25/08/2025 14:30

Hiểu điểm số, hiểu bản thân, hiểu nghề và hiểu đời

Mùa tuyển sinh đại học năm nay, hàng loạt ngành học ghi nhận mức điểm chuẩn chạm ngưỡng 29, 30 - thậm chí vượt cả 30 điểm nếu tính thêm điểm ưu tiên.

Con số ấy lập tức trở thành tâm điểm trên truyền thông, mạng xã hội và cả trong những buổi trò chuyện ngắn ngủi bên mâm cơm gia đình.

30 điểm của năm nay không đồng nghĩa với 30 điểm của năm trước. Bởi phổ điểm, tỉ lệ ảo, số lượng nguyện vọng, điểm cộng ưu tiên, chỉ tiêu từng ngành và từng phương thức Hiểu điểm số, hiểu bản thân, hiểu nghề và hiểu đời - Ảnh 2. Tuyển sinh đại học 2025: Chưa chọn được ngành, phải làm sao?ĐỌC NGAY

Đó là chưa kể việc xác định tổ hợp gốc khác nhau của ngành tuyển cùng với bách phân vị mà nếu là người không hiểu sâu rất khó phân biệt 28 điểm ở trường này khác gì với 29 điểm của cùng ngành ở trường khác...

Không thể phủ nhận điểm cao là do số chỉ tiêu, điểm cao là do số thí sinh đăng ký nguyện vọng, sự quan tâm... nhưng ngay cả trong cùng ngành y, ngành sư phạm, điểm lệch giữa giáo viên ngành này và ngành khác lên đến gần 10 điểm (như giữa sư phạm hóa, ngữ văn, tiếng Anh, tiếng Trung... với các ngành khác) thì liệu đâu là việc đảm bảo chất lượng, đâu là cơ sở để chi trả lương ngang bằng nhau khi tốt nghiệp?

Điểm cao - nhưng có thật là cao khi rà soát kỹ về cách công bố, về quy đổi điểm và nhiều vấn đề chưa được quy định đồng dạng giữa các cơ sở đào tạo.

Khi điểm số được xem như thước đo duy nhất thì những giá trị khác - như sự rung cảm nghề nghiệp, sự phù hợp, khả năng thích nghi và bền chí... - dễ bị bỏ qua.

Đó là khởi đầu cho những hệ lụy: sinh viên học đối phó, học lệch, học chỉ để qua môn, hoặc bỏ ngành sau năm thứ nhất, thứ hai; khó duy trì hứng thú nghề nghiệp và tốt nghiệp chậm...

Nghiêm trọng hơn là tình trạng tốt nghiệp nhưng không làm đúng ngành - một thực tế đã hiện diện rõ trong thị trường lao động Việt Nam nhiều năm qua. Con số này vẫn là một túi mù cần xé để góp phần làm cho sai số sau số 30 sẽ nhỏ dần, nhỏ dần trong kiểm soát...

Tuyển sinh là quá trình hai chiều: nhà trường tuyển người, người học chọn nơi để gửi gắm giấc mơ thanh xuân.

Nhưng nếu quá nhiều người học đang để con số điểm chi phối tất cả: chọn ngành theo điểm, chọn trường theo "trend", chọn không xuất phát từ bản thân hoặc chọn để đua, để đáng, để thắng... thì lại phí hoài đáng tiếc.

Ngược lại, cũng có những trường lấy điểm như "hào quang thương hiệu", nhưng chưa chắc đã có chiến lược dài hạn để đồng hành với sinh viên từ lúc nhập học cho đến khi ra trường.

Tuyển sinh - về bản chất - không phải là cuộc tranh hạng. Đó phải là cuộc tìm nhau giữa người học và nơi đào tạo - để rồi khi gặp nhau, cả hai cùng cam kết cho một hành trình phát triển bền vững.

Hơn lúc nào hết, chúng ta - những người lớn - cần giúp các em hiểu điểm số, hiểu bản thân, hiểu nghề và hiểu đời. Để từ đó, mỗi lựa chọn dù bằng 25, 27 hay 30 điểm - đều là lựa chọn đúng người, đúng ngành, đúng đường.

Điểm chuẩn và sự thiếu công bằng

Việc cộng điểm khuyến khích, quy đổi điểm được đa số trường đại học áp dụng dẫn đến tình trạng điểm thi thấp nhưng điểm chuẩn vẫn tăng vù vù, xô đổ các kỷ lục điểm chuẩn trước đó.