Điện gió ngoài khơi chậm triển khai, nhiều nhà đầu tư muốn rút khỏi Việt Nam

Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu tăng công suất điện gió ngoài khơi (ĐGNK) đến năm 2030 đạt 6.000 MW, đến năm 2050 đạt từ 70.000 - 91.000 MW là một trong những định hướng quan trọng. Ngoài việc giúp hiện thực hóa lộ trình chuyển dịch năng lượng, còn giúp Việt Nam khai thác hiệu quả tiềm năng to lớn về năng lượng tái tạo và phát triển kinh tế biển.

Tuy nhiên, tại Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, Bộ Công Thương lại đề xuất phát triển nguồn ĐGNK sau năm 2030. Nhiều ý kiến cho rằng, Quy hoạch điện VIII sửa đổi nên đề ra các mục tiêu ngắn hạn cho ĐGNK để củng cố niềm tin của nhà đầu tư và đảm bảo triển khai dự án suôn sẻ, với hướng dẫn hoàn thành và khai thác công suất ĐGNK từ năm 2031 - 2035.

Công tác khảo sát phát triển điện gió ngoài khơi - Ảnh minh họa: KT

Nêu quan điểm về vấn đề này, ông Stuart Livesey, Tổng giám đốc Dự án ĐGNK La Gàn và đại diện của CIP tại Việt Nam cho rằng, do những chậm trễ trong việc hoạch định chính sách, cùng với nhu cầu về nguồn lực cho chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng tăng, trong khi các bước chuẩn bị cho việc phát triển dự án như việc thực hiện khảo sát các dự án ĐGNK vẫn chưa được khởi động, nên mục tiêu hoàn thành 6 GW công suất điện gió ngoài khơi vào năm 2030 hiện nay không còn khả thi.

“Một dự án điện gió ngoài khơi thường mất từ 7 - 8 năm, tính từ giai đoạn phát triển đến khi đưa vào vận hành thương mại. Khi Bộ Công Thương chỉnh sửa mục tiêu đưa vào vận hành thương mại của các dự án điện gió ngoài khơi sau năm 2030, các dự án đầu tiên phải được bắt đầu xây dựng ngay trong năm 2025 mới có thể đưa vào vận hành thương mại sớm nhất vào năm 2031 hoặc 2032. Để đảm bảo đạt được mục tiêu mới này, cơ quan chức năng cần thực hiện ngay công tác khảo sát, xác định danh sách các khu vực phát triển điện gió ngoài khơi ngay trong năm 2025”, ông Stuart Livesey nhận định.

Việc đặt mục tiêu sớm xây dựng và vận hành các dự án ĐGNK là nguồn động lực lớn cho các nhà đầu tư, cũng như các cơ quan hoạch định chính sách, nhằm sớm hoàn thiện khung pháp lý và các cơ chế để phát triển ĐGNK. Điều này cũng sẽ tạo nền tảng vững chắc cho các ngành công nghiệp phụ trợ của Việt Nam bắt đầu mở rộng quy mô nhằm đáp ứng nhu cầu trong nước. Nếu xác định mục tiêu công suất 0 GW ĐGNK vào năm 2030 dễ dẫn đến cách hiểu rằng, sẽ không có dự án ĐGNK nào được bắt tay vào triển khai từ nay cho đến sau năm 2030, như vậy sẽ gây ảnh hưởng đến tâm lý của nhà đầu tư và các khách hàng có nhu cầu tiêu thụ điện xanh tại Việt Nam.

Ông Stuart Livesey cho rằng, các nhà đầu tư có năng lực (trong đó có CIP) có thể sẽ phải xem xét lại kế hoạch kinh doanh, cân nhắc rời khỏi thị trường hoặc đóng băng khoản đầu tư của họ tại Việt Nam, cho đến khi các điều kiện kinh doanh cho ĐGNK trở nên rõ ràng với một lộ trình minh bạch hơn. Một số thị trường ĐGNK khác trên thế giới hiện nay có mức độ rủi ro thấp hơn Việt Nam, nên trở nên hấp dẫn trong việc thu hút được nhiều nhà phát triển và bên tiêu thụ điện.

Do vậy, để phát triển ngành ĐGNK thành công và đáp ứng mục tiêu trong Quy hoạch điện VIII sửa đổi, ông Stuart Livesey cho rằng, Việt Nam cần vạch ra lộ trình rõ ràng và thực tế từ nay đến năm 2035. Lộ trình này cần xây dựng lộ trình phát triển dự án theo từng giai đoạn, với các mốc cụ thể cho việc khảo sát ngoài khơi, phân bổ công suất và quy trình cấp phép. Đặt ra mục tiêu ngắn hạn, chẳng hạn như đạt được 1-2 GW công suất ĐGNK đầu tiên vào năm 2031-2032, để tạo nền tảng vững chắc cho việc mở rộng quy mô hướng tới mục tiêu năm 2035. Điều này cho phép tất cả các bên liên quan, từ các cơ quan nhà nước đến các nhà đầu tư và phát triển dự án học hỏi và rút kinh nghiệm thực tế phát triển ngành.

Việt Nam với bờ biển dài và nguồn gió ổn định là lợi thế phát triển điện gió ngoài khơi - Ảnh minh họa: PVN

Bộ Công Thương cần hoàn thiện khung pháp lý và biểu giá điện, để tạo niềm tin vững chắc cho các nhà đầu tư và đáp ứng các điều kiện của thị trường ĐGNK toàn cầu. Nên tránh cơ chế đàm phán giá điện nhiều giai đoạn. Cùng với đó, cần nâng cao năng lực của chuỗi cung ứng bằng cách thúc đẩy quan hệ đối tác với các nhà cung cấp toàn cầu và khuyến khích nội địa hóa một số thành phần nếu khả thi.

“Cơ quan chuyên môn cần xây dựng năng lực triển khai từng dự án một cách thực tế và đủ hấp dẫn, để đảm bảo khối lượng điện lớn được truyền tải đúng hạn, trong đó chi phí sản xuất mỗi MW điện có thể giảm, hoặc có mức giá tối ưu cho người tiêu dùng. Các dự án nhỏ có thể có chi phí cao hơn cho mỗi MWh được sản xuất do tùy thuộc vào quy mô triển khai và quy trình lắp đặt của các công trình ngoài khơi”, ông Stuart Livesey lưu ý.