Nhật Bản vừa công bố kế hoạch mới nhằm phục hồi ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo trong nỗ lực giành lại vị thế dẫn đầu về chip. Một gói hỗ trợ trị giá 10 nghìn tỷ yên (65 tỷ USD) sẽ được đưa ra vào năm tài khóa 2030, theo Thủ tướng Shigeru Ishiba.
“Chúng tôi sẽ xây dựng một khuôn khổ hỗ trợ mới nhằm thu hút hơn 50 nghìn tỷ yên (325 tỷ USD) đầu tư công và tư trong 10 năm tới”, ông Ishiba nói, đồng thời cho biết thêm rằng kế hoạch trên nằm trong nỗ lực “tái thiết” Nhật Bản như một phần của gói kinh tế toàn diện thông qua trợ cấp, đầu tư của tổ chức chính phủ.
Động thái diễn ra trong bối cảnh Nhật Bản nỗ lực tăng cường và đa dạng hóa chuỗi cung ứng chất bán dẫn, với mục tiêu tăng gấp 3 doanh số bán chip sản xuất trong nước lên hơn 15 nghìn tỷ yên vào năm 2030. Rapidus, liên doanh sản xuất chip được nhà nước hậu thuẫn, là một trong những công ty được hưởng lợi.
Được thành lập vào năm 2022 bởi chính phủ Nhật Bản, Rapidus nhận được sự hậu thuẫn từ nhiều công ty, bao gồm Toyota Motor, Sony Group và hiện đang hợp tác với gã khổng lồ công nghệ IBM của Mỹ. Công ty đã nhận được hơn 2 tỷ USD hỗ trợ của chính phủ với mục tiêu sản xuất hàng loạt chip logic 2 nanomet tiên tiến vào năm 2027.
Chip logic được sử dụng để xử lý thông tin và hoàn thành nhiệm vụ trong các thiết bị điện tử. Loại tiên tiến nhất đang được sử dụng trong công nghệ trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử và máy học.
Chủ tịch Rapidus Tetsuro Higashi coi công ty mình là “cơ hội cuối cùng” của Nhật Bản trong công cuộc giành lại vị thế dẫn đầu về chất bán dẫn trên trường toàn cầu. Vào những năm 1980, Nhật Bản là quốc gia sản xuất chip hàng đầu thế giới và chiếm hơn một nửa thị trường bán dẫn toàn cầu. Tuy nhiên, đất nước này bắt đầu mất đi vị thế dẫn đầu với sự xuất hiện của các đối thủ cạnh tranh nước ngoài như TSMC hay Samsung. Mỹ cũng đã trở thành một nhân tố chủ chốt trong thiết kế chip với các công ty như Intel và Micron.
Atsuo Shimizu, giám đốc điều hành của Rapidus phụ trách thành lập xưởng đúc mới, cho biết: “Để tồn tại với tư cách một quốc gia, Nhật Bản cần sở hữu công nghệ mang tính toàn cầu. Chúng tôi có thể chứng minh rõ ràng điều đó bằng chất bán dẫn”.
Michael Yang, giám đốc cấp cao về chất bán dẫn tại công ty phân tích và tư vấn Omdia, nói với CNBC rằng mặc dù đã mất đi vị thế dẫn đầu trong sản xuất và chế tạo chất bán dẫn, Nhật Bản vẫn là nước dẫn đầu về một số vật liệu và thiết bị bán dẫn nhất định. Thông qua các khoản trợ cấp chip, chủ yếu nhằm mục đích tăng năng lực sản xuất, quốc gia này sẽ có thể mở rộng sang các khía cạnh khác của nguồn cung và nâng cao vị thế.
Tuy nhiên, Brady Wang, nhà phân tích chất bán dẫn tại Counterpoint Research, cho biết việc giành lại thị trường chip sẽ là một cuộc chiến khó khăn đối với Nhật Bản và Rapidus sẽ phải tìm ra “lối tắt” trong thiết kế và sản xuất để đạt đến trình độ tiến bộ của các công ty bán dẫn hàng đầu. Đại diện Rapidus cho biết kiến trúc của chip 2 nanomet khác với chip 3 nanomet và điều này khiến việc sản xuất hàng loạt loại chip này trở thành “thách thức hoàn toàn mới đối với tất cả các công ty”.
Trong nỗ lực này, “trợ cấp là điều bắt buộc, nhưng không thể đảm bảo thành công”, Wang cho biết và nói thêm rằng TSMC đã mất hơn 1 thập kỷ để bắt kịp các công ty chip toàn cầu và xây dựng mối quan hệ với khách hàng. Ken Kuo, phó chủ tịch nghiên cứu cấp cao tại công ty nghiên cứu thị trường công nghệ TrendForce, cho biết: “Trợ cấp chỉ là yêu cầu cơ bản để gia nhập ngành công nghiệp bán dẫn, nhưng thành công đòi hỏi nhiều thứ hơn, chẳng hạn như nhân tài, công nghệ và kế hoạch chiến lược”.
Ngoài mục tiêu thiết lập một nhà sản xuất chip thống trị tại Nhật Bản, các khoản trợ cấp còn nhằm mục đích thu hút nhiều công ty hàng đầu thế giới từng tiếp quản mảng kinh doanh chip của nước này. Với sự hỗ trợ từ chính phủ Nhật Bản, các nhà sản xuất chip như TSMC, Samsung Electronics và Intel Corp đã đồng ý đầu tư hàng tỷ USD vào Nhật Bản.
Đây đều là những cái tên đi đầu trong việc sản xuất chip nhớ dùng để lưu trữ dữ liệu, vốn rất cần thiết trong các trung tâm dữ liệu sử dụng cho AI và điện toán đám mây. TSMC đã công bố kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất thứ hai tại Nhật Bản trước khi hoàn thành nhà máy đầu tiên.
Theo Wang của Counterpoint, việc thu hút các công ty như vậy vào Nhật Bản có thể giúp nước này nhanh chóng thúc đẩy sự tích hợp theo chiều dọc trên toàn bộ chuỗi cung ứng và xây dựng hệ sinh thái bán dẫn của mình nhanh hơn. Nhật Bản cũng đã ký thỏa thuận hợp tác với các đồng minh như Mỹ, Anh, Đài Loan và một số nước EU - nhằm mục đích thúc đẩy nghiên cứu và phát triển liên quan đến chất bán dẫn thế hệ tiếp theo.
Là một phần của dự án Rapidus, tập đoàn IBM - công ty nổi tiếng với công trình siêu máy tính Watson cũng đang đào tạo khoảng 100 kỹ sư Nhật Bản kỳ cựu ở Albany, New York, để giúp họ bắt kịp trình độ chuyên môn về chip. Cùng với TSMC, Micron Technology, ASML Holding NV cũng đang đầu tư vào cơ sở sản xuất hoặc nghiên cứu tại Nhật Bản.
“Nhật Bản lần này đã thực hiện cách tiếp cận táo bạo và đưa ra quyết định rất nhanh chóng. Nếu nhìn lại 20 hoặc 15 năm trước đây, tôi nghĩ có nhiều chính sách khép kín hơn, đặc biệt là từ chính phủ”, Giám đốc điều hành trung tâm nghiên cứu vi điện tử Imec có trụ sở tại Bỉ cho biết.
Theo: CNBC, Nikkei Asia
