Bên hưởng lợi khi 400.000 tài xế TP.HCM chuyển sang xe điện

Theo dự thảo Đề án chuyển đổi xe 2 bánh từ xăng sang điện do Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) đề xuất, khoảng 400.000 tài xế công nghệ và giao hàng đang hoạt động trên địa bàn thành phố sẽ nằm trong nhóm được khuyến khích, hỗ trợ chuyển đổi. Đây là lực lượng nòng cốt của các nền tảng gọi xe và giao đồ ăn như

TS Nguyễn Quỳnh Phượng - Giảng viên ngành Quản trị, Khoa Kinh doanh tại Đại học RMIT Việt Nam. Ảnh: NVCC.

Năm 2024, VinFast bàn giao 70.977 xe máy điện, tăng 1% so với năm trước. Trong khi đề xuất của HIDS là thay thế 400.000 xe xăng trong 3 năm với mục tiêu loại bỏ hoàn toàn xe xăng vào cuối 2028.

“Như vậy VinFast sẽ phải đối mặt với thử thách cung cấp 400.000 xe máy điện trong vòng 2 năm, với giả định công ty là nhà cung cấp xe máy điện duy nhất cho thị trường”, vị chuyên gia này nhận định.

“Không có gì đảm bảo rằng các công ty như Grab sẽ đứng yên. Họ hoàn toàn có thể bắt tay với các nhà sản xuất xe điện trong và ngoài nước để chuẩn bị cho cuộc chiến xe điện sắp tới”, bà nói thêm.

TS Nguyễn Quỳnh Phượng cũng nhấn mạnh rằng để tạo một sân chơi công bằng, Chính phủ cần có cơ chế mở cho cả doanh nghiệp trong và ngoài nước cùng tham gia.

Nếu đề xuất của HIDS được thông qua, năm 2026 sẽ là thời điểm bản lề để Xanh SM tận dụng lợi thế, mở rộng mạng lưới và giành thêm thị phần. Trong khi các đối thủ còn loay hoay với bài toán hỗ trợ tài xế sở hữu xe điện, Xanh SM có thể bứt tốc.

Xanh SM đang có lợi thế lớn trong cuộc đua "xanh hóa" thị trường xe công nghệ tại TP.HCM. Ảnh: Phương Lâm.

Cuộc chơi sẽ thay đổi

Dẫn số liệu từ công ty nghiên cứu thị trường Mordor Intelligence (Ấn Độ), TS Nguyễn Quỳnh Phượng cho biết thị trường gọi xe công nghệ tại Việt Nam được dự báo đạt quy mô khoảng 1,05 tỷ USD năm nay và có thể tăng lên 2,56 tỷ USD vào năm 2030. Con số này phản ánh tốc độ tăng trưởng kép hàng năm 19,5% trong giai đoạn 2025-2030.

Theo bà, mức tăng trưởng này đồng nghĩa với việc sẽ có thêm nhiều tài xế gia nhập thị trường. Vì vậy, đề xuất của HIDS (nếu được triển khai) sẽ tác động trực tiếp đến đà mở rộng của ngành gọi xe trị giá hàng tỷ USD.

Bà Phượng nhấn mạnh nếu tài xế muốn tham gia các nền tảng nhưng không thể vì thị trường thiếu nguồn cung xe máy điện với mức giá phù hợp, áp lực sẽ dồn lên đội ngũ tài xế hiện tại. “Nếu ước tính trên là đúng, khách hàng sẽ mất nhiều thời gian hơn để gọi xe hoặc đặt dịch vụ giao hàng. Điều này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách hàng”, bà phân tích.

Nếu tài xế muốn tham gia các nền tảng nhưng không thể do thị trường không cung cấp đầy đủ xe máy điện giá cả phải chăng, áp lực lên đội ngũ tài xế hiện tại sẽ rất lớn

TS Nguyễn Quỳnh Phượng - Giảng viên ngành Quản trị, Khoa Kinh doanh tại Đại học RMIT Việt Nam

Bổ sung thêm, Thạc sĩ Antoine Goupille - Giảng viên ngành Quản trị, Khoa Kinh doanh tại Đại học RMIT Việt Nam - cảnh báo nếu tốc độ tuyển dụng và chuyển đổi sang xe điện không theo kịp biến động nhu cầu, hệ quả dễ thấy là thời gian chờ đợi của người dùng sẽ kéo dài, giá cước có xu hướng tăng cao và biến động thường xuyên. Những yếu tố này cộng hưởng có thể bào mòn uy tín thương hiệu và khiến khách hàng rời bỏ ứng dụng để tìm lựa chọn thay thế.

Ông Goupille cũng dự đoán rằng các nền tảng sẽ cạnh tranh mạnh mẽ hơn để tuyển dụng tài xế. Lượng tài xế xe điện hạn chế sẽ trở thành nguồn lực khan hiếm mà nhiều bên cùng giành giật. Sự gia tăng cạnh tranh như vậy có thể làm tăng chi phí tuyển dụng cho các nền tảng, khiến việc mở rộng hoạt động hiệu quả trở nên khó khăn và tốn kém hơn.

Đề án chuyển đổi xe điện có thể tác động đến nguồn cung tài xế và khả năng cung cấp dịch vụ của các ứng dụng gọi xe. Ảnh: Phương Lâm.

Theo TS Nguyễn Quỳnh Phượng, mạng lưới trạm sạc cũng là một yếu tố đáng lưu ý. Bà cho rằng ngay cả khi việc thay pin có thể diễn ra nhanh chóng thì vẫn cần xây dựng một hệ thống cửa hàng pin rộng khắp.

“Việc đẩy mạnh phát triển lĩnh vực này là rất quan trọng, không chỉ đối với VinFast mà cả các nhà sản xuất xe máy điện khác, nhất là trong bối cảnh sạc pin tại nhà có thể gây nguy cơ mất an toàn cho người dân ở các đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội”, TS Phượng lưu ý.

Thực tế cho thấy thay vì chỉ tập trung vào hạ tầng sạc điện như giai đoạn trước, các hãng xe điện và tập đoàn lớn trong nước đang dịch chuyển mạnh sang mô hình trạm đổi pin dành cho xe máy điện.

VinFast nổi bật với kế hoạch tham vọng triển khai tới 150.000 trạm đổi pin trên toàn quốc. Trước mắt, hãng đặt mục tiêu đạt 50.000 trạm ngay trong năm nay và tiếp tục mở rộng trong những năm sau. Nếu thực hiện đúng lộ trình, mạng lưới đổi pin của VinFast sẽ vượt xa hệ thống khoảng 17.000 cây xăng, dầu hiện có trên cả nước.

Đáng chú ý, các công ty trong hệ sinh thái xe điện của Vingroup đã cùng lúc ký thỏa thuận hợp tới với Thế Giới Di Động và PNJ (2 trong những nhà bán lẻ lớn nhất tại thị trường Việt Nam) để lắp đặt hàng nghìn trạm đổi pin tại các cửa hàng Thegioididong.com, Điện Máy Xanh và PNJ.

Petrolimex - doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu lớn nhất Việt Nam - cũng đã bắt tay với startup trong nước Selex Motors để thử nghiệm 3 trạm đổi pin tại Hà Nội và TP.HCM. Riêng Selex Motors hiện đã xây dựng và đưa vào hoạt động hơn 95 trạm tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, và đang hướng tới mục tiêu vượt 100 trạm. Mỗi trạm đều được vận hành tự động 24/7.