Ấn Độ và giấc mơ bay trên những vì sao
Tham vọng khám phá vũ trụ của Ấn Độ trong 60 năm qua đã không chỉ mang đến nhiều thành tựu khoa học cho nhân loại, mà còn là tuyên bố về sự phát triển của một quốc gia hậu thuộc địa.
Người dân Ấn Độ theo dõi lễ phóng tàu vũ trụ Chandrayaan-3 từ Trung tâm vũ trụ Satish Dhawan ngày 14-7-2023 - Ảnh: AFP
Hôm nay 15-8 đánh dấu 79 năm Quốc khánh Ấn Độ. Trong gần 8 thập kỷ qua kể từ khi giành được độc lập, quốc gia đông dân nhất thế giới đã có những thành tựu phát triển vượt bậc, bao gồm lĩnh vực không gian.
Ngày 23-8-2023, tàu vũ trụ Chandrayaan-3 hạ cánh thành công xuống khu vực gần cực nam Mặt trăng, đưa 
Tháng 3-2025, Chính phủ Ấn Độ phê duyệt dự án thám hiểm sao Hỏa Mangalyaan-2 với mục tiêu tham vọng là đổ bộ lên bề mặt "hành tinh đỏ" - Ảnh: TIMES OF INDIA
Những Chandrayaan-3, Mangalyaan… đã mở đường cho bước tiến táo bạo nhất của Cơ quan Nghiên cứu không gian Ấn Độ (ISRO) là đưa con người vào không gian.
Tham vọng này hy vọng được hiện thực hóa qua sứ mệnh Gaganyaan, dự kiến phóng vào năm 2027, đánh dấu chuyến bay có người lái đầu tiên của Ấn Độ lên quỹ đạo Trái đất tầm thấp.
Ông Pallava Bagla, biên tập viên mảng khoa học của Đài truyền hình New Delhi (NDTV), khẳng định: "Lộ trình của Ấn Độ không dừng lại ở Gaganyaan. Thủ tướng Narendra Modi đã phác thảo một tầm nhìn táo bạo: thiết lập một trạm vũ trụ của Ấn Độ vào năm 2035 và đưa người Ấn Độ lên Mặt trăng vào năm 2040.
Nếu thành công, Ấn Độ sẽ gia nhập câu lạc bộ các quốc gia ưu tín sở hữu năng lực tự chủ bằng công nghệ nội địa đối với các chuyến bay vũ trụ có người lái, sánh vai cùng Nga, Mỹ và Trung Quốc".
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Ấn Độ Jitendra Singh tự hào khẳng định: "Khi chúng tôi kỷ niệm 100 năm độc lập vào năm 2047, một lá cờ Ấn Độ sẽ tung bay trên Mặt trăng".
Tuyên bố của một quốc gia đang lên
Người dân Ấn Độ hạnh phúc ăn mừng sự kiện tàu Chandrayaan-3 hạ cánh thành công lên Mặt trăng - Ảnh: AFP
Chương trình không gian của Ấn Độ không chỉ là tham vọng khoa học mà còn được xem là tuyên ngôn của nước này về quá trình phát triển.
Năm 2014, báo New York Times từng đăng biếm họa mô tả một nông dân Ấn Độ dắt theo con bò gõ cửa văn phòng "Câu lạc bộ không gian ưu tú toàn cầu". Trong văn phòng khi ấy có hai người đàn ông đang đọc báo về thành công của sứ mệnh Mangalyaan.
Bức biếm họa khi ấy gây phẫn nộ trong cộng đồng người Ấn vì bị cho là hạ thấp thành tựu khoa học của quốc gia này. Tuy nhiên nó vẫn phần nào phản ánh định kiến phân biệt lâu năm rằng các quốc gia đang phát triển không thể chen chân vào cuộc đua vũ trụ, nơi vốn dành cho những nước lắm tiền nhiều của và có nền tảng khoa học công nghệ phát triển.
Từ thế kỷ 19, những dự án công nghệ tầm cỡ này đã được xem là biểu tượng quyền lực và tính hiện đại của quốc gia.
Dưới góc nhìn này, chương trình không gian Ấn Độ - đặc biệt các sứ mệnh Chandrayaan - không chỉ chinh phục giới hạn khoa học, mà còn là tuyên ngôn về sức mạnh của một quốc gia hậu thuộc địa.
Tiến sĩ Dimitrios Stroikos từ Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London, nhận định: "Cân nhắc chính trị và động lực chiến lược có thể quan trọng hơn các cuộc thám hiểm không gian đơn thuần của Ấn Độ, đặc biệt là chương trình Chandrayaan".
Những thành quả trên được ông Bagla tóm gọn: "Việc vươn tới các vì sao đang trở thành công việc hằng ngày tại cơ quan vũ trụ Ấn Độ. Sau khi đã ghé thăm Mặt trăng và sao Hỏa với các sứ mệnh quỹ đạo, giờ đây họ đang nhắm tới một sứ mệnh đến sao Kim và thu thập mẫu vật từ Mặt trăng.
Chương trình đưa người vào không gian để đưa một công dân Ấn Độ bay trên tên lửa Ấn Độ, được phóng từ lãnh thổ Ấn Độ, nơi việc đếm ngược cũng sẽ do Ấn Độ thực hiện, đang được định hình nhanh chóng".
Điểm sáng của hợp tác quốc tế
Hình ảnh tàu Chandrayaan-3 hạ cánh lên bề mặt "vùng tối của Mặt trăng" - Ảnh: AFP
Hàng không vũ trụ thế giới nói chung và của Ấn Độ nói riêng tiếp tục là điểm sáng của hợp tác quốc tế, bất chấp những bất ổn toàn cầu. Chương trình không gian của Ấn Độ ghi dấu ấn đậm nét của những dự án hợp tác nước ngoài.
Liên Xô, sau này với quốc gia kế tục là Nga, là đối tác lâu đời và đóng vai trò nền tảng trong giai đoạn đầu của chương trình không gian Ấn Độ. Vệ tinh đầu tiên của Ấn Độ - Aryabhata - được phóng từ Liên Xô năm 1975.
Nga cũng hỗ trợ huấn luyện phi hành gia Ấn Độ cho sứ mệnh Gaganyaan và cung cấp các hệ thống quan trọng cho tàu vũ trụ có người lái.
Trong khi đó, quan hệ hợp tác vũ trụ giữa Ấn Độ và Mỹ mở rộng mạnh từ thập niên 2000, đặc biệt trong chia sẻ dữ liệu khoa học và nghiên cứu khí hậu.
Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) và ISRO đã hợp tác trong nhiều dự án, nổi bật là sứ mệnh ra đa viễn thám NISAR giúp theo dõi biến đổi khí hậu và thiên tai toàn cầu.
Mỹ cũng hỗ trợ kỹ thuật và trao đổi chuyên gia trong lĩnh vực quan sát Trái đất, viễn thông và điều hướng vệ tinh.
Thủ tướng Modi tuyên bố làm 'bức tường' bảo vệ người dân