Châu Phi đang tăng cường sử dụng năng lượng mặt trời. Trong đó, tấm pin do Trung Quốc sản xuất phủ khắp lục địa, từ mái nhà cho đến những nhà máy năng lượng tái tạo quy mô lớn được các doanh nghiệp Trung Quốc xây dựng tại các quốc gia như Algeria và Nam Phi.
Một nghiên cứu của Oxford Economics công bố đầu tuần này cho thấy châu Phi đã nhập khẩu kỷ lục 9.516 megawatt tấm pin mặt trời của Trung Quốc trong 7 tháng đầu năm nay, tăng so với mức 6.625 MW cùng kỳ năm ngoái.
Xu hướng này phản ánh châu Phi đang ngày một ưa dùng năng lượng mặt trời cho các hộ gia đình và doanh nghiệp. Đây là cách để kết nối những khu vực chưa có lưới điện quốc gia hoặc để ứng phó với tình trạng mất điện thường xuyên.
Theo Oxford Economics, số liệu nhập khẩu là thước đo hữu ích cho thấy châu Phi đang gia tăng công suất điện mặt trời, với sự hỗ trợ của Trung Quốc là quốc gia thống trị trong sản xuất công nghệ này.
Nam Phi, Algeria và Nigeria là những nước dẫn đầu, trong khi lượng nhập khẩu ở nhiều quốc gia khác tăng hơn 4 lần so với cùng kỳ.
Động lực chính đến từ các dự án điện quy mô lớn do doanh nghiệp Trung Quốc triển khai. Tại Nam Phi, PowerChina đang xây dựng Nhà máy điện mặt trời De Aar Central với công suất 342 MW. Ở Algeria, PowerChina và Tổng công ty Xây dựng Nhà nước Trung Quốc đang triển khai nhiều dự án tại sa mạc, bao gồm một nhà máy 220 MW tại Biskra và một cơ sở 200 MW tại El M’Ghair.
Nghiên cứu cũng cho biết mặc dù châu Phi còn cả một chặng đường dài để cung cấp điện ổn định, giá rẻ cho toàn dân, nhưng xu hướng tăng nhập khẩu pin mặt trời gần đây hứa hẹn gia tăng công suất.
Tỷ lệ tiếp cận điện năng của khu vực hạ Sahara vẫn thấp nhất thế giới, chỉ đạt 53,3% dân số, thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu 91,6%. Việc tăng công suất điện mặt trời được coi là tín hiệu tích cực cho châu lục.
Chuyên gia kinh tế Lyle Begbie của Oxford Economics nhấn mạnh chi phí vòng đời của năng lượng mặt trời đã giảm mạnh trong thập kỷ qua, khiến đây trở thành nguồn điện rẻ nhất trong lịch sử. Ông dự báo chi phí sẽ còn tiếp tục giảm khi nhà sản xuất tấm pin lớn nhất thế giới là Trung Quốc tiếp tục cải tiến công nghệ và trợ cấp sản xuất.
Với vị thế là nhà sản xuất và xuất khẩu công nghệ năng lượng tái tạo hàng đầu, Trung Quốc không chỉ bán sản phẩm mà còn gia tăng ảnh hưởng trên thị trường năng lượng tái tạo toàn cầu. Trong khi đó, Mỹ lại đang rút dần hỗ trợ cho các sáng kiến “đổi mới năng lượng xanh”.
Nhà phân tích trưởng Dave Jones của tổ chức tư vấn năng lượng toàn cầu Ember, cho biết pin mặt trời nhập khẩu từ Trung Quốc vào châu Phi đã tăng 60% trong năm tính đến tháng 6, đạt 15.032 MW.
Ngoài Nam Phi, lượng nhập khẩu đã tăng gấp ba trong hai năm qua, với 20 quốc gia châu Phi ghi nhận mức kỷ lục mới. Năng lực mới này sẽ cải thiện đáng kể nguồn cung điện. Ví dụ, chỉ trong năm qua, Sierra Leone đã nhập đủ số tấm pin để tạo ra lượng điện tương đương 61% tổng sản lượng điện năm 2023.
Ông Jones cho rằng xu hướng này xuất phát từ vai trò của Trung Quốc với tư cách là nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới, sản xuất tới 80% tấm pin toàn cầu vào năm 2024. Ông cũng chỉ ra sự khác biệt của đợt tăng trưởng hiện tại với giai đoạn trước, khi lần này chủ yếu diễn ra ngoài Nam Phi.
Cựu Bộ trưởng Công trình Công cộng Liberia W. Gyude Moore cho rằng làn sóng năng lượng mặt trời tại châu Phi bắt nguồn từ hai yếu tố: chi phí giảm sâu nhờ cạnh tranh từ Trung Quốc và nhu cầu cấp thiết về nguồn điện ổn định trước tình trạng hạ tầng lưới điện yếu kém và các công ty điện lực mất khả năng thanh toán.
Ông cho biết thêm rằng tình trạng nghèo đói tại châu Phi khi vấn đề về giá cả trở nên quan trọng hơn so với các khu vực khác. Cơ sở hạ tầng xuống cấp, tình trạng cắt điện triền miên và các công ty điện phá sản tạo ra nhu cầu cấp thiết. Và tấm pin năng lượng mặt trời là giải pháp phù hợp nhất để nhanh chóng bù đắp thiếu hụt.
Theo SCMP