Trung Quốc thả muỗi ăn thịt để đẩy lùi bệnh Chikungunya

Tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc, đang đối mặt với đợt bùng phát chikungunya nghiêm trọng nhất kể từ khi virus này xuất hiện tại nước này năm 2008. Hơn 7.000 ca đã được ghi nhận từ tháng 7, chủ yếu ở thành phố Phật Sơn.

Chikungunya lây truyền qua muỗi Aedes hiếm khi gây chết người nhưng có thể khiến người bệnh sốt cao, phát ban và đau khớp. Các chuyên gia cho rằng sự gia tăng ca bệnh năm nay đến từ du lịch quốc tế, thời tiết nóng bất thường và mưa lớn kéo dài.

Chính quyền Trung Quốc đang mở chiến dịch diệt muỗi quy mô lớn để ngăn nguy cơ virus lây lan bằng cách thả muỗi ăn thịt và cá diệt ấu trùng. 

Poster kêu gọi người dân diệt muỗi, vệ sinh môi trường để hạn chế bệnh lây lan ở Trung Quốc (Ảnh: Reuters).

Một trong những “vũ khí” được sử dụng là loài muỗi khổng lồ Toxorhynchites – được mệnh danh là "muỗi ăn thịt", vì ấu trùng của chúng ăn ấu trùng muỗi Aedes - tác nhân truyền chikungunya và sốt xuất huyết.

Theo một nghiên cứu đăng trên Journal of Tropical Medicine năm 2024, chỉ một ấu trùng Toxorhynchites có thể tiêu diệt tới hàng nghìn ấu trùng muỗi khác. Đặc biệt, chúng còn có hành vi "giết không ăn" - tiêu diệt ấu trùng nhưng bỏ lại xác.

Giáo sư Eng Eong Ooi, nhà nghiên cứu tại Chương trình Bệnh truyền nhiễm mới nổi của Trường Y Duke-NUS (Singapore), cho biết, ưu điểm khác là muỗi Toxorhynchites trưởng thành không hút máu nên không lây bệnh qua vết đốt.

"Bằng cách thả muỗi Toxorhynchites, Chính quyền Trung Quốc đang hy vọng sẽ giảm được số lượng muỗi Aedes, từ đó kiểm soát sự lây lan của virus chikungunya. Tuy nhiên, hiệu quả phụ thuộc vào tần suất, số lượng muỗi thả và loài Toxorhynchites cụ thể được sử dụng", ông nói.

Trung Quốc không phải quốc gia đầu tiên áp dụng biện pháp này. Mỹ, Malaysia và Ấn Độ cũng từng thả muỗi “ăn thịt” và ghi nhận kết quả khác nhau. Ở New Orleans (Mỹ), số lượng muỗi Aedes giảm tới 45% sau khi triển khai.

Ngoài ra, một nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Tôn Trung Sơn (Quảng Đông) cũng đã thả 5.000 con cá ăn ấu trùng để tiêu diệt trứng muỗi nở ở hồ.

Muỗi Aedes không chỉ đẻ trứng ở hồ hay ao; chúng sinh sản trong mọi vật chứa nước đọng nhỏ, từ chậu cây cảnh đến chai lọ bỏ đi. Loài này đặc biệt phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, mưa nhiều thường thấy ở miền nam Trung Quốc.

Chính quyền Phật Sơn cũng áp dụng một số biện pháp khác đối với người dân để tăng ý thức vệ sinh môi trường. Theo đó, người dân sẽ bị cắt điện hoặc phạt tới 10.000 nhân dân tệ (hơn 1.000 bảng Anh) nếu không dọn sạch vật chứa nước đọng. Người bệnh được yêu cầu ngủ màn và thực hiện một số biện pháp hạn chế lây bệnh. 

Chính quyền cũng sử dụng thêm máy bay không người lái để phát hiện điểm nước tù đọng. Một chiến dịch phun thuốc diệt muỗi lớn trên khắp mọi ngóc ngách ở thành phố cũng được tiến hành. 

Máy bay không người lái phun thuốc diệt côn trùng quanh các tuyến phố, khu dân cư tại Trung Quốc (Ảnh: Getty).

Chính quyền cho biết, dù riêng tuần trước đã có thêm 3.000 ca mới, số ca dường như đã đạt đỉnh và 95% bệnh nhân xuất viện trong vòng bảy ngày.

Virus chikungunya được phát hiện lần đầu ở Tanzania năm 1952, sau đó lan ra 110 quốc gia, chủ yếu ở châu Phi hạ Sahara, Đông Nam Á và Nam Mỹ. Đến nay, bệnh có mặt ở gần như mọi châu lục. 

Năm nay, dịch bùng nổ mạnh ở các vùng nhiệt đới. Từ đầu năm nay, các đảo ở Ấn Độ Dương như La Réunion ghi nhận 54.000 ca và 12 ca tử vong. 

Dịch ở các nước như Pháp và Trung Quốc bùng phát khi muỗi Aedes mở rộng lãnh thổ, nhờ khí hậu thay đổi và đô thị hóa, tạo điều kiện sống mới. Ở những vùng này, cộng đồng chưa từng tiếp xúc với virus, dẫn tới tỷ lệ dân số chưa miễn dịch đủ lớn để dịch lan nhanh.