Chỉ trong 48 giờ, quyết định áp thuế mạnh tay của ông Trump đã buộc Canada và Mexico nhượng bộ, trong khi Trung Quốc đáp trả quyết liệt.
Chỉ trong 48 giờ ông Trump đã áp thuế rồi lại hoãn đối với các đối tác thương mại Canada, Mexico - Ảnh: Reuters
Động thái này có thể mở ra một cuộc chiến thương mại toàn cầu mới, đe dọa sự phục hồi kinh tế của nhiều quốc gia.
Ngày 4-2, Trung Quốc áp thuế trả đũa Mỹ, thổi bùng thương chiếnĐỌC NGAY
Thỏa thuận này đã tạm thời giúp tránh được một cuộc chiến thương mại có thể gây chấn động toàn khu vực Bắc Mỹ. Trong vòng một tháng tới, các bên sẽ tiếp tục đàm phán để đạt được thỏa thuận cuối cùng về việc kiểm soát biên giới và chống buôn lậu ma túy.
Trong khi đó, phản ứng của Trung Quốc mạnh mẽ hơn nhiều. Ngay sau khi Mỹ áp thuế 10% lên hàng hóa Trung Quốc từ sáng 4-2, Bắc Kinh đã công bố các biện pháp đáp trả toàn diện: áp thuế 15% đối với than và khí hóa lỏng, 10% với dầu thô, thiết bị nông nghiệp và một số ô tô của Mỹ.
Ngoài ra, Trung Quốc còn tiến hành điều tra chống độc quyền đối với Google, đưa nhiều công ty Mỹ vào danh sách có thể bị trừng phạt và siết chặt xuất khẩu đất hiếm - nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghệ cao và quốc phòng.
Dù vậy, cánh cửa đàm phán vẫn chưa đóng hoàn toàn. Nhà Trắng cho biết ông Trump sẽ trao đổi với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong những ngày tới. Một số nguồn tin còn tiết lộ Bắc Kinh đã đề xuất khôi phục thỏa thuận thương mại đạt được trong nhiệm kỳ trước của ông Trump.
Theo chuyên gia Zhang Zhiwei thuộc tổ chức quản lý tài sản Pinpoint, "hành động trả đũa này không mang tính gây hấn, vì Trung Quốc chỉ nhắm vào một số sản phẩm của Mỹ để đáp trả mức thuế của Washington đối với tất cả hàng xuất khẩu của Bắc Kinh".
Chiến thắng ngắn hạn, rủi ro dài hạn
Mặc dù ông Trump và những người ủng hộ đã tuyên bố chiến thắng khi Canada và Mexico nhượng bộ, song các chuyên gia kinh tế Wall Street gần như đồng thuận rằng chính sách thuế quan này sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Theo ước tính của Đại học Yale, mỗi hộ gia đình Mỹ có thể mất từ 1.000 đến 1.200 USD sức mua hằng năm. Chính ông Trump cũng thừa nhận người tiêu dùng Mỹ sẽ "đau đớn".
Ngay cả khi các mức thuế này có thể được dỡ bỏ sau một tháng, sự bất ổn đã tạo ra có thể khiến các doanh nghiệp e ngại trong việc đầu tư và tuyển dụng tại Mỹ. Điều này có thể ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng kinh tế vốn đã chậm lại trong những tháng gần đây.
Đối với các đối tác thương mại, dù tránh được thương chiến nhưng những rạn nứt trong quan hệ có thể mất nhiều năm để hàn gắn.
Quan trọng hơn, "chiến thắng" nhanh chóng này có thể khuyến khích Trump tiếp tục sử dụng thuế quan như một công cụ gây áp lực lên các nước khác. Ông đã công bố Liên minh châu Âu là mục tiêu kế tiếp. Theo công ty dự báo kinh tế Oxford Economics, cuộc chiến thương mại hiện tại mới chỉ ở giai đoạn đầu và khả năng áp thêm thuế quan trong tương lai là rất cao.
Tờ Financial Review bình luận: "Những loạt đạn đầu tiên trong cuộc chiến thương mại của ông Trump nhắm vào nhập cư bất hợp pháp và cuộc khủng hoảng ma túy, nhưng có thể sẽ có những hành động thù địch tiếp theo". Việc Mỹ nhắm vào đồng minh thân cận như Canada cho thấy không quốc gia nào có thể an toàn trước chính sách thuế quan của ông Trump.
Chiến tranh thương mại hay ma túy?
Mặc dù được công bố là biện pháp nhằm kiểm soát ma túy và nhập cư bất hợp pháp, số liệu cho thấy chỉ có 43 pound (khoảng 19,5kg) trong tổng số gần 10.000kg fentanyl bị tịch thu tại Mỹ năm 2024 được vận chuyển qua biên giới Canada.
Tương tự, chỉ 1,5% số vụ truy đuổi người di cư bất hợp pháp diễn ra ở biên giới phía bắc. Điều này gợi ý rằng thuế quan có thể là công cụ để ông Trump đạt được các mục tiêu chính trị và kinh tế rộng lớn hơn trong chiến dịch tranh cử sắp tới.
Giám đốc Hội đồng Kinh tế quốc gia Mỹ Kevin Hassett khẳng định: "Đây không phải là chiến tranh thương mại, đây là chiến tranh ma túy". Nhưng các số liệu thực tế dường như không ủng hộ nhận định này.
Ông Trump đình chiến thuế quan với Canada và Mexico: Các bên được gì, mất gì?
Chính quyền của Mỹ, Canada và Mexico đạt được những lợi ích đáng chú ý sau ba ngày căng thẳng thuế quan thương mại vừa qua.
Trung Quốc áp thuế trả đũa Mỹ, thổi bùng thương chiếnĐỌC NGAY
Ông Trump đình chiến thuế quan với Canada và Mexico: Các bên được gì, mất gì?