Sáng nay (theo giờ Việt Nam), Hoa Kỳ đã công bố mức thuế nhập khẩu với hàng chục nền kinh tế. Trong đó, Anh, Brazil, Singapore sẽ chịu 10% thuế. Liên minh châu Âu, Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ chịu 20-26%. Trung Quốc và Việt Nam nằm trong nhóm các nước bị áp mức thuế cao nhất, lần lượt là 34% và 46%.
Ông Trump cũng cho biết sẽ áp dụng thuế nhập khẩu 10% với toàn bộ hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ, từ ngày 5/4. Tức là tất cả quốc gia và vùng lãnh thổ đều phải chịu mức thuế nhập khẩu chung 10% này. Sau đó, kể từ ngày 9/4, các đối tác thương mại lớn nhất của nước này sẽ chịu thuế đối ứng ở mức cao hơn, theo bảng ông Trump đã công bố.
Tiến sĩ Scott McDonald, Giảng viên Đại học RMIT
Nhóm ngành nào sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất?
Theo Tiến sĩ Scott McDonald, Giảng viên Đại học RMIT, đối với các nhà xuất khẩu Việt Nam, mức thuế quan mới đặt ra thách thức rõ ràng. Cụ thể, các mặt hàng mà doanh nghiệp Việt xuất khẩu sang thị trường Mỹ có thể sớm phải đối mặt với bất lợi do giá cao hơn 46% so với hàng hóa nội địa của Mỹ hoặc các sản phẩm từ các quốc gia chịu thuế quan thấp hơn.
Trong đó, các ngành công nghiệp có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất bao gồm điện tử, dệt may, đồ nội thất, giày dép và thủy hải sản – những ngành đóng vai trò trung tâm trong thành công xuất khẩu của Việt Nam.
Theo phân tích của Evercore ISI, sắc lệnh mới khi được triển khai hoàn toàn có thể khiến mức thuế trung bình có trọng số của Mỹ tăng lên 29% – mức cao nhất trong hơn 100 năm.
"Điều này tạo ra một tình huống chưa từng có đối với doanh nghiệp Việt Nam đã và đang xây dựng chiến lược tăng trưởng dựa trên khả năng tiếp cận thị trường Mỹ", Tiến sĩ Scott McDonald cho biết.
Tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do mang lại cho Việt Nam những giải pháp thay thế tiềm năng
Tiến sĩ Scott McDonald nhận định, trong bối cảnh này, doanh nghiệp Việt Nam có thể cân nhắc nhiều cách tiếp cận khác nhau để điều hướng môi trường thuế quan mới này. Cụ thể, Việt Nam có thể đẩy nhanh nỗ lực đa dạng hóa thị trường để giảm sự phụ thuộc vào hàng xuất khẩu sang Mỹ.
"Việc Việt Nam tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do mang lại những giải pháp thay thế tiềm năng", vị Tiến sĩ nhấn mạnh.
Chẳng hạn, doanh nghiệp có thể tận dụng các khuôn khổ thương mại hiện có bao gồm: Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cung cấp quyền được ưu tiên tiếp cận các thị trường như Nhật Bản, Canada, Australia và New Zealand; Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) cung cấp các khoản giảm và miễn thuế quan cho nhiều sản phẩm của Việt Nam khi nhập khẩu vào Liên minh châu Âu.
Hay như Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại với các nước láng giềng ASEAN và các thị trường châu Á khác. Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA) duy trì quyền tiếp cận ưu đãi vào thị trường Anh.
"Ngoài ra, doanh nghiệp có thể đánh giá liệu sản phẩm của họ có thể được phân loại lại theo các mã thuế quan khác, hoặc có thể điều chỉnh nguồn cung ứng linh kiện để giảm thiểu tác động từ thuế quan của Mỹ hay không", vị chuyên gia RMIT gợi mở.
Việc chính quyền Mỹ tập trung vào "các rào cản phi thuế quan" được đề cập trong thông báo cho thấy các cuộc đàm phán thương mại có thể tiếp tục. Theo tuyên bố của Nhà Trắng, Tổng thống Trump đã nói với các quốc gia phải đối mặt với thuế rằng họ "hãy chấm dứt thuế, dỡ bỏ rào cản".
Điều này chỉ ra những hướng đi tiềm năng để điều chỉnh cách ứng phó trong tương lai. Ông Scott McDonald cho biết, doanh nghiệp cũng có thể tìm hiểu và thiết lập quan hệ đối tác sản xuất ở các quốc gia chịu mức thuế thấp hơn hoặc được miễn khỏi khuôn khổ thuế quan mới. Như thông báo của chính quyền ông Trump, Canada và Mexico sẽ tránh được các mức thuế mới do có sắc lệnh riêng cho họ liên quan đến nhập cư và ma túy. Điều này mở ra cơ hội tiềm năng về hợp tác chiến lược về sản xuất với các nước này.
Đồng thời, vị chuyên gia cũng lưu ý, với việc Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent kêu gọi không trả đũa và nhấn mạnh tiềm năng đàm phán, doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước quyết định phức tạp về cách lập kế hoạch tài chính.
"Các tác động tài chính ngắn hạn phải được cân bằng với định vị chiến lược dài hạn, trong đó cần đặc biệt lưu ý đến việc quản lý dòng tiền trong giai đoạn điều chỉnh chính sách thương mại hiện nay", TS. Scott McDonald cho hay.
Điều quan trọng nữa là cần lưu ý rằng sắc lệnh có điều khoản cho phép sửa đổi, theo đó Tổng thống Mỹ có thể tăng thêm thuế nếu các quốc gia trả đũa. Điều này làm trầm trọng hơn tình trạng không chắc chắn mà các doanh nghiệp phải tính đến khi lên kế hoạch ứng phó theo từng kịch bản.
Vẫn có cánh cửa thành công cho các doanh nghiệp biết xây dựng các chiến lược cân bằng
Việc chính quyền Mỹ mô tả cách tiếp cận của mình là "có đi có lại" ở mức độ vừa phải, và tuyên bố rằng mức thuế được tính toán hiện tại chỉ bằng một nửa so với mức độ bất công thương mại mà họ cho là các nước khác đang áp dụng với Mỹ. TS. Scott McDonald nhận định, điều này thể hiện mối quan ngại sâu sắc của chính quyền Mỹ, đồng thời cũng để ngỏ khả năng đối thoại ngoại giao.
Những doanh nghiệp biết xây dựng các chiến lược cân bằng – kết hợp đa dạng hóa thị trường, linh hoạt sản xuất và quản lý tài chính cẩn thận – sẽ có khả năng điều hướng giai đoạn này thành công hơn so với những doanh nghiệp chỉ tập trung duy trì các cách tiếp cận thị trường Mỹ hiện tại bất kể chi phí thuế quan mới.
"Trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang phản ứng với những thay đổi chính sách quan trọng này, doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với cả thách thức lẫn cơ hội để chứng minh khả năng phục hồi và thích ứng, vốn đã định hình sự phát triển kinh tế của đất nước trong những thập kỷ gần đây", vị chuyên gia nhấn mạnh.
