lúc đó, Trung Quốc trở thành thị trường xe điện lớn nhất thế giới, qua đó giảm đáng kể nhu cầu xăng dầu trong giao thông. Song, nhu cầu năng lượng trong lĩnh vực hóa dầu vẫn tăng, buộc Bắc Kinh phải tiếp tục chiến lược tự cường, vừa phát triển sản xuất trong nước, vừa bảo đảm dự trữ dài hạn.
Michal Meidan, Giám đốc nghiên cứu Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, nhận định: “Các tập đoàn dầu khí Trung Quốc đã khiến thị trường và chính họ bất ngờ khi vượt xa các chỉ tiêu sản xuất. Điều đó mang lại cho Bắc Kinh lợi thế kiểm soát, nhất là khi nhu cầu dầu mỏ có dấu hiệu chậm lại.”
