Financial Times (FT) ngày 10/2 trích báo cáo bị rò rỉ của chính phủ Nga cho biết, các quan chức nước này nhận ra rằng áp lực từ phương Tây đang cản trở nỗ lực của Moscow nhằm xây dựng mối quan hệ với những quốc gia thuộc Liên Xô cũ và xây dựng mối quan hệ kinh tế với các nước ở Nam bán cầu.
Góc nhìn "hiếm hoi" của Nga đối với chiến dịch quân sự ở Ukraine
Báo cáo nội bộ của Nga - được trình bày tại phiên họp chiến lược do Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin chủ trì vào tháng 4 năm ngoái - cho thấy góc nhìn hiếm hoi về cách chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine đã gây tổn hại đến mối quan hệ với một số đồng minh thân cận nhất của nước này.
Phân tích đặc biệt thừa nhận rằng áp lực trừng phạt của phương Tây, cũng như những lời đề nghị hợp tác kinh tế, đã thành công trong việc gây chia rẽ Moscow và một số đối tác thương mại thân cận nhất.
FT trích báo cáo cho biết, tham vọng của Moscow là khôi phục khả năng tiếp cận thương mại toàn cầu bằng cách đưa Nga vào trung tâm của khối thương mại Á - Âu, nhằm cạnh tranh với phạm vi ảnh hưởng kinh tế của Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc.
Cũng theo tài liệu bị rò rỉ, Nga coi việc thành lập "vùng vĩ mô" là một dự án dài hạn quan trọng. Khối mới sẽ kết nối Nga với các nước ở Nam bán cầu bằng cách cung cấp cho mỗi bên quyền tiếp cận nguyên liệu thô, phát triển quan hệ tài chính và vận tải.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (bên phải) và Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin. Ảnh: Getty
Trở ngại đáng kể của Nga
Tuy nhiên, báo cáo thừa nhận rằng Nga gặp trở ngại đáng kể. Các nước phương Tây đã thành công trong việc gây áp lực lên các quốc gia Trung Á tuân thủ lệnh trừng phạt thông qua cách tiếp cận "cây gậy và củ cà rốt", cùng lúc cung cấp cho họ quyền tiếp cận thị trường toàn cầu, hành lang vận tải và chuỗi cung ứng mà không có Moscow.
Trong khi đó, đồng minh của Nga hưởng lợi từ lệnh trừng phạt Moscow bằng cách kiểm soát xuất nhập khẩu và di dời sản xuất khỏi Nga. Báo cáo cho biết thêm rằng các nước Trung Á đã tìm kiếm thêm phương án để bù đắp cho rủi ro vi phạm lệnh trừng phạt.
Nga phải chơi "trò chơi dài hạn" để giữ các nước Trung Á trong quỹ đạo của mình. Các nước Trung Á đang tận dụng "điểm yếu" của Nga và tìm cách "hòa nhập mà không có Nga" vào nhóm như Tổ chức các quốc gia Turkic. Các quốc gia này đã thay đổi bằng cách thúc đẩy tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai ở nước mình chứ không phải tiếng Nga, đồng thời, gửi học viên ưu tú đến du học ở các nước phương Tây.
Kazakhstan, nền kinh tế lớn nhất khu vực Trung Á, đã lên án chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine, từ chối công nhận các vùng Nga đã giành quyền kiểm soát trong chiến dịch quân sự và nỗ lực tuân thủ các lệnh trừng phạt của phương Tây [đối với Nga]. Nước láng giềng của Kazakhstan là Kyrgyzstan lại hoàn toàn ủng hộ Nga.
Báo cáo chỉ ra Belarus là trường hợp thành công nhất của Nga. Tuy nhiên, sự phát triển của Liên minh Kinh tế Á - Âu do Moscow dẫn đầu, bao gồm Belarus, Armenia, Kazakhstan và Kyrgyzstan, cũng đang phải ứng phó với "những vấn đề mang tính hệ thống".
Những vấn đề có thể kể đến này là: rủi ro trong các lệnh trừng phạt, sử dụng hệ thống thanh toán khác sau khi phương Tây loại Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT và các biện pháp kiểm soát tiền tệ mà Moscow đưa ra để vượt qua tác động của các lệnh trừng phạt từ phương Tây.