Cuộc rượt đuổi phía sau các vụ tự sát chấn động Hàn Quốc

Hàn Quốc luôn nằm trong top các quốc gia có sồ người tự tử cao nhất thế giới. Ảnh: Yonhap.

Báo JoongAng Ilbo đưa tin hôm 10/3, ca nhạc sĩ R&B và ballad nổi tiếng Hàn Quốc Choi Whee-sung đã được phát hiện tử vong tại nhà riêng. Trước đó vào ngày 16/2, nữ diễn viên Kim Sae-ron, được phát hiện qua đời ở Seoul, gây chấn động ngành giải trí Hàn Quốc.

Trong những năm gần đây, Hàn Quốc đã chứng kiến sự gia tăng đáng lo ngại về số ca tử vong vì tự tử.

Theo số liệu sơ bộ từ Quỹ Phòng chống Tự sát Hàn Quốc (KFSP), năm 2024, tổng cộng có 14.439 trường hợp tự tử được báo cáo, tức trung bình cứ một ngày có gần 40 người tự kết liễu đời mình. Đây là con số cao nhất kể từ năm 2011, khi số trường hợp tự tử là 15.906.

Cuộc rượt đuổi suốt đời

Xã hội Hàn Quốc được biết đến với sự cạnh tranh khốc liệt và áp lực thành tích cao. Từ nhỏ, trẻ em đã phải đối mặt với kỳ vọng lớn từ gia đình và xã hội về việc đạt được thành tích xuất sắc trong học tập và công việc.

Thi cử ở Hàn Quốc rất cạnh tranh vì học sinh nào cũng muốn thi đỗ trường đại học danh tiếng. Mỗi năm, học sinh Hàn Quốc phải tham gia kỳ thi CSAT (kiểm tra năng lực đại học).

Trung bình, các em dành khoảng 16 giờ/ngày cho việc học, bắt đầu từ 8h và kết thúc lúc 22h. Sau giờ học chính khóa, nhiều học sinh tiếp tục tham gia các lớp học thêm tại các trung tâm luyện thi (hagwon) đến khuya.

Áp lực học tập cao và thời gian học kéo dài đã góp phần làm tăng tỷ lệ tự tử trong giới trẻ Hàn Quốc. The Korea Times đưa tin trong năm 2023, có 214 trường hợp học sinh tự tử, tăng gấp đôi so với 8 năm trước đó.

Người nổi tiếng ở Hàn Quốc phải chịu áp lực dữ dội từ công chúng. Ảnh: The New York Times.

Ngoài ra, một khảo sát cho thấy khoảng 14,3% học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông đã nghĩ đến việc tự tử trong 12 tháng qua.

Cuộc rượt đuổi đầy mệt mỏi của áp lực không kết thúc trong trường học. Ngay cả khi đã tốt nghiệp, nhiều người trẻ vẫn miệt mài tìm kiếm cơ hội để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường việc làm. Tuy nhiên, số lượng cử nhân tại Hàn Quốc từ lâu đã vượt xa nhu cầu thực tế của thị trường lao động.

Áp lực nặng nề khiến thanh thiếu niên nước này rơi vào cảm giác bế tắc, tuyệt vọng về tương lai. Hệ quả là nhiều người trẻ phải chống chọi với trầm cảm, rối loạn lo âu do căng thẳng kéo dài.

Dù đây là vấn đề nghiêm trọng của toàn xã hội, các bệnh lý về tâm thần và sức khỏe tâm lý vẫn bị kỳ thị nặng nề ở Hàn Quốc. Nếu một đứa trẻ gặp vấn đề tâm lý, việc có đi điều trị hay không thường phụ thuộc vào quyết định của cha mẹ - những người vốn dĩ còn e ngại và dè dặt trước vấn đề này.

Bạo lực không gian mạng

Cái chết của nữ diễn viên trẻ Kim Sae Ron vào ngày 16/2 vừa qua đã làm dấy lên những tranh luận sâu sắc về áp lực dư luận trong xã hội Hàn Quốc.

Năm 2022, cô vướng vào vụ bê bối lái xe khi say rượu, gây ra tai nạn nghiêm trọng và mất điện trên diện rộng. Sự kiện này khiến hình ảnh của cô sụp đổ, dẫn đến việc mất hàng loạt hợp đồng quảng cáo và vai diễn, cùng với làn sóng chỉ trích dữ dội từ công chúng.

Cố gắng trở lại sân khấu, Kim Sae Ron tiếp tục đối mặt với phản ứng tiêu cực, buộc cô phải rút lui khỏi các dự án. Áp lực tài chính càng gia tăng khi cô phải bồi thường hợp đồng và đối mặt với khoản nợ lớn.

Nữ diễn viên Kim Sae Ron là nạn nhân của bạo lực không gian mạng. Ảnh: Yonhap.

Tương tự, 6 năm trước, cái chết của Sulli không chỉ là bi kịch cá nhân mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh về sự khắc nghiệt của dư luận trong xã hội Hàn Quốc.

Xuất thân là một thần tượng từ nhỏ, cô lớn lên dưới ánh đèn sân khấu, nhưng cũng chính ánh đèn ấy đã soi rọi và khuếch đại mọi hành động, lời nói của cô, biến cuộc sống thành một vở kịch không có chỗ cho sai lầm.

Sulli từng là nạn nhân của bạo lực mạng và sự kỳ vọng vô lý từ công chúng. Khi quyết định sống thật với cá tính của mình như thể hiện sự tự do trong phong cách, cách cư xử khác người, cô trở thành mục tiêu công kích.

Cô bị gán mác là "gái hư", bị chỉ trích không ngừng, khiến cuộc sống như một phiên tòa kéo dài vô tận, nơi công chúng giữ vai trò thẩm phán và không bao giờ tha thứ.

Cái chết của Sulli không phải là một trường hợp cá biệt mà là sản phẩm của một nền văn hóa nơi dư luận có sức mạnh chi phối lớn. Ở Hàn Quốc, nơi danh tiếng có thể quyết định cả sự nghiệp và cuộc sống, những người nổi tiếng bị buộc phải sống theo kỳ vọng của đám đông.

Khi họ không đáp ứng được, họ bị tấn công, bị cô lập, và dần dần bị đẩy đến giới hạn cuối cùng.

Theo nhận định của Tiến sĩ Choi Min Seok, chuyên gia nghiên cứu về văn hóa mạng xã hội, bắt nạt trực tuyến hiện là một vấn đề nghiêm trọng tại Hàn Quốc.

Ông cho rằng khán giả thường dễ dàng đưa ra những phán xét về nghệ sĩ mà không cân nhắc đến hậu quả. Những lời công kích từ cộng đồng mạng có thể trở thành giọt nước làm tràn ly, đặc biệt khi các nghệ sĩ vốn đã phải đối mặt với áp lực lớn từ công việc của mình.

Hiệu ứng bắt chước

Một yếu tố quan trọng làm gia tăng tỷ lệ tự tử tại Hàn Quốc là hiệu ứng lan truyền từ các vụ tự tử của người nổi tiếng. Hay được biết đến với cái tên là hiệu ứng Werther. Hiện tượng này mô tả hành vi bắt chước tự tử của một cá nhân sau khi chứng kiến hoặc nghe tin về cái chết của người khác, đặc biệt là người nổi tiếng.

Theo nghiên cứu của nhà tâm lý học Alex Mesoud, khả năng sao chép hành vi tự tử tăng cao khi công chúng biết đến vụ việc của một ngôi sao trong làng giải trí.

Nhiều người muốn bắt chước theo thần tượng vì sự cảm thông. Ảnh: The New York Times.

Những nhóm người dễ bị ảnh hưởng nhất thường có xu hướng cùng độ tuổi, giới tính hoặc hoàn cảnh tương đồng với người nổi tiếng. Điều này lý giải vì sao sau mỗi vụ tự tử của một nghệ sĩ, tỷ lệ tự tử trong cộng đồng cũng có xu hướng gia tăng.

Sự học theo này xuất phát từ việc công chúng luôn theo dõi sát sao cuộc sống của thần tượng và cảm thấy sự kết nối sâu sắc với họ.

Những ngôi sao Hàn Quốc thường xuất hiện với hình tượng hoàn hảo, luôn vui vẻ, tích cực. Khi họ bất ngờ chọn cái chết, người hâm mộ, đặc biệt là những ai vốn có vấn đề tâm lý, sẽ dễ dàng rơi vào trạng thái tuyệt vọng và bị cuốn theo tư duy tiêu cực.

Sau cái chết của Jonghyun (thuộc nhóm nhạc SHINee) vào năm 2017, tỷ lệ tự tử ở thanh thiếu niên Hàn Quốc tăng đột biến trong khoảng thời gian ngắn.

Mạng xã hội càng làm gia tăng hiệu ứng này khi tin tức về những vụ tự tử của người nổi tiếng được lan truyền nhanh chóng, kéo theo sự bàn luận rộng rãi trên các nền tảng trực tuyến.

Các hashtag tưởng nhớ, những lời tiếc thương và sự đồng cảm vô tình trở thành yếu tố thúc đẩy tâm lý tiêu cực ở những người vốn đang có dấu hiệu trầm cảm.