Tổng thống Donald Trump tại Phòng Bầu dục hôm 25/9 (Ảnh: Getty Images)
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông đã nói với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu rằng sẽ không cho phép Israel sáp nhập Bờ Tây, áp đặt giới hạn rõ ràng nhất cho sự ủng hộ của ông khi Israel sắp bước vào cuộc chiến kéo dài 2 năm ở Dải Gaza. Tuyên bố này được đưa ra ngay trước chuyến thăm quan trọng của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tới Washington.
Trước đó, Tổng thống Trump vẫn giữ im lặng trước những lời kêu gọi trong chính phủ Israel về việc chiếm giữ lãnh thổ Palestine - một động thái có thể làm chệch hướng hàng thập kỷ nỗ lực nhằm đạt được giải pháp hai nhà nước, qua đó người Israel và người Palestine có thể cùng chung sống. Nhưng khi các đồng minh Arab của Mỹ ngày càng bày tỏ sự bất mãn, Tổng thống Mỹ đã lên tiếng khi ông tìm kiếm sự ủng hộ trong khu vực cho một kế hoạch hòa bình mới.
"Tôi sẽ không cho phép Israel sáp nhập Bờ Tây. Không, tôi sẽ không cho phép điều đó. Chuyện đó sẽ không xảy ra" - ông Trump nói với các phóng viên tại Phòng Bầu dục, cho biết ông đã trao đổi với Thủ tướng Netanyahu về vấn đề này - "Đã quá đủ rồi. Đã đến lúc phải dừng lại".
Sự phản đối công khai của ông Trump đã góp phần tạo ra dư địa để các quốc gia Arab xem xét một kế hoạch 21 điểm do Mỹ đề xuất nhằm chấm dứt chiến tranh và tái thiết Dải Gaza. Theo các nhà ngoại giao, kế hoạch này là chủ đề trong một cuộc họp kín do ông Trump tổ chức trong tuần qua bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York. Trong cuộc họp, các nhà lãnh đạo đã cảnh báo về những hậu quả nếu Israel tiến hành sáp nhập Bờ Tây. Trong khi đó, bên phía Israel, các Bộ trưởng nước này đang cân nhắc việc sáp nhập Bờ Tây để đáp trả việc Pháp, Anh và một số cường quốc phương Tây khác công nhận một Nhà nước Palestine độc lập.
Nhà Trắng từ chối tiết lộ chi tiết về bản kế hoạch đã được Tổng thống Mỹ chia sẻ với các nhà lãnh đạo Arab và châu Âu, song những người am hiểu vấn đề cho biết tài liệu này có nhắc rõ đến việc thành lập một Nhà nước Palestine, đồng thời hình dung một chính quyền chuyển tiếp tại Gaza do các chuyên gia Palestine và quốc tế dẫn dắt sau khi chiến sự chấm dứt.
Theo một số chuyên gia, một hội nghị quốc tế quy mô lớn về tái thiết Dải Gaza sẽ được tổ chức tại Ai Cập. Con tin và thi thể các con tin thiệt mạng sẽ được trao trả trong vòng 48 giờ sau khi thỏa thuận có hiệu lực. Kế hoạch cũng tính đến việc thiết lập vai trò kết nối giữa các quan chức Palestine ở Bờ Tây và tại Gaza, như một bước đệm hướng tới việc hình thành nhà nước Palestine trong tương lai. Vận mệnh của Hamas và những người ủng hộ Hamas vẫn còn bỏ ngỏ trong bối cảnh lập trường của Israel thay đổi, song theo dự kiến, một số cá nhân có thể được ân xá.
Tổng thống Trump đang chuẩn bị đón tiếp Thủ tướng Netanyahu tại Nhà Trắng vào ngày thứ Hai tới (29/9).
Bức tường ngăn cách và ngôi làng Arab Al-Eizariya, gần khu vực chính phủ Israel dự định xây dựng một khu dân cư mới trong khuôn khổ dự án định cư E1, gần Jerusalem, Israel, ngày 22/8/2025 (Ảnh: Getty Images)
Các nhà lãnh đạo Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) từng cảnh báo chính quyền Tổng thống Trump trong những tuần gần đây rằng việc Israel sáp nhập Bờ Tây sẽ buộc họ phải rút khỏi Hiệp định Abraham. Thỏa thuận này từng giúp bình thường hóa quan hệ giữa UAE và Israel - điều mà ông Trump coi là thành tựu đối ngoại then chốt trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Dù ông Trump cùng đặc phái viên hàng đầu Steve Witkoff đã nêu kỳ vọng về một thỏa thuận ngừng bắn với Hamas, song các quan chức Arab vẫn tỏ ra hoài nghi sâu sắc về khả năng có bước đột phá trong thời gian tới.
Theo các nhà ngoại giao Arab và châu Âu, kế hoạch lần này của chính quyền Tổng thống Trump được đánh giá là một bước tiến so với những đề xuất trước đây. Tuy nhiên, sự hoài nghi vẫn còn rất lớn về việc liệu Israel có tuân thủ bất kỳ thỏa thuận nào hay không, và liệu ông Trump có duy trì sức ép hiện tại đối với Thủ tướng Netanyahu hay không. Nhiều người vẫn lo ngại rằng hòa bình tại Gaza vẫn là một viễn cảnh xa vời.
Đặc biệt, Qatar vẫn tỏ ra giận dữ trước vụ không kích của Israel nhằm vào một tòa chung cư tại thủ đô Doha hồi đầu tháng này, được cho là nhằm vào các thủ lĩnh cấp cao của Hamas. Ông Trump đã lên án vụ tấn công và cho biết ông hầu như không được thông báo trước. Các nhà lãnh đạo Qatar cho rằng sự việc này là dấu hiệu cho thấy Israel sẽ đặt lợi ích an ninh của mình lên trên mọi yếu tố khác, kể cả sự an toàn của các quốc gia thân hữu.
Nhiều nhà lãnh đạo thế giới tin rằng Israel đang trên bờ vực mở một đợt tấn công dữ dội hơn vào Gaza, có thể khiến thêm nhiều người thiệt mạng và thổi bùng bạo lực trong khu vực. Các quan chức cho biết, kể từ khi lực lượng Hamas phát động cuộc tấn công xuyên biên giới chưa từng có vào Israel hôm 7/10/2023, khoảng 1.200 người đã thiệt mạng, nhiều dân thường cũng bị bắt giữ làm con tin. Chiến dịch quân sự của Israel tại Gaza cũng cướp đi sinh mạng của hơn 60.000 người Palestine. Số liệu do Bộ Y tế Gaza thống kê có thể còn thấp hơn thực tế, bao gồm cả binh sĩ và dân thường.
Một nhà ngoại giao cấp cao nhận định: "Chúng ta cần gây áp lực ngay để chấm dứt cuộc chiến này. Nếu không, tình hình sẽ còn tồi tệ hơn những gì đang diễn ra".