Germani là nguyên liệu không thể thiếu trong sản xuất cảm biến hồng ngoại, hệ thống dẫn đường và thiết bị quan sát nhiệt được tích hợp trong máy bay chiến đấu, thiết bị giám sát và các khí tài quân sự hiện đại. Tuy nhiên, chuỗi cung ứng germani toàn cầu lại phụ thuộc gần như hoàn toàn vào Trung Quốc, quốc gia chiếm phần lớn sản lượng và kiểm soát chặt chẽ hoạt động xuất khẩu.
Ngay từ năm 2023, Trung Quốc đã tuyên bố siết xuất khẩu germani, gali và antimon nhằm đáp trả các lệnh hạn chế công nghệ chip tiên tiến mà Mỹ và Hà Lan áp đặt. Song, phải đến cuối năm 2024, lượng germani xuất khẩu từ Trung Quốc mới thực sự sụt giảm mạnh. Theo tổ chức Silverado Policy Accelerator, lượng germani Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ giảm 40% trong 7 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm trước.
“Chúng tôi đã không thể mua nổi lô hàng nào trong suốt nửa năm qua. Cả thị trường như 'khô cạn' hoàn toàn,” Terence Bell, đại diện công ty Strategic Metal Investments, cho hay. Ông cho biết, trong suốt mùa hè, mỗi ngày ông nhận từ 2–3 yêu cầu tìm nguồn cung germani từ các doanh nghiệp nhưng hoàn toàn bất lực.
Nhu cầu tăng vọt đến mức các nhà giao dịch tại Mỹ và châu Âu đều đồng loạt lên tiếng về tình trạng “hoảng loạn” của thị trường. “Ai cũng tìm đến chúng tôi. Chúng tôi không thể đáp ứng hết các yêu cầu,” Christian Hell từ công ty Tradium (Đức) chia sẻ.
Còn Aaron Jerome, nhà giao dịch tại Lipmann Walton, cho biết: “Chúng tôi từng mua 100kg từ nhà cung cấp quen, giờ may mắn lắm mới lấy được 10kg, với giá gấp 3-4 lần.”
Germani không phải kim loại quý hiếm về mặt địa chất, nhưng lại khó khai thác, vì thường chỉ thu được như sản phẩm phụ từ công nghiệp luyện kẽm hoặc tro bay từ nhà máy nhiệt điện than. Trước đây, Nga cũng là nguồn cung quan trọng, nhưng các lệnh trừng phạt sau xung đột với Ukraine khiến phương Tây gần như mất hẳn nguồn cung này.
Để phản ứng với khủng hoảng, Lockheed Martin, tập đoàn quốc phòng Mỹ, đã công bố thỏa thuận cung ứng germani với nhà sản xuất Korea Zinc hồi tháng 8. Đây là bước đi chưa từng có tiền lệ, vì các hợp đồng như vậy trước kia thường do các nhà thầu phụ đảm nhiệm. Việc tập đoàn quốc phòng hàng đầu trực tiếp can thiệp cho thấy mức độ căng thẳng của thị trường.
Theo Fastmarkets, nhu cầu germani toàn cầu dao động khoảng 180-200 tấn mỗi năm. Việc tìm vật liệu thay thế cho germani là cực kỳ khó khăn do đặc thù ứng dụng quân sự - nơi độ chính xác gần như tuyệt đối là bắt buộc.
“Chỉ cần sai lệch một chút về hiệu suất là có thể khiến hệ thống mất tác dụng hoàn toàn,” chuyên gia Caroline Messecar của Fastmarkets nhận định.
Một số công ty đang nỗ lực tìm giải pháp thay thế. Tại Mỹ, LightPath Technologies - công ty nhận tài trợ từ chính phủ, đang phát triển vật liệu quang học mới. Tuy nhiên, CEO Sam Rubin thừa nhận: “Không ai tự dưng đi thiết kế lại cả một hệ thống chỉ vì thiếu nguyên liệu, trừ khi bắt buộc phải làm vậy.”
Ngoài Trung Quốc, một số doanh nghiệp như Umicore (Bỉ) và Teck Resources (Canada) cũng sản xuất germani, nhưng sản lượng hạn chế. Mới đây, Nyrstar - công ty con của tập đoàn giao dịch hàng hóa Trafigura, cũng đang cân nhắc xây dựng nhà máy chiết tách germani và gali tại cơ sở luyện kẽm ở Tennessee, Mỹ.
Tham khảo FT