Giáo dục giới tính sớm để chặn tình trạng "trẻ em sinh ra trẻ em"

Báo động tình trạng mang thai sớm

"Đừng để trẻ em sinh ra trẻ em", đây là điều nhấn mạnh của ông Trần Đăng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế) khi nói về tình trạng mang thai sớm, tại Hội thảo chia sẻ kết quả Dự án Cải thiện sức khỏe sinh sản và tình dục cho thanh thiếu niên tỉnh Yên Bái.

Hội thảo diễn ra vào ngày 12/3 tại Hà Nội.

Đây không chỉ là một lời cảnh báo mà còn là một thực trạng nhức nhối tại nhiều vùng nông thôn, miền núi, nơi tình trạng mang thai sớm và tảo hôn vẫn diễn ra.

Các đại biểu chia sẻ tại hội thảo (Ảnh: BTC).

Những hệ lụy của việc mang thai ở tuổi vị thành niên không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn đẩy các em vào vòng luẩn quẩn của đói nghèo, thiếu cơ hội phát triển. Vì vậy, giáo dục sức khỏe sinh sản cần được đẩy mạnh hơn nữa để bảo vệ tương lai của thế hệ trẻ.

Theo ông Trần Đăng Khoa, cần giáo dục cho trẻ từ khi 11 tuổi với mục tiêu "đừng để trẻ em sinh ra trẻ em".

Thực tế hiện nay, tình trạng kết hôn sớm ở các tỉnh vùng sâu vùng xa còn phổ biến. Tại tỉnh Yên Bái, tỷ lệ có thai ở phụ nữ 15-19 tuổi tại huyện Mù Cang Chải là 15,5% và ở huyện Văn Chấn là 9,6% trong năm 2021.

Một cán bộ Trung tâm Y tế huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, cho biết mỗi năm tại huyện này có khoảng 150-180 trẻ em chào đời mà mẹ của các em vẫn là trẻ em (dưới 18 tuổi).

"12, 13 tuổi đã lấy chồng, sinh con không phải là chuyện hiếm. Những đứa trẻ sinh ra khi bố mẹ chúng không có giấy đăng ký kết hôn là chuyện bình thường. Họ cứ cưới chui và cứ sinh", nữ cán bộ này chia sẻ.

Theo Hội Kế hoạch hóa Gia đình Việt Nam, trung bình mỗi năm cả nước có gần 300.000 ca phá thai, chủ yếu ở độ tuổi 15-19, trong đó 60-70% là học sinh, sinh viên. Đáng chú ý, tỷ lệ phá thai trên 12 tuần tuổi - tháng thứ 3 của thai kỳ - chiếm tới gần 80%.

Giáo dục sức khỏe sinh sản: Giải pháp cấp thiết

Tỷ lệ thanh thiếu niên chấp nhận sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại đã tăng từ 63% lên 82% nhờ vào các chương trình giáo dục sức khỏe sinh sản.

Tỷ lệ tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản cũng tăng từ 24% lên 88%, cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong khả năng tiếp cận thông tin và dịch vụ y tế.

Theo bà Lê Thị Hồng Vân, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Yên Bái, trước đây, các giáo viên luôn lo lắng về tình trạng học sinh quan hệ tình dục sớm, dẫn đến mang thai ngoài ý muốn và kết hôn sớm.

Nhưng sau khi được trang bị kiến thức đầy đủ, học sinh đã có nhận thức tốt hơn, giảm thiểu đáng kể nguy cơ này. Việc kết hợp giữa giáo dục giới tính tại trường học và các chương trình tuyên truyền trong cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao ý thức của giới trẻ.

Giáo dục sức khỏe sinh sản cần có vai trò của toàn xã hội

Dự án "Cải thiện sức khỏe sinh sản và tình dục cho thanh thiếu niên" do Tổ chức Cứu trợ trẻ em phối hợp với ngành y tế tỉnh Yên Bái thực hiện tại 2 huyện Mù Cang Chải và Văn Chấn.

Dự án kéo dài 20 tháng, từ tháng 7/2023 đến tháng 3/2025, với mục tiêu nâng cao nhận thức, cải thiện hành vi và tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho thanh thiếu niên.

Kết quả cho thấy, tỷ lệ thanh thiếu niên hiểu biết về bình đẳng giới tăng từ 70% lên 91%, giúp nâng cao nhận thức về vai trò và quyền lợi của giới trẻ trong các quyết định liên quan đến sức khỏe sinh sản.

Việc tạo ra các không gian an toàn để thanh thiếu niên có thể chia sẻ thẳng thắn về vấn đề giới tính cũng giúp giảm thiểu những sai lầm đáng tiếc do thiếu hiểu biết.

Bên cạnh đó, dự án cũng nhấn mạnh vai trò của cha mẹ trong việc giáo dục con cái về sức khỏe sinh sản. Nhiều bậc phụ huynh trước đây còn e ngại khi nói chuyện với con về tình dục, nhưng nhờ các chương trình tư vấn và hướng dẫn, họ đã dần cởi mở hơn trong việc trao đổi, giúp trẻ có kiến thức đầy đủ để tự bảo vệ mình.

Các chuyên gia khẳng định, giáo dục sức khỏe sinh sản không chỉ là trách nhiệm của nhà trường mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ từ gia đình và xã hội. Ngoài việc giảng dạy lý thuyết, cần tăng cường các hoạt động thực tế, cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý và tạo ra môi trường an toàn để thanh thiếu niên có thể chia sẻ và học hỏi.