Tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Việc làm về bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) mới đây, Bộ Nội vụ đề xuất người lao động (NLĐ) có thời gian đóng BHTN trên 36 tháng đến đủ 144 tháng thì thời gian đóng chưa được giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN) được bảo lưu. Trường hợp NLĐ đóng BHTN trên 144 tháng thì những thời gian chưa được giải quyết hưởng trợ cấp không được bảo lưu. Theo Bộ Nội vụ, đề xuất trên dựa trên cơ sở các quy định hiện hành đã và đang được triển khai thực hiện.
Sẽ tái diễn "lách luật"Thực tế, trước khi Luật Việc làm năm 2025 (hiệu lực từ ngày 1-1-2026) được Quốc hội thông qua, nội dung không bảo lưu thời gian đóng BHTN vượt quá 144 tháng cho NLĐ đã từng được đưa vào dự thảo luật và nhận được nhiều ý kiến trái chiều.
Nhưng sau đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng nội dung này không có trong quy định của Luật Việc làm hiện hành mà được quy định tại Thông tư 15/2023/TT-BLĐTBXH nên đã chỉ đạo chỉnh lý theo hướng không quy định nội dung này trong dự thảo luật.
Nay đề xuất không bảo lưu thời gian đóng BHTN vượt quá 144 tháng cho NLĐ được đưa vào dự thảo nghị định, tiếp tục thu hút sự quan tâm của NLĐ. Chị Nguyễn Thị Thanh, công nhân Công ty TNHH Freetrend Industrial Việt Nam (phường Linh Xuân, TP HCM), bày tỏ không đồng tình với đề xuất này vì chưa bảo đảm công bằng giữa người tham gia BHTN thời gian dài và ngắn.
Ví dụ, người tham gia BHTN 36 tháng, họ được hưởng trọn 3 tháng TCTN tương ứng với tổng thời gian tham gia. Nhưng NLĐ đóng vào quỹ BHTN dài hơn, chẳng hạn 24 năm đóng thì chỉ được hưởng tối đa 12 tháng, tương ứng 1/2 tổng thời gian đóng, thời gian đóng còn lại mất trắng. "Tôi đồng tình với việc BHTN mang tính sẻ chia, nhưng nếu sự sẻ chia ấy chỉ hướng đến NLĐ đóng BHTN lâu dài thì liệu có thỏa đáng?" - chị Thanh băn khoăn.
Còn ông Củ Phát Nghiệp, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH PouYuen Việt Nam (phường Tân Tạo, TP HCM), cho rằng nếu đề xuất này được thông qua sẽ làm giảm động lực để NLĐ cống hiến cho doanh nghiệp (DN) đến khi hết tuổi lao động. Cụ thể, cùng với quy định mới của Luật Việc làm 2025 là NLĐ nghỉ việc khi đủ điều kiện hưởng lương hưu không được hưởng TCTN, sẽ tái diễn tình trạng NLĐ "lách luật" nghỉ việc khi sắp đủ tuổi nghỉ hưu để hưởng TCTN trước khi hưởng lương hưu để tránh thiệt thòi. Điều này không có lợi cho quỹ BHTN, DN và cả NLĐ.
Do vậy, ông kiến nghị nên bảo lưu thời gian đóng BHTN trên 144 tháng cho NLĐ. Đồng thời, tính toán mức hưởng hợp lý (có thể thấp hơn mức hưởng 60% tiền lương tháng đóng BHTN của thời gian đóng BHTN dưới 144 tháng) cho thời gian đóng vượt để khuyến khích NLĐ tham gia BHTN lâu dài.
Nên bảo lưu thời gian đóng trên 144 tháng để người lao động an tâm tham gia bảo hiểm thất nghiệp lâu dài
Ông Phạm Văn Hiền, Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ TP HCM, đánh giá khi Luật Việc làm mới được ban hành mà không quy định rõ việc bảo lưu hay không bảo lưu thời gian đóng BHTN 144 tháng đã có nhiều NLĐ liên hệ với trung tâm bày tỏ sự băn khoăn, lo lắng. Họ có nguyện vọng được bảo lưu thời gian đóng BHTN trên 144 tháng.
Ông Hiền cũng đồng tình với việc nên cho NLĐ đã làm thủ tục hưởng TCTN được bảo lưu thời gian đóng BHTN vượt 144 tháng để thu hút NLĐ tích cực tham gia BHTN và tránh biến động lao động. Bên cạnh đó, cần có các chính sách đối với NLĐ đã đóng BHTN trên 144 tháng nhưng chưa hưởng TCTN lần nào (nghỉ hưu, chết) để bảo đảm việc có đóng - có hưởng nhằm ổn định quan hệ lao động.
Hiện nay, tình trạng DN nợ BHXH, BHYT, BHTN diễn ra khá phổ biến, dẫn đến nhiều NLĐ chốt chậm hoặc không chốt được sổ BHXH để làm thủ tục TCTN đúng thời gian quy định. "Từ đó, không ít NLĐ có tham gia BHTN phải chịu thiệt thòi khi nghỉ việc, mất việc nhưng không được hưởng TCTN, cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Do vậy, cần triển khai kịp thời, hiệu quả các biện pháp chế tài trong xử lý người sử dụng lao động có hành vi nợ đóng, trốn đóng BHTN để bảo đảm quyền lợi cho người tham gia" - ông Hiền đề xuất.
Đề cập đến đề xuất trên, ông Trần Dũng Hà, Phó Giám đốc BHXH TP HCM, cho hay BHXH thành phố vẫn giữa nguyên quan điểm như trước đây, khi góp ý cho dự thảo Luật Việc làm, là nên bảo lưu thời gian đóng BHTN trên 144 tháng cho NLĐ. Bởi, việc tham gia các loại hình bảo hiểm như BHXH, BHYT hoặc BHTN đều theo nguyên tắc có đóng - có hưởng.
NLĐ tham gia BHTN là để hưởng các chính sách của Nhà nước khi chẳng may mất việc làm theo nguyên tắc đóng càng nhiều thì thời gian hỗ trợ dài; mức đóng càng cao thì mức hưởng BHTN càng cao. Việc quy định không bảo lưu thời gian đóng BHTN từ tháng 145 trở đi là vi phạm nguyên tắc đóng - hưởng. Do đó, nếu vẫn giữ nguyên quan điểm trên thì phải điều chỉnh quy định theo hướng NLĐ dừng đóng BHTN nếu đã đóng đủ 144 tháng.
Theo đề xuất của Bộ Nội vụ, có 5 trường hợp NLĐ được bảo lưu thời gian đóng BHTN từ ngày 1-1-2026, gồm: có thời gian đóng BHTN trên 36 tháng đến đủ 144 tháng chưa được giải quyết hưởng TCTN; bị hủy quyết định hưởng TCTN; đang hưởng TCTN bị chấm dứt hưởng; không đến nhận tiền TCTN; được cơ quan BHXH xác nhận bổ sung thời gian đóng BHTN sau khi chấm dứt hưởng.