Người dân TP.HCM đang tiêu thụ trung bình 8,5g muối mỗi ngày, gần gấp đôi mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (dưới 5g/ngày). Trong đó, lượng muối nam giới tiêu thụ cao hơn nữ (9,4g so với 7,6g/ngày).
Theo bác sĩ Nguyễn Phan Dân Trúc, khoa Dinh Dưỡng - Bệnh không lây, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM (HCDC), tình trạng này làm gia tăng nguy cơ tăng huyết áp, đột quỵ và các bệnh tim mạch nguy hiểm.
Tiêu thụ thường xuyên thực phẩm chứa nhiều muối có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm không lây nguy hiểm (Ảnh minh họa: Unsplash).
Người Việt ăn quá mặn
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo người lớn chỉ nên ăn tối đa 5g muối chứa khoảng 2g natri mỗi ngày. Với trẻ nhỏ dưới một tuổi, lượng này chỉ nên dưới 1,5 g muối/ngày, trong khi trẻ sơ sinh cần hạn chế dưới 0,3 g/ngày.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy người Việt vẫn tiêu thụ muối cao hơn mức khuyến nghị.
Theo kết quả Điều tra Yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm (STEPs) năm 2015 tại Việt Nam, mức tiêu thụ muối trung bình là 3,76mg natri, tương đương với 9,4g muối/người/ngày. Con số này cao gần gấp 2 lần khuyến nghị của WHO.
Đến năm 2020, mức tiêu thụ muối trung bình của người Việt đã giảm xuống còn 8,4g muối/người/ngày. Mặc dù vậy, con số này vẫn chênh lệch rất nhiều so với khuyến nghị của WHO.
Bên cạnh đó, người Việt cũng có xu hướng ăn nhiều gia vị hơn rau quả. Theo tổng điều tra Dinh dưỡng năm 2020 tại Việt Nam, lượng rau quả mỗi người ăn vào trung bình chỉ đạt 66,4-77,4% khuyến nghị.
Nguy cơ ăn quá nhiều muối
Tình trạng mất cân đối trong chế độ ăn uống như ăn ít rau xanh, trái cây, thói quen ăn mặn, nhiều chất béo… ảnh hưởng đến việc gia tăng tỉ lệ thừa cân béo phì ở các nhóm tuổi, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm, gây ra gánh nặng và thách thức đối với sức khoẻ cộng đồng.
Tại Việt Nam, ước tính trong năm 2019, tỷ lệ người tử vong do bệnh không lây nhiễm chiếm hơn 80% tổng số ca tử vong toàn quốc, chủ yếu là do các bệnh tim mạch (39,5%), ung thư (15,9%), bệnh hô hấp mạn tính (6,2%) và đái tháo đường (4,7%).
Năm 2024, qua thăm khám và tầm soát bệnh lý không lây nhiễm ở người cao tuổi, Sở Y tế TP.HCM ghi nhận có 61,6% người cao tuổi tại TP bị tăng huyết áp, 25,68% người cao tuổi mắc và nghi ngờ đái tháo đường, 0,26% người cao tuổi có mức độ trầm cảm, lo âu từ vừa đến nặng…
ThS.BS Bùi Thị Duyên, Phó chủ nhiệm phụ trách khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Quân y 175 khẳng định, việc ăn quá mặn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tăng huyết áp, suy thận và đột quỵ.
Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều muối, thận phải làm việc nhiều hơn để đào thải natri, dẫn đến tăng áp lực lên hệ thống tim mạch và làm mất cân bằng điện giải trong cơ thể. Ngoài ra thói quen ăn mặn cũng làm tăng nguy cơ loãng xương do mất canxi qua nước tiểu.
Để giảm lượng muối trong chế độ ăn mà vẫn đảm bảo hương vị, bác sĩ Duyên khuyến khích người dân nên nấu ăn tại nhà để kiểm soát lượng muối sử dụng trong các bữa ăn; tận dụng vị mặn tự nhiên từ thực phẩm như rong biển, tảo, các loại rau giàu kali (rau bina, bông cải xanh).
Thay vì muối, mọi người nên dùng các loại gia vị tự nhiên như tỏi, gừng, tiêu, chanh, giấm... để tạo hương vị. Ngoài ra, cần hạn chế thực phẩm chế biến sẵn như mì ăn liền, xúc xích, đồ hộp… vì các loại thực phẩm này thường chứa lượng muối rất cao.
Bổ sung thêm, bác sĩ Nguyễn Phan Dân Trúc cũng cho hay, mọi người không nên lo lắng về việc giảm muối có thể gây thiếu muối, ảnh hưởng đến sức khỏe.
Trong tự nhiên, nhiều loại thực phẩm như thịt, cá, rau củ đã có sẵn natri đủ đáp ứng nhu cầu hàng ngày của cơ thể. Tình trạng thiếu muối chỉ xuất hiện trong một số trường hợp đặc biệt như tiêu chảy kéo dài, lao động gắng sức dưới nắng nóng nhiều giờ hoặc vận động viên luyện tập cường độ cao.
Giảm muối không có nghĩa là ăn nhạt nhẽo. Người dân có thể áp dụng những mẹo đơn giản để vừa giảm muối vừa giữ nguyên độ ngon của món ăn như ưu tiên các món luộc, hấp thay vì kho, rim; sử dụng gia vị tự nhiên; tự nấu ăn tại nhà để kiểm soát lượng muối.
Ngoài ra, mọi người cũng nên pha loãng nước mắm, hạn chế dùng nước chấm và nước dùng khi ăn phở, bún; đồng thời hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đọc kỹ nhãn sản phẩm khi mua hàng.
