Phản ứng thận trọng và khôn khéo của Nga
Sau khi đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump - ông Steve Witkoff nêu hy vọng về "tiến triển thực sự" liên quan đến lệnh ngừng bắn ở Biển Đen trong các cuộc đàm phán hòa bình Ukraine giữa Mỹ và Nga ngày 24/3, Điện Kremlin đã hạ thấp kỳ vọng về tiến triển nhanh chóng, nói rằng vẫn còn nhiều vấn đề cần được giải quyết.
Các cuộc đàm phán tại thủ đô Riyadh của Saudi Arabia tập trung vào các khía cạnh kỹ thuật của việc giám sát lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng, sau khi các bên cáo buộc đối phương vi phạm và sau nỗ lực của Mỹ nhằm mở rộng thỏa thuận để bao gồm cả hoạt động hàng hải ở Biển Đen.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters
Ông Witkoff nói với Fox News hôm 23/3 rằng ông kỳ vọng sẽ có "một vài tiến triển thực sự, đặc biệt khi nó ảnh hưởng đến lệnh ngừng bắn trên Biển Đen đối với các tàu thuyền của cả hai nước. Và từ đó, các bên sẽ tự nhiên hướng đến một lệnh ngừng bắn hoàn toàn”.
Tuy nhiên, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov đã nêu ra những yêu cầu phức tạp của Nga xung quanh sáng kiến Biển Đen năm 2022 và 2023 nhằm cho phép các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine được đi qua một cách an toàn. Đây là một dấu hiệu nữa cho thấy chiến thuật của Moscow là thận trọng làm chậm các cuộc đàm phán mà không từ chối thẳng thừng, trong khi duy trì các điều kiện cứng rắn của mình đối với lệnh ngừng bắn hoàn toàn.
Nga đã từ bỏ thỏa thuận ngũ cốc vào tháng 7/2023, tuyên bố rằng các yêu cầu của họ chưa bao giờ được đáp ứng.
"Nhìn chung, dĩ nhiên có nhiều khía cạnh khác nhau của thỏa thuận cần được giải quyết", ông Peskov cho biết hôm 24/3. Ông nhận định, sáng kiến Biển Đen "ở hình thức trước đây ngụ ý thực hiện một số nghĩa vụ với Liên bang Nga nhưng chúng đã không được tiến hành".
Trong các cuộc đàm phán năm 2023 về sáng kiến ngũ cốc, Nga nói rằng việc xuất khẩu nông sản của nước này bị phương Tây chặn lại mặc dù không bị trừng phạt. Kể từ khi Nga từ bỏ thỏa thuận đó, Ukraine vẫn tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen và tránh mối đe dọa từ các cuộc tấn công của Nga bằng cách để các tàu thuyền của mình hoạt động gần bờ hơn.
Trong khi đó, nước này cũng tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Hạm đội Biển Đen của Nga, tuyên bố phá hủy 1/3 số tàu của Moscow, bao gồm cả chiến hạm Moskva. Nga đã sử dụng các tàu của mình ở Biển Đen để phóng tên lửa hành trình tấn công Ukraine.
Nhà phân tích chính sách đối ngoại Nga Fyodor Lukyanov cho rằng, Điện Kremlin dường như hài lòng với cách chính quyền ông Trump xử lý các cuộc đàm phán và nhận định: "Mọi thứ đang diễn ra theo kịch bản của Nga".
Ông đánh giá, thành công của Tổng thống Vladimir Putin trong việc bác bỏ yêu cầu ngừng bắn hoàn toàn của ông Trump là một phần trong chiến thuật của Nga nhằm làm chậm lại các cuộc đàm phán hòa bình .
"Điện Kremlin đã làm giảm động lực của Nhà Trắng từ các cuộc đàm phán ở Jeddah và biến cuộc thảo luận thành một cuộc trao đổi dai dẳng", chuyên gia này cho hay. Theo ông: "Moscow tin rằng điều này là vì lợi ích của chính họ bây giờ", đồng thời lưu ý, thế chủ động trên chiến trường hiện đang "ở phía Nga".
Một tài liệu được chuẩn bị cho Điện Kremlin vào tháng trước do một nhóm nghiên cứu có ảnh hưởng tại Moscow thân cận với Cơ quan An ninh Liên bang Nga tiết lộ, "một giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng Ukraine không thể xảy ra trước năm 2026" và thảo luận về nhu cầu "giải thể hoàn toàn" chính phủ Ukraine hiện tại.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cũng hạ thấp kỳ vọng về tiến triển nhanh chóng.
"Chúng ta không cần phải trông chờ nhiều vào những đột phá mà cần hiểu rằng công việc đang diễn ra theo nhiều hướng. Đây là một trong số đó", bà Zakharova nói với truyền thông Nga hôm 24/3.
Cùng ngày, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nhấn mạnh lập trường cứng rắn liên tục của Moscow, nói rằng Nga sẽ "luôn chú ý đến giải pháp cho vấn đề phi phát xít hóa nhà nước vẫn nằm dưới sự kiểm soát của chế độ Kiev". Nga đã sử dụng cách diễn đạt này như một phần trong nỗ lực lật đổ Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và chính phủ của ông, tuyên bố rằng quyền lãnh đạo của ông là bất hợp pháp.
Chiến thuật kín tiếng của Nga
Phái đoàn Mỹ tại các cuộc đàm phán hôm 24/3 do ông Andrew Peek - Giám đốc cấp cao tại Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng và ông Michael Anton - một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao dẫn đầu, Reuters đưa tin.
Một thành viên trong nhóm đàm phán của Nga hầu như bình luận rất ít với giới truyền thông trong giờ nghỉ giữa các cuộc đàm phán. Grigory Karasin, một thượng nghị sĩ Nga đã dành nhiều thập kỷ làm việc tại Bộ Ngoại giao và phụ trách về vấn đề Ukraine cho biết, các cuộc đàm phán "đang diễn ra một cách sáng tạo". Ông tiết lộ, "một cuộc thảo luận thú vị về các chủ đề khá cấp bách đang diễn ra.
Khi được hỏi về khả năng đạt được thỏa thuận trong các cuộc đàm phán hôm 24/3, ông Karasin cho biết: "Không phải mọi cuộc đàm phán đều nhất thiết phải đưa ra một số văn bản và thỏa thuận quan trọng. Điều quan trọng là duy trì liên lạc mọi lúc và hiểu quan điểm của nhau. Đó là những gì chúng tôi đã làm được".
Trong cuộc trả lời phỏng vấn với Fox News hôm 23/4, ông Witkoff đã gây tranh cãi khi nhắc lại tuyên bố của ông Putin rằng một số vùng ở miền Đông và miền Nam Ukraine là của Nga sau các cuộc trưng cầu ý dân được tổ chức tại đó năm 2022. Dù vậy, quan chức Mỹ khẳng định: "Tôi không đứng về phe nào cả".
Khi các cuộc đàm phán diễn ra tại Saudi Arabia, một số quan chức cấp cao trong chính quyền Tổng thống Trump đã tỏ ra giận dữ trước những lời chỉ trích Nhà Trắng do ông Zelensky đưa ra trong cuộc trả lời phỏng vấn với tạp chí Time, đặc biệt là tuyên bố của Tổng thống Ukraine rằng, các quan chức cấp cao Mỹ dường như đang tin vào lời của ông Putin hơn là sự định hướng của các cơ quan tình báo Mỹ.
“Tôi tin rằng Nga đã xoay xở để gây ảnh hưởng đến một số người trong đội ngũ của Nhà Trắng qua thông tin”, ông Zelensky cho biết trong một bài báo được công bố hôm 24/3.
Một quan chức cấp cao giấu tên của Mỹ đã nói với The Washington Post rằng, bình luận này tiết lộ rằng ông Zelensky đã học được rất ít từ cuộc đấu khẩu căng thẳng tại Phòng Bầu dục với ông Trump và Phó Tổng thống JD Vance, dẫn đến việc Mỹ rút hỗ trợ quân sự và tình báo cho Ukraine.
