Vì sao phải sửa Luật Đất đai sau một năm?
Chia sẻ tại hội thảo “Hoàn thiện pháp luật đất đai tạo động lực phát triển trong kỷ nguyên số” vừa diễn ra, ông Võ Anh Tuấn – Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, trong thời gian qua Bộ đã tích cực triển khai xây dựng dự thảo Luật Đất đai 2024 sửa đổi, dự kiến trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 10 năm nay.
Liên quan đến Dự thảo Luật đất đai sửa đổi lần này, ông Tuấn đã lý giải về việc Luật Đất đai năm 2024 đưa vào vận hành sau một năm đã phải sửa đổi trong khi chu kỳ sửa đổi Luật Đất đai là 10 năm.
Ông Võ Anh Tuấn – Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường).
Theo ông Tuấn, lý do đầu tiên là bởi tình hình mới đã làm nảy sinh nhiều sự thay đổi, sửa đổi Luật đất đai nằm trong việc thể chế hóa các chỉ đạo của Đảng, các văn bản quy phạm pháp luật. Khi sửa đổi, Bộ Nông nghiệp và Môi trường dựa trên các căn cứ pháp lý: Thứ nhất, là tiếp tục thể chế hóa Nghị quyết 18 và Nghị quyết 69 của Trung ương sửa đổi các nội dung chính của Nghị quyết 18. Dựa trên cơ sở hai Nghị quyết này, Bộ tiến hành dự thảo sửa Luật Đất đai.
Thứ hai là Nghị quyết 66 và 68 do Trung ương vừa ban hành cũng là căn cứ để đưa vào nội dung sửa Luật Đất đai lần này. Thứ ba là liên quan đến chính quyền địa phương 2 cấp.
Cũng theo ông Tuấn, Luật Đất đai 2024 có hiệu lực từ 1/8/2024 đã bộc lộ nhiều bất cập liên quan đến công tác quy hoạch đất, thu hồi đất, giao đất, hoàn thiện cơ sở đất đai… Đồng thời, liên quan đến chính quyền địa phương 2 cấp, có nhiều thay đổi trong khi nhiều nội dung trong Luật Đất đai 2024 đã được cố định. Do đó, Luật cần được sửa đổi để phù hợp với tình hình mới.
Nhiều tranh cãi về thu hồi đất và giá đất
Ông Tuấn cho biết, có nhiều vấn đề lớn sẽ được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sửa trong Luật lần này.
Đầu tiên là liên quan đến công tác quy hoạch sử dụng đất. Hiện nay, chắc chắn quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp cấp huyện không còn nữa, vậy việc chuyển đổi từ quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp cấp huyện xuống cấp xã ra sao? Hoặc có giữ quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp cấp xã hay không?
Nhiều vấn đề lớn được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sửa trong Luật lần này.
Tiếp đến là thu hồi bồi thường hỗ trợ tái định cư, cần bổ sung 1 số trường hợp ngoài quy định tại Luật Đất đai 2024 để tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.
Bên cạnh đó là giao đất, cho thuê đất cũng sẽ được sửa đổi, liên quan đến bất cập khi chuyển từ mô hình địa phương 3 cấp thành 2 cấp và có phân cấp phân quyền rõ hơn.
Ngoài ra là giá đất. Theo ông Tuấn, quá trình thực hiện Luật Đất đai 2024 cho thấy việc định giá đất còn nhiều bất cập. Đây cũng là việc thể chế hóa Nghị quyết 69 sửa đổi các nội dung của Nghị quyết 18...
Liên quan đến thu hồi đất và giá đất, ông Tuấn cho rằng, đây luôn là một vấn đề phức tạp, có nhiều quan điểm khác nhau.
Ông Tuấn cho hay, trong quá trình xây dựng dự thảo luật và thảo luận, đã có rất nhiều ý kiến xung quanh vấn đề này, thậm chí trong nội bộ cơ quan soạn thảo cũng còn nhiều điểm chưa được thống nhất.
Một ví dụ cụ thể được ông đưa ra là việc áp dụng bảng giá đất. Theo ông, hiện nay có ý kiến cho rằng bảng giá đất của Nhà nước chỉ nên áp dụng cho mục đích thu thuế, cho thuê đất. Tuy vậy, khi bồi thường cho người dân, nếu chỉ căn cứ vào bảng giá đất này thì khó có được sự đồng thuận, vì người dân luôn cảm thấy thiệt thòi. Ngược lại, nếu áp dụng giá thị trường thì sẽ phát sinh nhiều vướng mắc khác.
Ông Tuấn cũng cho biết, có nhiều nội dung đã được tiếp thu qua các vòng lấy ý kiến và thẩm định, song một số vấn đề vẫn vượt ra ngoài phạm vi điều chỉnh của dự thảo nên cần được cụ thể hóa thêm ở cấp nghị định, thông tư. Nhìn chung, phần quy định trong luật còn “mỏng”, đòi hỏi hệ thống văn bản dưới luật phải chi tiết, khả thi hơn để bảo đảm tính thống nhất khi triển khai.
Nhắc tới một điểm gây tranh luận lớn là việc có nên áp dụng bảng giá đất của Nhà nước để tính bồi thường khi thu hồi hay không, ông Tuấn cho rằng cần một cơ chế bồi thường thống nhất, minh bạch, tránh “xin - cho”, đồng thời bảo đảm về tài khóa.
Thực tế cho thấy, nếu áp dụng một cách máy móc bảng giá vào bồi thường dễ phát sinh khiếu nại. Ngược lại, nếu chạy theo “giá thị trường” mà thiếu chuẩn mực và phương pháp định giá rõ ràng thì sẽ nảy sinh vướng mắc khác.
Do đó, theo ông Tuấn cần cơ chế định giá bồi thường độc lập, cập nhật, có phương pháp và dựa trên dữ liệu tin cậy. "Thực tế, người dân khi bị thu hồi đất đã chịu nhiều thiệt thòi, vì vậy cần tính toán phương án bồi thường thỏa đáng, hợp lý nhất cho người dân, để đảm bảo quyền lợi, hạn chế khiếu nại, đồng thời tạo sự đồng thuận xã hội”, ông Tuấn nói.
Theo ông, đây là vấn đề rất khó, tốn nhiều thời gian thảo luận và sẽ còn tiếp tục được đưa ra tại Quốc hội để hoàn thiện. Ông bày tỏ hy vọng trong thời gian tới, sẽ có thêm nhiều đóng góp, giải pháp để xây dựng cơ chế bồi thường công bằng, khả thi hơn.