4 nhân tố quyết định hòa bình ở Gaza

Người dân Palestine di tản sau khi lực lượng Israel ra lệnh cho cư dân thành phố Gaza sơ tán về phía nam hôm 29-9 - Ảnh: Reuters

Thông tin này được trang Axios tiết lộ hôm 29-9. Tuy nhiên việc đạt được một thỏa thuận ngừng bắn toàn diện còn phụ thuộc vào sự đồng thuận của 4 nhân tố: ông Trump, ông Netanyahu, Hamas và nội các Israel.

Kế hoạch hòa bình 21 điểm

Tờ Washington Post ngày 28-9 đã tiết lộ đề xuất hòa bình gồm 21 điểm quan trọng của Tổng thống Trump nhằm kết thúc xung đột ở Dải Gaza.

Cụ thể, kế hoạch bao gồm việc lập tức ngừng toàn bộ hoạt động quân sự, yêu cầu Israel rút dần lực lượng khỏi Dải Gaza theo lộ trình có sự giám sát quốc tế.

Ngoài ra, đề xuất yêu cầu trả tự do cho toàn bộ 48 con tin Israel, trong đó có khoảng 20 người được cho là còn sống trong vòng 48 giờ.

Ngược lại, Israel sẽ trả tự do cho hàng trăm tù nhân Palestine. Tất cả vũ khí tấn công của Hamas sẽ bị phá hủy và những chiến binh cam kết chung sống trong hòa bình sẽ được ân xá.

Bên cạnh đó, các thành viên Hamas lựa chọn rời đi sẽ được tạo điều kiện di chuyển an toàn sang các quốc gia khác.

Theo đề xuất của Washington, Israel sẽ phải từ bỏ mọi kế hoạch sáp nhập Dải Gaza, cũng như hành động trục xuất người Palestine đang sinh sống tại đây.

Kế hoạch cũng đề cập đến việc thành lập một "chính quyền lâm thời" gồm "những người Palestine đủ năng lực và các chuyên gia quốc tế" để điều hành các dịch vụ công cộng hằng ngày ở Gaza.

Cơ quan quản lý này sẽ được "hỗ trợ và giám sát" bởi một tổ chức quốc tế mới do Mỹ thành lập sau khi tham vấn với các bên liên quan.

Ngoài ra, Washington sẽ "phối hợp với các đối tác Ả Rập và quốc tế để xây dựng một lực lượng ổn định quốc tế tạm thời, nhằm triển khai và giám sát an ninh tại Gaza".

Truyền thông Mỹ đưa tin cả Hamas và Israel đều chưa chính thức lên tiếng hay đồng ý với đề xuất này.

Một quan chức Israel cho hay nước này đã nhận được thông tin về kế hoạch hòa bình Gaza của Mỹ, nhưng nêu rõ "mọi kế hoạch được triển khai đều cần sự đồng ý của Israel. Sẽ không có gì xảy ra nếu thiếu đi điều này".

Một số nhà quan sát am hiểu vấn đề Gaza lưu ý đề xuất của Mỹ vẫn đang trong quá trình đàm phán, do đó những bản thảo bị rò rỉ trên truyền thông vẫn có thể bị thay đổi, đặc biệt sau cuộc gặp giữa ông Trump và ông Netanyahu ngày 29-9, theo báo Financial Times.

Nội bộ Israel chia rẽ

Trên thực tế, mức độ khả thi của kế hoạch còn tùy thuộc vào việc đề xuất này được đón nhận ra sao tại chính trường Israel - nơi các thành viên trong liên minh cực hữu của Thủ tướng Netanyahu đe dọa sẽ khiến chính phủ sụp đổ nếu chiến tranh kết thúc trước khi Hamas bị tiêu diệt.

Mặt khác, các bộ trưởng cánh hữu đang thúc đẩy kế hoạch tiếp quản toàn bộ Dải Gaza, cũng như mở rộng quyền kiểm soát của Israel đối với phần lớn, hoặc toàn bộ Bờ Tây bị chiếm đóng.

NÓNG: Mỹ ra kế hoạch mới cho Gaza, đề xuất rút toàn bộ quân Israel và 'ân xá' HamasĐỌC NGAY

Trong bài chia sẻ ngày 27-9, Bộ trưởng An ninh quốc gia Israel Itamar Ben Gvir khẳng định ông Netanyahu "không nhận được ủy quyền để chấm dứt chiến tranh nếu Hamas chưa bị đánh bại hoàn toàn".

Theo Đài CNN, Bộ trưởng Ben Gvir và Bộ trưởng Tài chính cực hữu Bezalel Smotrich liên tục phản đối các thỏa thuận trao đổi con tin và ngừng bắn trong suốt cuộc chiến, thay vào đó kêu gọi tiếp tục chiến tranh, gia tăng áp lực quân sự, cũng như chiếm đóng toàn bộ lãnh thổ. Hai quan chức này cũng đe dọa sẽ lật đổ chính quyền Netanyahu nếu chiến tranh kết thúc.

Ngược lại, vẫn có một số chính trị gia ủng hộ lệnh ngừng bắn, tạo nên một chính trường đầy mâu thuẫn và bất đồng, gây khó khăn cho việc đạt được sự đồng thuận.

Các đồng minh theo đường lối Do Thái giáo chính thống của Thủ tướng Netanyahu đã lên tiếng ủng hộ thỏa thuận trao đổi con tin nhằm chấm dứt chiến tranh.

Ngay sau tuyên bố của ông Ben Gvir, Ngoại trưởng Israel Gideon Sa'ar khẳng định ông tin tưởng ông Netanyahu "sẽ đại diện cho lợi ích của Israel" trong các cuộc đàm phán với ông Trump, đồng thời khẳng định "sau hai năm chiến tranh, lợi ích quốc gia rõ ràng của Israel là chấm dứt chiến tranh và đạt được các mục tiêu của mình".

Ngoài ra, tính khả thi của đề xuất ngừng bắn còn phụ thuộc vào Hamas. Câu hỏi đặt ra là: Liệu lực lượng này có chịu từ bỏ quyền lực để đổi lấy hòa bình hay không?

Trong trường hợp Hamas muốn bảo toàn vị thế kiểm soát Gaza, cũng như không chấp nhận bị truất quyền hoặc bị giải giáp hoàn toàn, việc đạt được thỏa thuận hòa bình vẫn có khả năng bị bỏ ngỏ.

Thêm vào đó, việc xây dựng lòng tin về cam kết ngừng bắn giữa hai kẻ thù không đội trời chung không phải câu chuyện ngày một ngày hai. Israel có thể lo ngại Hamas lợi dụng giai đoạn ngừng bắn để tái thiết và tái gia cố năng lực quân sự, trong khi Hamas có thể nghi ngờ về cam kết rút quân của Israel, hoặc cho rằng quốc gia này chỉ rút quân tạm thời. Tất cả những sự nghi ngờ lẫn nhau đều cản trở tiến trình hòa bình và một lệnh ngừng bắn toàn diện.

Đề xuất hòa bình của ông Trump: 'Gaza mới' sẽ có đặc khu kinh tế

Đề xuất hòa bình của ông Trump hướng tới ngừng bắn và trao trả con tin, thành lập một 'Gaza mới' chung sống thịnh vượng và thành lập các cơ chế giám sát quốc tế nhằm tái thiết dải đất này.