Trong suốt gần 1 thập kỷ qua, Nga và OPEC (OPEC+) đã cùng nhau điều phối cắt giảm sản lượng nhằm giữ giá dầu ở mức cao.
Với Ả Rập Xê Út, giá dầu là nguồn ngân sách chủ lực để triển khai kế hoạch Vision 2030 trị giá hàng nghìn tỷ USD, nhằm đa dạng hóa nền kinh tế khỏi phụ thuộc vào năng lượng. Còn đối với Nga, dầu mỏ đóng góp tới 1/3 nguồn thu ngân sách (khoảng 100 đến 120 tỷ USD).
Tuy nhiên, mọi thứ đang dần thay đổi. Việc tăng sản lượng kể từ tháng 4/2025 khiến giá dầu Brent rơi từ vùng 80 USD/thùng xuống vùng 60 USD và thậm chí có thể trượt sâu hơn về mốc 50 USD nếu các yếu tố cung vượt cầu tiếp tục chiếm ưu thế. Điều thị trường chưa dự đoán đầy đủ chính là mức độ suy yếu âm thầm nhưng rõ rệt trong năng lực khai thác dầu của Nga - hậu quả trực tiếp từ các lệnh trừng phạt phương Tây áp đặt.
Một bài phân tích trên Wall Street Journal gần đây đã chỉ ra rằng các mỏ dầu truyền thống của Nga ở Tây Siberia và khu vực Volga-Urals - từng là trụ cột sản xuất suốt nhiều thập kỷ, đang dần cạn kiệt. Trước năm 2022, Nga từng đặt kỳ vọng vào việc khai thác các mỏ đá phiến khổng lồ thông qua hợp tác công nghệ với phương Tây. Nhưng giờ đây, viễn cảnh đó gần như đóng lại hoàn toàn.
Matthew Sagers, chuyên gia tại S&P Global Commodity Insights, nhận định: “Lấy dầu lên khỏi lòng đất đã khó, nhưng với nền tảng tài nguyên ngày càng xuống cấp, Nga đang phải ‘chạy nhanh hơn mỗi năm chỉ để đứng yên’. Đây là một lời chia tay chậm rãi với ngành dầu mỏ Nga.”
Không có sự hỗ trợ công nghệ từ phương Tây, việc tái hiện thành công của ngành dầu đá phiến Mỹ là điều bất khả thi đối với Nga. Trong suốt hơn 1 thập kỷ, ngành công nghiệp dầu đá phiến Mỹ đã phát triển nhờ sự tích hợp chặt chẽ giữa phần mềm trí tuệ nhân tạo, thiết bị khoan định hướng hiện đại, công nghệ đo lường khi khoan (MWD), kích thủy lực công suất lớn và đội ngũ lao động tay nghề cao.
Các phần mềm AI hiện là xương sống trong việc mô phỏng địa chất và thiết kế các giếng khoan ngang kéo dài 5-7 mét dưới lòng đất, một yếu tố then chốt để tối đa hóa sản lượng mỗi giếng. Song, sau năm 2022, phần lớn các công ty Nga không còn quyền truy cập hoặc cập nhật các phần mềm quan trọng này. Trong nhiều trường hợp, chúng trở nên vô dụng.
Không chỉ thiếu công nghệ, Nga còn đối mặt với sự thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng. Mâu thuẫn tại Ukraine đã hút hàng triệu thanh niên khỏi lực lượng lao động.
Ngoài ra, việc thiếu các dàn khoan hiện đại, thiết bị đo áp suất, bơm công suất cao và dàn khoan có khả năng “đi bộ” giữa các điểm khoan như các dàn Super Spec của Mỹ cũng là điểm yếu chí tử. Những thiết bị này có giá trị tới hàng chục triệu USD, nằm ngoài khả năng tài chính của kinh tế Nga.
Aleksandr Dyukov, CEO Gazprom Neft, thừa nhận rằng ngành dầu khí Nga thiếu tới hơn 200 thiết bị và cảm biến khoan quan trọng, từ khả năng đo độ sâu tầng đá cho đến theo dõi hướng khoan trong thời gian thực, tất cả đều cần thiết trong khai thác dầu đá phiến hiện đại.
Trước viễn cảnh ảm đạm đó, các chuyên gia của S&P Global dự báo nếu tình hình không cải thiện, sản lượng dầu của Nga có thể giảm hơn 20% vào năm 2030, chỉ còn khoảng 8 triệu thùng mỗi ngày - mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ.
Mức giảm này sẽ xảy ra trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu ngày càng tăng. BP dự báo nhu cầu dầu thế giới năm 2030 đạt 103,4 triệu thùng/ngày, trong khi OPEC lạc quan hơn, dự báo con số có thể lên tới 113 triệu thùng/ngày.