Tại cuộc họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn thông tin, tại kỳ họp bất thường thứ 9 vừa qua, Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng kết nối Việt Nam với Trung Quốc. Hướng tới sẽ là dự án đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn.
Bên cạnh đó, với tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam cũng đã được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Bộ Xây dựng cũng đã tính toán để tuyến đường sắt cao tốc kéo dài từ TP.HCM xuống Cà Mau, chứ không chỉ dừng ở Cần Thơ.
Trước đó, tại kỳ họp cuối năm 2024, Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với tổng chiều dài tuyến khoảng 1.541km. Dự án có điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP.HCM) đi qua địa phận 20 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tuyến đường sắt nối từ TP.HCM đi Cần Thơ, dự kiến là dự án độc lập.
Nhìn nhận Luật Đường sắt tới nay thi hành được 7 năm, song đường sắt Việt Nam còn chậm phát triển, Chủ tịch Quốc hội nói, do chúng ta chưa quan tâm đúng mức, chưa có nguồn kinh phí đầu tư hay chỉ chú ý giao thông đường bộ, hàng không còn đường sắt, đường thủy chưa chú ý nhiều.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho ý kiến tại phiên họp (Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Quốc hội)
Ông dẫn chứng, tuyến đường sắt thống nhất Bắc - Nam tới nay tốc độ "vẫn y như cách đây 50 năm". Tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội là Cát Linh - Hà Đông dài 12km làm mất hơn 10 năm, còn tuyến metro số 1 tại TP.HCM dài 20km nhưng làm mất 17 năm.
Đề nghị quy định một chương riêng dành cho đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thịNhắc lại về việc Quốc hội vừa thông qua dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam và các chính sách đặc thù để phát triển đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP.HCM, với tổng số vốn lên tới 3 triệu tỷ đồng, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh cần thiết kế trong luật các chính sách mạnh mẽ để ngành đường sắt có thể bứt phá, vươn lên.
"Luật cũ chưa được kết quả bao nhiêu hết, sửa luật lần này ý đồ thế nào để bứt phát, phát triển đi lên", Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề.
Ông cũng đề nghị quy định một chương riêng dành cho đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị với cơ chế ưu tiên nguồn lực, công nghệ, đào tạo công nghệ chuyên sâu, học hỏi kinh nghiệm quốc tế, nhất là Trung Quốc - nước đang triển khai đường sắt tốc độ cao 450km/giờ.
Bên cạnh đó, theo Chủ tịch Quốc hội, phải ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong quản lý vận hành đường sắt; khuyến khích doanh nghiệp hợp tác với viện nghiên cứu, trường đại học nâng cao năng lực nội địa của ngành đường sắt.
Về ý kiến tách riêng chương cho đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, Thứ trưởng Huy cho biết, qua nghiên cứu kinh nghiệm các nước, luật đường sắt thường không tách riêng đường sắt đô thị và đường sắt tốc độ cao mà quy định trong quy chuẩn, tiêu chuẩn để đảm bảo tính linh hoạt.
Về phát triển công nghiệp đường sắt, kinh nghiệm cho thấy các doanh nghiệp trong nước cần thị trường lớn; Nhà nước cần có cơ chế để đảm bảo đầu ra cho sản phẩm, có chính sách hỗ trợ về thuế, đất đai...
"Do vậy, cần giao nhiệm vụ và đặt hàng các doanh nghiệp đầu đàn do Chính phủ lựa chọn và đảm bảo thị trường đầu ra. Như vậy, các doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư", Thứ trưởng Huy chia sẻ và cho biết thêm, cơ quan chức năng đã làm việc với nhiều doanh nghiệp như Thành Công, Trường Hải, Vinfast… về vấn đề này.