Từ gạo ...
Nông sản Việt Nam vốn đã cạnh tranh với Thái Lan trên nhiều thị trường trọng điểm. Theo tờ The Nation của Thái Lan, các doanh nhân Thái Lan đang lên tiếng lo ngại về tình trạng mất kiểm soát của quốc gia này đối với xuất khẩu nông sản, cảnh báo rằng sự trỗi dậy nhanh chóng của Việt Nam, nhờ chính sách nhất quán của chính phủ và đầu tư chiến lược, có thể sớm đưa Việt Nam vượt qua Thái Lan trong lĩnh vực này.
Ảnh chụp màn hình bài viết của tờ The Nation Thái Lan.
Ông Smith Taweelerdniti - Tổng Giám đốc Nithi Foods - cho biết: Trong khi Thái Lan trước đây dẫn đầu ASEAN về xuất khẩu nông sản, thì trong những năm gần đây Việt Nam đã nhanh chóng thu hẹp khoảng cách thông qua đầu tư có mục tiêu vào công nghệ thực phẩm và nông nghiệp .
"Việt Nam cung cấp các ưu đãi thuế mạnh mẽ thu hút nhiều nhà đầu tư hơn Thái Lan. Thị trường trong nước của Việt Nam rất lớn và mặc dù mức lương thấp hơn, sức mua vẫn vững chắc", ông nói.
Ông nói thêm rằng Việt Nam cũng cạnh tranh trực tiếp với Thái Lan ở các thị trường xuất khẩu quan trọng như Mỹ và Trung Quốc.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu nông sản của nước này đã đạt mức kỷ lục 62,5 tỷ USD vào năm 2024, tăng 18,7% so với năm 2023. Trái cây, gạo, cà phê và hạt điều là những mặt hàng tiêu thụ hàng đầu. Trong năm nay, Bộ NN&MT đặt mục tiêu tăng trưởng GDP toàn ngành từ 3,3 - 3,4%, tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 64-65 tỷ USD.
Trong khi đó, Thái Lan dù vẫn là cường quốc nông sản trong khu vực, song theo dự báo của Cục Xúc tiến Thương mại Quốc tế nước này, năm 2025, xuất khẩu nông sản và nông công nghiệp chỉ tăng khoảng 5,4%, đạt 52,19 tỷ USD - thấp hơn khá nhiều so với mục tiêu mà Việt Nam đang hướng đến. Trong đó, một số mặt hàng trọng điểm là trái cây, gạo, cao su, thịt gà và sắn.
Hiện tại Việt Nam và Thái Lan là 2 quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, tuy nhiên có nhiều thời điểm giá gạo Việt Nam đã vượt qua Thái Lan và Ấn Độ vươn lên vị trí đắt đỏ nhất thế giới.
Truyền thông Thái Lan cũng bày tỏ mối quan ngại trong giới doanh nghiệp Thái Lan, lấy giống lúa ST25 của Việt Nam - loại gạo giành giải Gạo ngon nhất thế giới năm 2023 - làm biểu tượng cho lợi thế cạnh tranh ngày càng tăng.
Năm 2024, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt mức kỷ lục 9,2 triệu tấn với kim ngạch 5,7 tỷ USD, tăng 12,9% về lượng và tăng 23% về giá trị so với năm 2023.
Sản lượng của Việt Nam đã bám rất sát Thái Lan, khi nước này đã xuất khẩu 9,9 triệu tấn gạo, trị giá 6,8 tỷ USD trong năm 2024. Nếu đà tăng trưởng của Việt Nam duy trì tốt, Việt Nam hoàn toàn có thể vượt sản lượng của Thái Lan. Điều này được thấy rõ trong quý I năm nay.
Số liệu của Cục Hải quan Việt Nam cho thấy, trong quý I, xuất khẩu gạo của cả nước đạt gần 2,31 triệu tấn, mang về 1,21 tỷ USD, tăng 5,82% về lượng. Trong khi đó xuất khẩu gạo của Thái Lan trong quý đầu năm nay đã giảm 30% so với cùng kỳ năm trước, chỉ đạt 2,1 triệu tấn.
Ông Pichai Chunhavajira - Bộ trưởng Tài chính Thái Lan - cho biết: “Thái Lan hiện là nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, nhưng vị trí này có thể bị đánh mất nếu thị trường toàn cầu có nhiều biến động và nếu Mỹ áp mức thuế vượt quá 10% cho Thái Lan”.
... đến trái cây
Không dừng lại ở gạo, trái cây cũng là lĩnh vực Việt Nam đang gây sức ép lớn. Sầu riêng - sản phẩm chủ lực của Thái Lan tại thị trường Trung Quốc - đang chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của Việt Nam.
Trong khi lượng sầu riêng Thái xuất sang Trung Quốc năm 2024 giảm 13% về khối lượng và 9% về giá trị (còn gần 3,8 tỷ USD), thì Việt Nam lại tăng trưởng ấn tượng 38%, đạt giá trị xuất khẩu 3 tỷ USD. Thị phần của Việt Nam tại Trung Quốc cũng tăng từ 33% lên 41,5%, buộc Thái Lan phải tính toán lại chiến lược để giữ vững lợi thế.
Không chỉ sầu riêng, nhiều mặt hàng hoa quả khác của Việt Nam cũng dần chiếm giữ vị trí quan trọng trên các thị trường trọng điểm toàn cầu như Mỹ, Trung Quốc,...
Bà Rungphech Chitanuwat - Giám đốc danh mục đầu tư khu vực ASEAN tại Informa Markets - nhận định Việt Nam đã thực sự vượt qua Thái Lan về xuất khẩu gạo và trái cây.
Bà cho rằng điều này là nhờ chính phủ quyết đoán của Việt Nam, đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu khoa học và nâng cấp cơ sở hạ tầng. Ngược lại, bà cho biết tình trạng quan liêu trì trệ, chính sách thay đổi và dân số già hóa của Thái Lan đặt ra những thách thức lâu dài.
“Nếu tình hình này tiếp tục, Việt Nam có thể vượt qua Thái Lan ở nhiều lĩnh vực trong vòng 3-5 năm”, bà cảnh báo.