Thức khuya, coi nước tăng lực là "thần dược", Gen Z 18 tuổi suy thận

Hệ quả của những đêm triền miên làm bạn với nước tăng lực

Những tháng hè năm 2023, Vũ Văn Bảo (Hải Dương) bước vào giai đoạn tăng tốc của kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Như nhiều sĩ tử, Bảo cũng tận dụng từng giây phút quý giá để ôn thi. Thời gian ôn thi tỉ lệ nghịch với thời gian ngủ nghỉ. Để đối phó với những lúc gà gật, cậu tìm đến nước ngọt, nước tăng lực như một “thần dược” giúp mình tỉnh táo.

“Cảm giác mệt mỏi, thiếu ngủ ngay lập tức tan biến khi tôi uống nước tăng lực. Thức đêm nhiều lại đói, tôi lại ăn thêm thả phanh”, Gen Z kể lại thời gian học ngày học đêm khiến sinh hoạt đảo lộn của mình.

Ăn uống vô độ, ngủ nghỉ không đủ, những dấu hiệu đầu tiên của căn bệnh đã âm thầm xuất hiện nhưng Bảo không để ý.

“Cân nặng của tôi tăng lên 83kg, cơ thể phù nề. Da mặt tôi sạm đi trông thấy, mụn trứng cá xuất hiện chi chít trên mặt. Nhưng tôi lại nghĩ mình tăng cân, lên mụn phần nhiều là do mình sinh hoạt thiếu lành mạnh, thức khuya quá nhiều nên không quá để ý", Bảo kể lại.

Bảo tăng cân và gặp tình trạng mụn trứng cá nặng trong thời gian này (Ảnh: NVCC).

Bước qua kỳ thi, Bảo lên Hà Nội nhập học. Chàng trai trẻ vẫn duy trì thói quen ngủ muộn, ăn đêm, uống nước ngọt của mình. Triệu chứng tiểu nhiều xuất hiện, bắt đầu gây trở ngại đến sinh hoạt của cậu. 

“Ban đầu, tôi nghĩ mình tiểu dắt do uống quá nhiều nước. Nhưng đến khi cứ 3-4 phút lại phải đứng lên “giải quyết”, tôi mới nhận ra cơ thể mình đang có vấn đề”, Bảo nói. Khi này cậu quan sát kỹ, nước tiểu của mình có cặn trắng đục, Bảo nhận thức được đã đến lúc phải gặp bác sĩ.

Năm 18 tuổi, cậu trai chưa bao giờ ốm nặng, cơ thể “lực lưỡng”, bàng hoàng nhận tin mình mắc suy thận giai đoạn 1.

“Khi biết kết quả, tôi đã bị sốc. Lúc đó tôi mới 18 tuổi, chưa bao giờ tôi ốm nặng, bản thân tôi cũng thuộc dạng cao lớn, khỏe mạnh mà lại mắc suy thận”, Bảo lắc đầu.

Trả giá vì nghĩ “bệnh sẽ không vào mình”

“Tôi không dám đi đâu vì đã có lúc triệu chứng buồn tiểu ngày càng khó kiểm soát”, Bảo nhớ về thời gian bệnh nghiêm trọng nhất.

Lần thứ nhất đi khám, mức độ creatinin của cậu là 123, trong khi với nam giới khỏe mạnh, chức năng thận ở mức tốt, chỉ số creatinin thường ở mức 53-106. Tuy sự chênh lệch chưa quá lớn nhưng đã đủ để Bảo gọi những ngày tháng đi tiểu không kiểm soát là những ngày tồi tệ nhất cuộc đời.

Sau khi đi khám về, cậu nhận đơn thuốc của bác sĩ và bước đầu có sự thay đổi trong chế độ sinh hoạt.

“Tuy đã điều chỉnh việc ăn uống và sử dụng thuốc theo đơn, nhưng lần thứ 2 đi khám, creatinin của tôi vẫn không giảm, thậm chí chỉ số axit uric còn tăng cao hơn so với trước.

Bác sĩ đã nói đến nguy cơ suy thận có thể chuyển thành nặng hơn”, chàng trai trẻ khi này càng thêm bàng hoàng.

Sự chủ quan trước các dấu hiệu của bệnh có lẽ đến từ suy nghĩ “nhiều người cũng giống mình nên chưa chắc đã đến lượt mình đâu” điển hình của người trẻ.

Thói quen ăn uống, sinh hoạt thiếu cân bằng và lành mạnh có thể khiến cơ thể âm thầm bị hủy hoại và chỉ bị phát hiện khi đã đến giai đoạn khó cứu chữa. Việc phát hiện suy thận sớm là một may mắn với Bảo khi vẫn còn hy vọng chữa trị.

Bảo mới chỉ là sinh viên đại học năm nhất, còn đang ấp ủ nhiều dự định lớn lao lại càng run sợ trước hình ảnh những thanh niên mắc suy thận giai đoạn cuối ngày ngày ở bệnh viện. 

“Tôi bị sốc, không nghĩ rằng ở độ tuổi 18-19 cũng có những người mắc suy thận, thậm chí nghiêm trọng hơn cả mình. May mắn phát hiện sớm, tôi càng quyết tâm thay đổi bản thân và chữa khỏi bệnh”, Bảo nói.

Lần thứ 3 đi khám, các chỉ số ở mức xấu đã giảm đi đáng kể. Lần tái khám tiếp theo, các con số đã về mức bình thường, các triệu chứng của bệnh đã không còn nữa. Trải qua 4 tháng từ thời điểm phát hiện suy thận, chàng trai trẻ đã thay đổi hoàn toàn suy nghĩ về lối sống.

"Bài thuốc" không ngờ từ chính đồ ăn, thức uống

Phương pháp điều trị của các bác sĩ dành cho Bảo ngoài uống thuốc lại đơn giản không ngờ: Ăn ít muối, nghỉ ngơi đầy đủ và tăng thời gian tập thể dục.

Nguyên nhân mắc suy thận ở nhiều người trẻ đến từ việc xem nhẹ những thói quen ăn uống, sinh hoạt tưởng như bình thường nhất: chế độ ăn cân bằng lượng muối và đạm, uống ít các loại đồ uống chứa nhiều đường, ngủ nghỉ đủ 8 tiếng/ngày, tập thể dục để tăng cường sức khỏe và trao đổi chất…

Mục đích để thận không làm việc quá tải dẫn đến suy giảm chức năng, thậm chí không còn đủ sức để hoạt động rồi “đình công” lúc nào không hay.

Từ ngày mắc suy thận, Bảo bỏ hẳn các loại nước ngọt, nước tăng lực, thay vào đó cậu coi bình nước cá nhân thành người bạn thân, luôn mang theo bên mình. Khi đi ăn uống ở ngoài, cậu cũng lựa chọn nước lọc thay cho các loại đồ uống khác.

Chế độ ăn của nam thanh niên cũng có sự thay đổi rõ rệt. Không còn các thực phẩm chiên rán dầu mỡ hay tẩm ướp nhiều gia vị, Bảo ăn đồ luộc, sử dụng ít muối hơn so với trước.

“Thực đơn của người suy thận thực ra cũng có nhiều điểm tương đồng với eat clean giảm cân, nhưng tùy vào giai đoạn và mức độ của bệnh mà tôi có sự điều chỉnh về khẩu phần ăn”, Bảo nói.

Bảo tuân thủ chế độ ăn không chế biến cầu kỳ, ít gia vị từ sau khi khỏi suy thận (Ảnh: Hùng Anh).

Việc trước đây ăn quá nhiều đạm là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến căn bệnh suy thận của cậu.

Sau khi mắc bệnh, cậu tăng khẩu phần các món rau, giảm lượng đạm trong mỗi bữa hoặc chọn ăn đậu phụ, trứng gà… thay cho việc ăn quá nhiều thịt.

Điều chỉnh và cân bằng các chất dinh dưỡng, đặc biệt là đạm được nạp vào cơ thể sẽ giúp axit uric trong máu ở mức bình thường, tránh việc thận phải làm việc quá tải dẫn đến suy thận và nhiều căn bệnh khác.

Sau khi mắc suy thận, một trong những việc Bảo quyết tâm thay đổi đầu tiên là đồng hồ sinh học của cơ thể: “Tôi không còn thức đêm triền miên như trước. Thay vào đó tôi lựa chọn đi ngủ sớm và tăng thời gian tập thể dục, thể thao”. 

Bảo lựa chọn đi ngủ sớm, tập thể dục 2 tiếng mỗi ngày để rèn luyện sức khỏe (Ảnh: Hùng Anh).

Hiện tại, mỗi ngày Gen Z này dành ra 2 tiếng để tập thể dục. Khi thì nhảy dây, tập kháng lực hoặc chỉ đơn giản là sử dụng các máy tập thể dục công cộng ở sân chơi gần nhà.

Thời gian gần đây, Bảo sử dụng TikTok để chia sẻ câu chuyện của mình, tuy nhiên cậu nhận về nhiều ý kiến cho rằng mình sử dụng bệnh tật để câu view. 

Gen Z chia sẻ câu chuyện của mình lên TikTok để lan tỏa trách nhiệm với sức khỏe của mỗi cá nhân (Ảnh: Hùng Anh).

“Tôi không nghĩ mình sẽ lấy bệnh tật ra để câu tương tác từ người xem. Thời gian gần đây nhiều trường hợp bị suy thận khi ở độ tuổi rất trẻ, tôi chỉ muốn chia sẻ câu chuyện của mình để cảnh báo những ai còn đang chủ quan với sức khỏe của mình như tôi ngày trước”, Bảo nói.

Theo TS.BS Nguyễn Văn Tuyên - Trưởng khoa Nội thận Tiết niệu, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội), những thói quen sinh hoạt thiếu khoa học đang trở thành nguyên nhân phổ biến gây suy thận ở người trẻ. 

"Không ít trường hợp suy thận mạn khởi phát từ việc ăn uống nhiều dầu mỡ, thức khuya triền miên, căng thẳng kéo dài, ít vận động", BS Tuyên cho biết.

Điều nguy hiểm của căn bệnh này là diễn tiến âm thầm, gần như không có triệu chứng rõ rệt trong giai đoạn đầu. 

"Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là kiểm tra chức năng thận từ sớm, là cách duy nhất giúp phát hiện bệnh kịp thời. Tiếc rằng nhiều bạn trẻ vẫn chủ quan, nghĩ mình còn khỏe nên bỏ qua việc kiểm tra định kỳ. Đến khi phát hiện bệnh thì đã quá muộn", BS Tuyên cảnh báo.

Ngoài một lối sống lành mạnh, TS Tuyên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là người có yếu tố nguy cơ cao như mắc bệnh nền tiểu đường, cao huyết áp.

Ảnh: Hùng Anh