Những trao đổi nội bộ của Facebook từ hơn một thập kỷ trước đang trở thành tâm điểm trong vụ kiện chống độc quyền do Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) khởi xướng chống lại Meta. FTC cáo buộc gã khổng lồ mạng xã hội đã vi phạm luật cạnh tranh khi thâu tóm các đối thủ tiềm năng như Instagram và WhatsApp. Bằng chứng được FTC đưa ra, bao gồm các email trao đổi giữa CEO Mark Zuckerberg và các giám đốc điều hành khác, cho thấy Facebook đã nhận thức rất rõ về nguy cơ từ Instagram ngay từ những ngày đầu ứng dụng này nổi lên.
Nỗi lo sợ trước tốc độ tăng trưởng của Instagram
Các email cho thấy sự bất an hiện hữu trong nội bộ Facebook trước đà phát triển vũ bão của Instagram. Ngay từ tháng 2/2011, Mark Zuckerberg đã lưu ý rằng Instagram "dường như đang tăng trưởng nhanh chóng", đạt 2 triệu người dùng chỉ sau 4 tháng, và nhấn mạnh "chúng ta cần theo dõi sát sao". Nỗi lo này càng gia tăng theo thời gian. Đến tháng 9 năm 2011, Zuckerberg phân tích rằng nếu Instagram tiếp tục "làm mưa làm gió trên điện thoại" hoặc bị Google mua lại, họ hoàn toàn có thể sao chép các tính năng của Facebook và trở thành "vấn đề thực sự" nhờ nắm giữ lượng ảnh khổng lồ của người dùng. Ông chỉ ra tốc độ tăng trưởng chóng mặt của Instagram, "dường như họ tăng gấp đôi sau mỗi vài tháng", và thừa nhận rằng sự chậm trễ của Facebook trong việc ra mắt sản phẩm cạnh tranh sẽ khiến tình thế ngày càng khó khăn hơn, bởi "mỗi tháng chúng ta lãng phí nghĩa là họ tăng trưởng gấp đôi".
Giám đốc Sản phẩm Chris Cox cũng chia sẻ sự quan sát tương tự vào tháng 2/2011, khi thừa nhận đội ngũ phát triển ảnh của Facebook đang phải "há hốc mồm" nhìn ứng dụng chia sẻ ảnh đơn giản của Instagram cất cánh, điều này càng củng cố chiến lược tách các ứng dụng ảnh và nhắn tin riêng của Facebook. Sự lo ngại lên đến đỉnh điểm vào tháng 2/2012, khi Zuckerberg chỉ ra một "xu hướng đáng lo ngại": rất nhiều người, kể cả nhân viên Facebook, đang dùng Instagram hàng ngày và chỉ đăng một phần ảnh của họ lên Facebook, tạo ra một "lỗ hổng lớn" mà các chiến lược hiện tại của Facebook khó lòng giải quyết triệt để.
Instagram từng khiến cho ban giám đốc Facebook lo sợ. Ảnh: NBC News
Cân nhắc chiến lược
Đối mặt với mối đe dọa, Facebook đã xem xét nhiều hướng đi. Bên cạnh nỗ lực tự xây dựng ứng dụng ảnh di động cạnh tranh, ý tưởng thâu tóm chính đối thủ cũng được đưa ra bàn bạc nghiêm túc. Trong một email tháng 2/2012, Zuckerberg đã tự đặt câu hỏi liệu có nên "cân nhắc mua Instagram, ngay cả khi nó có giá hơn 500 triệu đô la". Ông thẳng thắn thừa nhận Instagram sở hữu hai thứ mà Facebook không có: "tính năng camera thực sự tốt và một mạng xã hội tập trung vào ảnh". Thậm chí, ông còn hoài nghi về chiến lược của chính mình, cho rằng có lẽ người dùng thực sự muốn "chụp những bức ảnh đẹp nhất hơn là đưa chúng lên Facebook", và vì thế Facebook "có thể cân nhắc trả rất nhiều tiền" cho thương vụ này.
Cựu Phó chủ tịch Sản phẩm Samuel W. Lessin còn đề xuất một chiến lược thâu tóm tham vọng hơn: mua lại hàng loạt các công ty đang nổi và được ngưỡng mộ như Path, Pinterest, Instagram, Evernote, với điều kiện có thể giữ chân đội ngũ nhân tài của họ làm việc cho Facebook trong thời gian dài.
Ứng dụng Instagram đầu những năm 2010. Ảnh: Web Design Museum
Toan tính sau khi thâu tóm
Đáng chú ý nhất là chiến lược được Zuckerberg vạch ra ngay sau thương vụ thâu tóm Instagram vào tháng 2/2012. Theo đó, Facebook sẽ giữ cho Instagram tiếp tục hoạt động nhưng không phát triển thêm tính năng mới, đồng thời tích hợp các chức năng camera nổi bật của Instagram vào ứng dụng Facebook. Mục tiêu, theo Zuckerberg, là tránh gây phản cảm với người dùng và không tạo ra một khoảng trống thị trường dễ bị đối thủ khác lấp vào. Ông nhấn mạnh rằng “toàn bộ phát triển tương lai sẽ phục vụ cho các sản phẩm cốt lõi” của Facebook.
Zuckerberg cũng coi việc mua lại các đối thủ như Instagram, Path hay Pintrest là “mua thời gian”, giúp Facebook có thêm một năm hoặc hơn để tích hợp các tính năng vào sản phẩm chính của hãng, trước khi các nền tảng đó kịp đạt đến quy mô đáng gờm.
Ngoài Instagram, Facebook từng tính mua cả Pintrest. Ảnh: Investopedia
Những trao đổi thẳng thắn này đang được FTC sử dụng làm bằng chứng cho thấy Facebook đã có chiến lược "mua hoặc chôn vùi" đối thủ một cách có chủ đích nhằm bảo vệ vị thế độc quyền. Việc các email này được công khai tại tòa không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về tư duy cạnh tranh khốc liệt và những tính toán chiến lược đằng sau thương vụ mua lại Instagram lịch sử, mà còn tạo thêm nhiều thách thức pháp lý cho Meta trong vụ kiện chống độc quyền quan trọng này.
Theo TechCrunch