Phối cảnh cầu treo Messina - dự án hạ tầng trị giá 13,5 tỷ Euro - nối liền bán đảo Italy với đảo Sicily (Ảnh: AP)
Cây cầu Messina - dự án hạ tầng trị giá 13,5 tỷ Euro nối liền bán đảo Italy với đảo Sicily - nếu hoàn thành, sẽ trở thành cầu treo dài nhất thế giới. Sau nhiều thập kỷ bàn cãi, dự án đã được chính phủ liên minh cánh hữu của Thủ tướng Giorgia Meloni phê duyệt vào tháng 8/2025. Tuy nhiên, bên cạnh những tranh luận trong nước về tính khả thi và hiệu quả, dự án nay tiếp tục trở thành đề tài nóng trong quan hệ đồng minh xuyên Đại Tây Dương.
Tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở The Hague hồi tháng 6/2025, các nước thành viên - bao gồm Italy - đã cam kết nâng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP vào năm 2035, theo yêu cầu từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trong bối cảnh đó, chính quyền Thủ tướng Meloni từng xem xét việc xếp dự án cầu Messina vào nhóm "hạ tầng an ninh chiến lược", qua đó được tính vào chỉ tiêu quốc phòng.
Ý tưởng này ngay lập tức gây lo ngại tại Washington. Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker cảnh báo các đồng minh châu Âu không nên sử dụng "kế toán sáng tạo" để đạt mục tiêu chi tiêu. "Con số 5% phải phản ánh chi tiêu quốc phòng thực chất - không phải những cây cầu không mang giá trị quân sự", ông nhấn mạnh trong một cuộc phỏng vấn.
Tuy nhiên, trong một tuyên bố, Bộ Giao thông và Hạ tầng Italy khẳng định dự án cầu Messina hiện được tài trợ hoàn toàn bằng ngân sách nhà nước, không dùng quỹ quốc phòng và việc sử dụng nguồn lực NATO "không nằm trong kế hoạch".
Một số quan chức Italy cho rằng cây cầu có thể mang ý nghĩa chiến lược, bởi Sicily hiện là nơi đặt nhiều căn cứ quân sự quan trọng, bao gồm cả căn cứ của NATO. Một tài liệu chính phủ Italy hồi tháng 4/2025 mô tả cây cầu Messina "có tầm quan trọng chiến lược đối với an ninh quốc gia và quốc tế", giúp tăng cường khả năng cơ động của lực lượng vũ trang Italy và đồng minh.
Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Giao thông Italy Matteo Salvini, người dẫn đầu nỗ lực thúc đẩy dự án, cho biết cây cầu "có thể mang tính lưỡng dụng", vừa phục vụ dân sinh vừa có thể sử dụng cho mục đích an ninh.
Tuy nhiên, Đại sứ Whitaker nhấn mạnh Mỹ mong muốn các đồng minh tập trung đầu tư vào những hạng mục quân sự cần thiết như lữ đoàn, pháo binh và xe tăng…, thay vì các công trình hạ tầng mang tính biểu tượng. Ông cảnh báo mục tiêu 5% GDP không nên bị "mở rộng một cách tùy tiện" để bao gồm các hạng mục không có giá trị quân sự rõ ràng.
Cầu Messina đã nhiều lần được khởi động rồi đình trệ kể từ thời kỳ của nhà độc tài Benito Mussolini và từng được cựu Thủ tướng Silvio Berlusconi hồi sinh trước khi bị bỏ dở. Lần này, dự án được chính phủ Thủ tướng Meloni đặt vào trung tâm của chiến lược phát triển hạ tầng, nhưng đồng thời cũng đặt Rome vào tình thế khó xử trong cam kết quốc phòng với NATO.
Tranh cãi xung quanh cây cầu Messina dường như cho thấy thách thức lớn đối với Italy trong việc cân bằng giữa tham vọng hạ tầng, áp lực kinh tế trong nước và nghĩa vụ quốc phòng quốc tế.
