Nhật Bản bầu cử Thượng viện: 'Lá phiếu gián tiếp' cho Thủ tướng Ishiba
Cuộc bầu cử Thượng viện Nhật Bản vào ngày 20-7 trở thành 'lá phiếu gián tiếp' cho tương lai chính trị của Thủ tướng Ishiba Shigeru khi các đảng dân túy cánh hữu đang lên ngôi.
Những người ủng hộ Đảng Sanseito trong cuộc mít tinh trước bầu cử vào ngày 19-7 - Ảnh: Reuters
Với hơn 26 triệu cử tri đi bầu sớm - con số kỷ lục trong lịch sử bầu cử Nhật Bản tổ chức bầu cử Thượng viện: Đảng cầm quyền chật vậtĐỌC NGAY
Việc mất kiểm soát Thượng viện sẽ tạo ra bế tắc lập pháp nghiêm trọng, khiến việc thông qua ngân sách, các hiệp ước và thỏa thuận thương mại trở nên khó khăn. Điều này đặc biệt nguy hiểm khi Tokyo đang chật vật đàm phán với Washington để tránh mức thuế nhập khẩu cao từ ngày 1-8.
"Nếu ông ấy thua đậm, tôi nghĩ ông ấy sẽ phải rời ghế thủ tướng - ông David Boling, giám đốc phụ trách Nhật Bản và thương mại châu Á tại Eurasia Group, nhận định với Hãng tin Reuters - Điều đó sẽ đặt ra rất nhiều câu hỏi về việc ai sẽ thay thế ông ấy và tác động đến các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Nhật".
Trong trường hợp bất lợi, ông Ishiba có thể phải tìm cách mở rộng liên minh hoặc đạt thỏa thuận không chính thức với các đảng đối lập để duy trì hoạt động chính phủ. Các nhà đầu tư lo ngại điều này sẽ buộc ông phải chịu ơn đảng đối lập, dẫn đến việc nới lỏng tài khóa và làm trầm trọng thêm tình trạng bán trái phiếu chính phủ hàng loạt.
Sức hút của các đảng cánh hữu
Bối cảnh bầu cử diễn ra trong lúc Nhật Bản đối mặt bốn thách thức lớn: đàm phán thương mại khó khăn với Washington, Trung Quốc ngày càng quyết đoán, dân số già hóa và lạm phát cao nhất trong 30 năm.
Trong số này, vấn đề giá cả là mối quan tâm lớn nhất của cử tri khi thu nhập không theo kịp chi phí sinh hoạt. Đặc biệt giá gạo, một mặt hàng thiết yếu, đã tăng gấp đôi do mùa màng thất bát và các chính sách của chính phủ.
Nhập cư cũng nổi lên như vấn đề nóng bỏng. Mặc dù Nhật Bản đã tiếp nhận thêm 1 triệu lao động trong 3 năm qua do suy giảm dân số lao động, và người nước ngoài chỉ chiếm 3% dân số, các đảng dân túy vẫn giành được sự ủng hộ nhờ lời kêu gọi hạn chế nhập cư.
"Rất nhiều bạn bè của tôi bỏ phiếu cho Sanseito. Tôi nghĩ khẩu hiệu "Nước Nhật trên hết" của họ rất mạnh mẽ và dễ hiểu" - Rin Kuramoto, sinh viên đại học 21 tuổi, chia sẻ với Reuters.
Ông Kamiya Sohei - 47 tuổi, cựu quân nhân dự bị và lãnh đạo Sanseito - đã áp dụng khẩu hiệu chính trị lấy cảm hứng từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Các cuộc thăm dò cho thấy Sanseito có khả năng giành ít nhất 10 ghế, thậm chí có thể gấp đôi. Đảng Dân chủ nhân dân, một đảng cánh hữu ôn hòa hơn, cũng thu hút cử tri trẻ và có thể tham gia chính phủ liên minh trong tương lai nếu có kết quả tốt.
Các nhà phân tích tin rằng LDP nắm quyền lâu dài nhờ khả năng dung hòa các quan điểm chính trị khác biệt. Tuy nhiên, việc đưa những đảng như Sanseito vào liên minh có thể gây khủng hoảng đức tin sâu sắc.
"Nếu LDP quá nghiêng về cánh hữu, họ sẽ mất những người theo chủ nghĩa trung dung. Nhưng nếu không có cánh hữu, sẽ nảy sinh những vấn đề khác. Đây là hành động cân bằng khó khăn" - ông Tsuneo Watanabe, từ Sasakawa Peace Foundation, nhận xét với báo New York Times.
Ông Joseph Kraft từ Rorschach Advisory cho rằng LDP khó có thể thay đổi lãnh đạo vào thời điểm then chốt khi các cuộc đàm phán thuế quan đang gây áp lực lên ngành sản xuất ô tô.
"Mỗi kịch bản đều đòi hỏi LDP và Komeito phải nhượng bộ nhất định, và sẽ rất khó khăn vì bất kỳ đối tác tiềm năng nào cũng có đòn bẩy trong đàm phán" - ông Nishimura Rintaro, từ Asia Group, phân tích với Hãng tin AFP.
Đảng LDP có thể mất đa số tại Thượng viện Nhật Bản
Theo NHK, kết quả thăm dò sau khi cuộc bầu cử Thượng viện kết thúc cho thấy liên minh cầm quyền gồm Đảng Dân chủ tự do (LDP) và Đảng Komeito (Công Minh) dự kiến giành được từ 32 đến 51 ghế, khiến viễn cảnh không đạt mốc tối thiểu 50 ghế cần để duy trì thế đa số rất dễ xảy ra.
Việc không đạt 50 ghế sẽ là thất bại nặng nề cho Đảng LDP khi để mất thế đa số tại cả Thượng viện và Hạ viện lần đầu tiên sau giai đoạn 2009 - 2012. Trước đó, liên minh này đã mất thế đa số tại cuộc bầu cử Hạ viện hồi tháng 10-2024.
Dù không mất thế lãnh đạo nhưng LDP vẫn sẽ phải trải qua các cuộc thương lượng khó khăn với một số đảng đối lập để các chính sách của mình được thông qua.
Thủ tướng Nhật Bản không từ chức dù kết quả bầu cử ‘khắc nghiệt’
Thủ tướng Nhật Bản chấp nhận "kết quả khắc nghiệt" của cuộc bầu cử Thượng viện khi đảng của ông thua đau, song nhấn mạnh không có ý định từ chức.
Nhật Bản tổ chức bầu cử Thượng viện: Đảng cầm quyền chật vậtĐỌC NGAY
Thủ tướng Nhật Bản không từ chức dù kết quả bầu cử ‘khắc nghiệt’