Khái niệm cung - cầu
Trong kinh tế học, "cung" là lượng hàng hóa hay dịch vụ mà người bán sẵn sàng đưa ra thị trường ở một mức giá nhất định. "Cầu" là lượng hàng hóa hay dịch vụ mà người mua mong muốn và có khả năng mua ở mức giá đó. Nói một cách đơn giản, "cung" là lượng hàng hóa, dịch vụ mà người bán sẵn sàng đưa ra, còn "cầu" là lượng hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng mong muốn mua.
Quy luật cung cầu trong nền kinh tế
Trong nền kinh tế thị trường, cung và cầu luôn tuân theo một quy luật nhất định. Mối quan hệ này ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả và sự ổn định của thị trường.
Trước hết, khi cung bằng với cầu, tức là lượng hàng hóa mà người sản xuất đưa ra thị trường vừa đủ đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, thị trường sẽ ở trạng thái cân bằng. Trong trường hợp này, giá cả hàng hóa ổn định, người bán dễ dàng bán được sản phẩm, còn người mua cũng cảm thấy mức giá hợp lý. Có thể nói đây là trạng thái lý tưởng vì thuận mua vừa bán, cả hai bên đều hài lòng.
Khi cung lớn hơn cầu, nghĩa là hàng hóa được sản xuất ra quá nhiều so với nhu cầu mua sắm thực tế của người tiêu dùng, thị trường sẽ rơi vào tình trạng dư thừa. Để cạnh tranh và bán được hàng, nhiều nhà sản xuất buộc phải hạ giá sản phẩm, thậm chí chấp nhận bán rẻ hơn giá trị vốn có. Do đó, khi cung vượt quá cầu thì giá hàng hóa thường giảm.
Trong trường hợp ngược lại, khi cung nhỏ hơn cầu, tức là lượng hàng hóa được sản xuất không đủ để đáp ứng nhu cầu mua của người tiêu dùng, giá cả sẽ có xu hướng tăng lên. Lúc này, sự khan hiếm khiến người mua buộc phải trả giá cao hơn bình thường để có được sản phẩm. Đây là lý do mà trong những thời điểm đặc biệt, giá hàng hóa có thể tăng vọt so với ngày thường.
Một ví dụ quen thuộc có thể thấy rõ vào dịp Tết. Lúc này, nhu cầu mua hoa đào, hoa mai của người dân tăng cao. Trong khi đó, lượng cung hoa lại có hạn, không thể trồng thêm trong vài ngày ngắn ngủi. Vì nhu cầu tăng mà số lượng cung cấp không đổi, giá hoa thường bị đẩy lên cao. Ngược lại, sau Tết, khi nhu cầu giảm mạnh mà nhà vườn vẫn còn nhiều hoa chưa bán hết, giá lại lao dốc, thậm chí người bán phải hạ giá thật thấp để "xả hàng".
Hiểu rõ quy luật cung – cầu sẽ giúp cả người mua và người bán có quyết định hợp lý hơn. Người tiêu dùng có thể cân nhắc thời điểm mua sắm, tránh mua khi giá bị "thổi" lên cao. Doanh nghiệp cũng dựa vào đó để tính toán kế hoạch sản xuất, không để dư thừa hoặc thiếu hụt hàng hóa.