Trong bối cảnh mâu thuẫn với Ukraine kéo dài, giá dầu giảm sâu, các lệnh trừng phạt chồng chất và nền kinh tế trong nước lao dốc, một điều bất ngờ lại đang diễn ra tại Nga: đồng rúp đang lên giá mạnh mẽ.
Theo Bank of America, tính đến giữa năm 2025, đồng rúp Nga đã trở thành đồng tiền tăng giá mạnh nhất thế giới, với mức tăng hơn 40%.
Sự hồi phục bất ngờ này trái ngược hoàn toàn với 2 năm trước đó, khi đồng rúp liên tục mất giá do tác động của cuộc xung đột và lệnh trừng phạt.
Vậy điều gì đang thúc đẩy đà tăng của đồng tiền này?
Các chuyên gia cho rằng, sức mạnh của rúp không xuất phát từ niềm tin của nhà đầu tư quốc tế, mà phần lớn nhờ các biện pháp kiểm soát vốn và chính sách tiền tệ thắt chặt. Đồng thời, sự suy yếu của đồng USD trong thời gian qua cũng đóng vai trò hỗ trợ quan trọng.
Brendan McKenna, chuyên gia kinh tế quốc tế tại Wells Fargo, chỉ ra 3 yếu tố chính: Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) duy trì lãi suất cao, các biện pháp kiểm soát dòng vốn và giao dịch ngoại tệ được thắt chặt hơn, cùng với đó là kỳ vọng về tiến trình hòa bình giữa Nga và Ukraine đang được "nhen nhóm".
Hiện tại, lãi suất cơ bản tại Nga vẫn ở mức cao 20% nhằm kiểm soát lạm phát. Lãi suất đi vay đắt khiến doanh nghiệp nội địa hạn chế nhập khẩu, từ đó giảm nhu cầu đối với ngoại tệ. Cùng lúc đó, nguồn cung đồng rúp trong nước vẫn đủ dồi dào, khiến các ngân hàng không phải bán ra để mua USD hay nhân dân tệ phục vụ nhu cầu thương mại.
Một yếu tố nữa là, các doanh nghiệp xuất khẩu lớn, đặc biệt trong ngành dầu mỏ, buộc phải chuyển đổi ngoại tệ thu được sang đồng rúp, tạo lực cầu mạnh cho đồng nội tệ. Theo số liệu từ CBR, trong 4 tháng đầu năm 2025, các tập đoàn xuất khẩu lớn tại Nga đã bán ra 42,5 tỷ USD, tăng gần 6% so với bốn tháng trước đó.
Đồng thời, việc thu hẹp cung tiền cũng góp phần giữ cho rúp mạnh. Giáo sư Steve Hanke tại Đại học Johns Hopkins cho biết, trong tháng 8/2023, tốc độ tăng trưởng cung tiền của CBR lên tới 23,9% mỗi năm. Nhưng từ đầu năm nay, cung tiền đã chuyển sang xu hướng âm, hiện giảm 1,19% mỗi năm.
Ngoài ra, việc ông Trump đắc cử tổng thống Mỹ và những kỳ vọng về thỏa thuận hòa bình với Ukraine cũng phần nào tạo tâm lý lạc quan cho thị trường. Một số dòng vốn đầu cơ đã quay lại tài sản định danh bằng rúp, bất chấp các hạn chế về việc chuyển đổi ngoại tệ.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là: liệu đà tăng của rúp có bền vững?
Các nhà phân tích cảnh báo rằng đây có thể chỉ là xu hướng nhất thời. Giá dầu, nguồn thu xuất khẩu chủ lực của Nga, đã giảm mạnh trong năm nay, gây rủi ro giảm nguồn thu ngoại tệ. Theo Andrei Melaschenko, chuyên gia tại Renaissance Capital, đồng rúp đang ở gần mức đỉnh và có thể giảm trong tương lai gần khi giá dầu tiếp tục lao dốc, kéo theo doanh thu ngoại tệ suy giảm.
Thêm vào đó, nếu một thỏa thuận hòa bình chính thức được ký kết, khả năng cao là các biện pháp kiểm soát vốn sẽ được dỡ bỏ. Khi đó, Ngân hàng Trung ương Nga có thể sẽ hạ lãi suất nhanh chóng để hỗ trợ tăng trưởng, từ đó khiến rúp mất giá.
Không chỉ vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu, nhất là trong lĩnh vực dầu khí, đang phải chịu biên lợi nhuận thấp hơn do giá dầu xuống trong khi rúp mạnh lên. Với 30% ngân sách liên bang năm 2024 đến từ nguồn thu dầu khí, Bộ Tài chính Nga đang chịu áp lực lớn. Chính phủ buộc phải rút tiền nhiều hơn từ Quỹ Phúc lợi Quốc gia để bù đắp chi tiêu và có thể phải cắt giảm các khoản chi không ưu tiên.
Tham khảo CNBC