Nhớ bụi phấn trên mái tóc thầy cô - Kỳ 4: 'Mỗi lần gặp học trò tôi cũng lo chứ'
17:00 21/11/2025
Sáng cuối tuần, chạy chiếc xe Cub cũ đi uống cà phê, TS Lê Bá Khánh Trình cười hiền kể về cách giảng dạy cũng như cảm hứng toán học mà ông đã lặng lẽ truyền cho học trò nhiều thế hệ.
TS Lê Bá Khánh Trình nhận huy chương vàng toán quốc tế năm 1979 - Ảnh: NVCC
Muốn đưa làn gió trẻ trung vào giờ học
"Về hưu tôi vẫn chưa thấy chán. Nếu mình làm theo kiểu cho có, áp theo người ta, không có nét gì của mình và học trò không nắm bắt được thì tôi đã chán nghề. Học trò cho mình nhiều điều, mình cũng để lại cho các em điều gì đó" - "cậu bé vàng" TS Lê Bá Khánh Trình thôi làm tổ trưởng toán Trường Phổ thông Năng khiếu sau 32 nămTrường Phổ thông Năng khiếu tri ân thầy Lê Bá Khánh Trình và thầy Nguyễn Thanh HùngTS Lê Bá Khánh Trình múa phụ họa cho học sinh hát bài "Bụi phấn"
Ông không xóa bài giải của các em. Lời giải của ông nếu có sẽ chọn một góc nhỏ bổ sung ngắn gọn. Và bảng đen chỉ bôi một phần để ghi bài mới. Ông cũng không hướng các em phải giải đúng ý mình. Ông kể có khi học trò giải còn hay hơn. Ông cho rằng bài giải sẵn do mình soạn với suy nghĩ của mình, làm sao bắt các em như mình!
"Tôi thấy bất ngờ và hài lòng khi các em có ý tưởng đột phá. Đó là những lúc rất là khoái, là giây phút hạnh phúc trong nghề. Tôi có cơ hội trình bày ý mình và giao lưu thêm. Trước đây tôi thường ghi lại những lời giải đó của học trò, về nhà tự mình giải lại" - ông cười.
Sau đó một vài năm ông lại tiếp cận cách giải khác hay hơn nữa. Có khi ông đắp thêm cho đề... khó nhằn nhưng học trò lại đưa ra đáp án theo cách đơn giản khiến ông ngạc nhiên. Cứ vậy toán học đối với thầy và trò thật lôi cuốn.
Không chỉ là lời giải toán, nói rộng ra ông muốn nhắn nhủ rằng những vấn đề trong cuộc sống sẽ có nhiều cách giải quyết nhưng luôn cần sự kiên trì và sáng tạo. Toán học có "lời giải của thượng đế" nhưng trong cuộc sống đâu có như vậy.
Bên cạnh đó, ông tâm niệm lời giải phải có hồn, không chắp vá của người khác. Như vậy những gì truyền đạt cho học trò sẽ trở nên đơn giản. Và quá trình nâng tầm bài toán rồi nhìn lại, có những lúc ông ghi nhận bản thân nhưng nhiều hơn cả chính là cảm giác "sao hồi đó lời giải của mình bình thường thế nhỉ". Cũng như trong cuộc sống, nhìn lại có những điều mình làm "sao mà buồn cười", từ đó sẽ tiến bộ.
Hiếm khi nói lời đao to búa lớn, dường như cả sự nghiệp "trồng người", những gì giá trị nhất ông đã truyền cho học trò qua những bài giải, những giờ học sôi nổi. Ông động viên các em cứ tự tin mà tiến tới: "Các em đã giải toán linh hoạt bằng sự thông minh, kiên trì của chính các em. Điều đó giống trong cuộc sống phải kiên trì, có ý tưởng, định hướng rõ ràng để đi bằng được con đường của mình".
TS Lê Bá Khánh Trình cùng học sinh đội tuyển toán Trường phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TP.HCM) năm 2024 - Ảnh: NVCC
Nghỉ hưu vẫn nặng lòng với từng lời giải
Giờ đây ông vẫn bận rộn với lịch bồi dưỡng đội tuyển toán mỗi tuần hai buổi. Ông còn đi dạy ở một số tỉnh. Ông hóm hỉnh: "Về hưu tôi có nhiều thời giờ đầu tư soạn bài hơn. Như vậy... khổ hơn vì tự đặt yêu cầu cao hơn trước, ý tưởng lắt léo và sâu xa hơn. Trước đây nhiều khi bận quá nên tôi chưa có dịp đào sâu".
Thậm chí những hôm ghé chăm nom mẹ già, ngồi bàn ăn cơm ông cũng vẽ hình, ám ảnh bài giải cho đến khi có đáp án mới thôi. Ông nói vui: "Điều đó ăn sâu vào người rồi. Có lúc phải dẹp đi để... đi chợ cho vợ hoặc nghe nhạc, đánh đàn. Nhưng không thể trì hoãn lâu, tới hẹn là phải có bài cho học trò".
Mấy hôm nay đau lưng, ông áy náy vì ít phụ giúp vợ việc nhà. "Thường tôi đi siêu thị, đi chợ. Phần việc này đặc biệt, vì bà ấy bận lắm. Buổi trưa dọn dẹp một chút, buổi chiều chuẩn bị trước nguyên liệu cho vợ nấu ăn" - ông nói. Còn cây đàn guitar mới của vợ tặng nhân ngày chồng về hưu, ông khoe: "Trước đây tôi chơi đàn chỉ suông suông vậy thôi. Giờ kết nối với loa thích hơn, vợ tôi ngồi bên cạnh vỗ tay. Hưởng ứng tính hài hước của vợ, tôi hay chế lại lời bài hát".
Có hai người con, ông để con thoải mái lựa chọn chuyên ngành và đùa rằng theo quy luật thế hệ sau "phủ định" thế hệ trước. Các thành viên sống giản dị, ông không đặt nặng rằng mình hay các con phải trở thành một ai đó, miễn là đừng tụt hậu và phải giúp được gì đó cho đời. Và việc gì nếu thật lòng mong muốn thì sẽ làm được, tự tạo chân trời cho khả năng của mình...
Sau giải thưởng năm 1979, TS Lê Bá Khánh Trình theo học tại khoa toán ĐH Tổng hợp quốc gia Matxcơva (Nga). Bảo vệ thành công luận án tiến sĩ, ông về nước miệt mài với nghề giáo.
Từ 1993 đến nay, ông cùng các thầy cô đã dẫn dắt các em học sinh đội tuyển toán Trường phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TP.HCM) mang về hàng trăm giải trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, đóng góp 20 huy chương quốc tế và khu vực, trong đó có 5 huy chương vàng.
Đối với các em trong đội tuyển Olympic toán quốc tế, ông luôn tạo cho các em tinh thần vui vẻ, hăng hái khi lên đường đi thi. Do các em đã có nền tảng từ trước, ông khuyên nên vững tâm lý, giữ phong độ. Khi có học trò lo lắng, ông trấn an, kể những trải nghiệm của mình và mong các em thi tài với tinh thần học thuật vô tư.
-----------------------------
Tôi nhớ buổi chiều "đen đủi" năm nào nếu có giải "học sinh xui nhất năm" chắc tôi ẵm liền. Hôm đó tôi chỉ đi học trễ mười phút và quên đeo huy hiệu Đoàn, thế là tôi được "đặc cách" nhặt rác cả sân trường.
Kỳ tới: "Ừ, công trồng người năm đó coi như trúng mùa"
Nhà toán học Lê Bá Khánh Trình: 'Học trò đã nâng tôi lên'
'Nhiều người cứ nói tôi nâng học trò của mình lên nhưng chính các em đã nâng tôi lên, thôi thúc tôi, tạo cảm hứng cho tôi phải làm mới mình mỗi ngày', nhà toán học Lê Bá Khánh Trình tâm sự.
Nhận định giải ngân là yếu tố then chốt cho tăng trưởng 2026, Thứ trưởng Nguyễn Việt Hùng yêu cầu các ban quản lý dự án (QLDA) xử lý triệt để hồ sơ tồn đọng, đẩy nhanh điều chỉnh thiết kế và đơn giá, đồng thời tháo gỡ vướng mắc mặt bằng tại những dự án “điểm nghẽn”.
Khu sinh thái Tràng An đã hết thời hạn thực hiện từ năm 2023, thời gian thực hiện dự án chùa Bái Đính đến hết năm 2025 nhưng cả 2 dự án còn nhiều vướng mắc về nguồn vốn, giải phóng mặt bằng, quy hoạch...
Khi giá bất động sản liên tục tăng cao trong thời gian qua, nhiều chuyên gia cho rằng cần tiếp tục có các giải pháp căn cơ, trong đó phải kiểm soát hiệu quả dòng tiền đầu tư. Từ đó, bảo đảm sự phát triển lành mạnh của thị trường bất động sản, vốn có tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế cũng như xã hội.
Đợt mưa lớn kéo dài nhiều ngày qua khiến hàng loạt tuyến giao thông trọng yếu ở Trung Bộ rơi vào tình trạng tê liệt. Đường sắt Bắc - Nam xuất hiện hàng chục điểm xói trôi nền đường, sạt lở taluy; nhiều quốc lộ từ Đà Nẵng đến Lâm Đồng bị đất đá vùi lấp, đứt gãy kết cấu mặt đường.
Trên một số trang mạng xã hội xuất hiện thông tin một đội cứu hộ vớt được 50 thi thể ở xã Diên Điền, tỉnh Khánh Hòa. Tuy nhiên, tỉnh khẳng định đây là thông tin sai sự thật.
Lo ngại sẽ làm tăng biên chế và ngân sách Nhà nước, trùng lặp chức năng với các cơ quan hiện có, HoREA đề xuất chưa thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản.
Nhà toán học Lê Bá Khánh Trình: 'Học trò đã nâng tôi lên'
