Mỹ đang tìm cách ngăn quyết định dỡ bỏ trừng phạt đối với hãng hàng không quốc gia Belavia (Belarus) trở thành cánh cửa để linh kiện hàng không "tuồn" sang Nga.
Theo thỏa thuận đạt được ngày 11/9 sau khi Belarus trả tự do cho 52 tù nhân, Washington cho phép Belavia mua linh kiện để bảo dưỡng đội bay 16 chiếc, trong đó có 9 máy bay Boeing.
Tuy nhiên, Bộ Thương mại Mỹ yêu cầu hãng không được thực hiện các chuyến bay đến Cuba, Iran, Triều Tiên, Nga, Syria, Crimea và vùng lãnh thổ do lực lượng ly khai kiểm soát ở Ukraine.
Belavia chưa phản hồi về việc có dừng đường bay tới Nga hay không. Ngày 15/9, hãng thậm chí còn công bố giảm 50% giá vé tới St. Petersburg (Nga).
Các chuyên gia cảnh báo lệnh cấm của Mỹ khó thực thi vì Belarus và Nga vẫn đang hợp tác toàn diện với biên giới hoàn toàn thông thoáng. Belarus cũng là đồng minh thân cận nhất của Nga. Điều này làm tăng nguy cơ linh kiện Mỹ rơi vào tay các hãng hàng không Nga vốn đang thiếu phụ tùng trầm trọng sau hơn 3 năm chịu trừng phạt của phương Tây.
Động thái của Washington cũng tạo ra khác biệt so với chính sách trừng phạt của Liên minh châu Âu. Ủy viên Dịch vụ Tài chính EU, bà Maria Luís Albuquerque, nhấn mạnh các biện pháp trừng phạt của EU cấm cung cấp dịch vụ bảo dưỡng hay nguồn lực kinh tế cho các thực thể nằm trong danh sách hạn chế, bao gồm Belavia.
Bà cho biết các nước thành viên đều có trách nhiệm giám sát và điều tra các hành vi vi phạm, kể cả hành vi lách trừng phạt. Điều này đặt ra câu hỏi liệu EU có nên chặn linh kiện Mỹ quá cảnh qua lãnh thổ EU để đến Belarus hay không.
Theo Elina Ribakova, chuyên gia kinh tế tại Trường Kinh tế Kyiv và viện nghiên cứu Bruegel, EU “có thể” ngăn chặn nhưng rất khó nhận diện chính xác các lô hàng vì chúng có thể được khai báo dưới dạng vận chuyển tới Moldova hoặc nước khác.
Quyết định cuối cùng vẫn thuộc về các nhà sản xuất Mỹ, trong đó có Boeing. Airbus cho biết hãng luôn tuân thủ đầy đủ luật pháp quốc tế và các chính sách trừng phạt, đồng thời rà soát kỹ lưỡng trước mỗi giao dịch.
Các hãng sản xuất máy bay phương Tây, bao gồm Airbus và Boeing, đã ngừng cung cấp dịch vụ và phụ tùng thay thế cho máy bay tại Nga theo lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây.
Là quốc gia lớn nhất thế giới về diện tích, Nga phụ thuộc vào máy bay thương mại để vận chuyển hàng hóa và hành khách trong nước trên 11 múi giờ.
Ngành hàng không Nga đang phải vật lộn để cung cấp đủ máy bay đáp ứng nhu cầu đi lại bằng đường hàng không. Đội bay thương mại của Nga vẫn dựa vào hơn 450 máy bay do Boeing và Airbus sản xuất. Những máy bay này chiếm hơn nửa số máy bay chở khách đang được sử dụng ở Nga, công ty dữ liệu hàng không Cirium cho biết.
Nhằm vượt qua khó khăn, các hãng hàng không Nga đã phải lấy phụ tùng thay thế từ một số máy bay nhằm bảo dưỡng máy bay chở khách Boeing và Airbus. Hãng hàng không tư nhân hàng đầu của Nga, S7, đã buộc phải cho những chiếc Airbus nằm không vì không thể bảo dưỡng động cơ bởi công việc bảo dưỡng vốn từng do Pratt & Whitney (Mỹ) thực hiện. Aeroflot (Nga) cũng tìm tới Iran để bảo dưỡng máy bay thân rộng.
Vài tháng trước, Bộ trưởng Thương mại Nga Anton Alikhanov nói rằng “sẽ rất quan trọng” nếu Mỹ giải phóng 500 triệu USD phụ tùng máy bay mà Nga đã mua trước khi lệnh trừng phạt được áp dụng. Tháng 2, Phó thủ tướng thứ nhất Denis Manturov cho biết nếu Boeing “sẵn sàng quay trở lại Nga, chúng tôi sẵn sàng xem xét”.
Tham khảo: Politico