Xe điện 3 bánh
Giống như nhiều quốc gia khác, Pakistan đã tiến tới tương lai xe điện của mình vào năm 2024. Tháng 8 năm ngoái, gã khổng lồ xe điện Trung Quốc BYD tuyên bố sẽ thành lập nhà máy sản xuất đầu tiên tại quốc gia này. Ba tháng sau, chính phủ Pakistan công bố chính sách chuyển đổi 1/3 số xe mới sang xe điện vào năm 2030.
Nhưng không giống như các quốc gia khác phổ biến với ô tô điện. Loại xe điện dự kiến sẽ tràn ngập Pakistan lại là một phương tiện độc đáo hơn: Xe lam điện 3 bánh.
Sazgar Engineering Works, có trụ sở tại Lahore, nổi tiếng là nhà sản xuất xe ba bánh lớn nhất Pakistan từ năm 2005. Vào tháng 1/2024, Sazgar được nhận giấy phép sản xuất xe điện tại Pakistan, thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi xe lam điện tại quốc gia này trở thành lựa chọn giao thông công cộng chính.
Trong thập kỷ qua, Sazgar nắm giữ hơn 30% thị trường xe lam của Pakistan, với hơn một triệu xe. Theo Syed Hasnain Mehdi, giám đốc dự án EV của Sazgar, công ty sản xuất tới 2.500 xe mỗi tháng — hầu hết trong số đó chạy bằng nhiên liệu truyền thống.
Trước đó, Sazgar từng mạo hiểm tham gia vào lĩnh vực xe điện vào năm 2022, khi hợp tác với nhà sản xuất Trung Quốc Great Wall Motor ra mắt xe điện hybrid lắp ráp tại địa phương đầu tiên của Pakistan. Kể từ đó, công ty đã dẫn đầu thị trường xe điện hybrid tại quốc gia này.
Xe hybrid giúp Sazgar tạo ra lợi nhuận hấp dẫn. Công ty ghi nhận lợi nhuận 7,94 tỷ rupee Pakistan (28,4 triệu USD) vào năm 2024, tăng gần 700% so với cùng kỳ năm ngoái.
Mian Muhammad Ali Hameed, giám đốc điều hành Sazgar, cho biết kể từ khi nhận được giấy phép sản xuất xe lam điện vào năm 2024, công ty đã sản xuất trung bình 30 xe mỗi tháng.
Con số này phản ánh giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi xe điện của Pakistan. Hiện tại, ước tính có khoảng 45.000 xe điện hai và ba bánh ở nước này, chỉ chiếm 0,16% tổng số xe ở Pakistan.
"Xe lam là phương tiện di chuyển phổ biến của người dân và xe điện là tương lai", Rana Arsalan Sarwar, giám đốc tiếp thị quốc gia của Siwa Industries, một công ty sản xuất xe lam, chia sẻ với Rest of World. Siwa đã ra mắt mẫu xe của riêng mình vào năm ngoái.
Giá vẫn cao
Các nước láng giềng của Pakistan cũng nhận ra tiềm năng của xe lam điện. Năm ngoái, cựu thủ tướng Bangladesh, Sheikh Hasina, đã đảo ngược lệnh cấm xe lam điện trước đó và công bố luật để quản lý 2–4 triệu xe lam điện đang hoạt động tại quốc gia này.
Tại Ấn Độ, các công ty xe lam điện ít được biết đến đang thúc đẩy cuộc cách mạng xe điện với doanh số bán hàng vượt xa các mẫu ô tô điện thông thường.
Công ty Sazgar của Pakistan sử dụng pin lithium sắt phosphate nhập khẩu từ Trung Quốc, cùng với động cơ, bộ điều khiển và bộ sạc. Pin có thể chạy được hơn 100 km và mất chưa đến năm giờ để sạc — những yếu tố quan trọng trong cuộc khủng hoảng năng lượng của nước này.
Với mức giá hơn 1 triệu rupee Pakistan (hơn 90 triệu đồng), xe lam điện của Sazgar có giá cao gấp đôi so với xe thông thường. Những người lái xe lam ở Pakistan cho biết dù đắt họ vẫn muốn chuyển đổi.
Sami Ullah, đã đi hơn 1.000 km từ thành phố Hyderabad của Pakistan đến nhà máy của Sazgar ở Lahore để mua một chiếc xe lam điện bằng tiền tiết kiệm của mình.
"Tôi đã thử vào năm 2022 và rất thích cảm giác đi êm ái", Ullah cho biết. "Không có khói, không gây ô nhiễm". Gia đình anh thở phào khi anh mua xe lam điện vì "xe loại thường làm hỏng quần áo, tác động đến cơ thể và sức khỏe của chúng tôi", anh cho biết. Khoản đầu tư đã được đền đáp: Ullah hiện tiết kiệm được tiền mua xăng.
Với những người khác, giá vẫn còn quá cao. "Tôi chắc chắn sẽ mua xe lam điện khi có đủ tiền mặt", Aqeel Ahmad, một tài xế 32 tuổi đến từ Hyderabad, nói với Rest of World.
"Doanh số hiện đang thấp, vì tài xế mặt bằng chung không đủ khả năng mua", giám đốc điều hành Sazgar, ông Muhammad Ali Hameed cho biết. Mặc dù các chính sách của chính phủ đưa ra một số ưu đãi tài chính, nhưng chúng chưa đủ".
Hỗ trợ tài chính cho những người lái xe lam chuyển sang xe điện sẽ giúp giảm thiểu mức độ ô nhiễm cao nguy hiểm của Pakistan.
"Xe lam điện là phương tiện giao thông phổ biến và giá cả phải chăng. Chúng có thể được triển khai nhanh chóng ở các khu vực thành thị và cận thành thị, và giúp giảm ô nhiễm không khí ở những khu vực đông dân cư", Saima Baig, một nhà kinh tế học môi trường và nhà nghiên cứu về biến đổi khí hậu, nói với Rest of World.