Mới đây, Thổ Nhĩ Kỳ đã đề nghị gia hạn hợp đồng khí đốt với Iran thêm 5 năm – một thỏa thuận không phục vụ lợi ích chiến lược lâu dài của Iran. Tuy nhiên, Tehran có thể tận dụng các cuộc đàm phán này để củng cố ảnh hưởng trên thị trường năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ và tăng nguồn thu ngoại tệ.
Hợp đồng xuất khẩu khí đốt 25 năm của Iran với Thổ Nhĩ Kỳ sẽ hết hạn vào tháng 12/2026. Hai bên đang tiến hành các cuộc đàm phán để gia hạn thỏa thuận. Trong đó, Thổ Nhĩ Kỳ đề xuất tiếp tục mua khối lượng hiện tại là 10 tỷ mét khối/năm trong 5 năm nữa.
Các chuyên gia lưu ý rằng một hợp đồng ngắn hạn sẽ không đảm bảo được lợi ích chiến lược lâu dài của Iran, khiến Tehran phải thúc đẩy một thỏa thuận dài hạn hơn, lý tưởng nhất là kéo dài ít nhất 25 năm.
Các nhà phân tích cho rằng việc tăng xuất khẩu khí đốt lên gấp 2 – 3 lần có thể tạo ra một thỏa thuận cùng có lợi. Một phần khí đốt cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ có thể được tái xuất sang châu Âu, hoặc Iran có thể giảm giá để khuyến khích Ankara mua nhiều hơn.
Với áp lực từ phía Mỹ dưới chính quyền Tổng thống Donald Trump, Thổ Nhĩ Kỳ có xu hướng giảm hàng nhập khẩu từ Nga. Vì vậy, cơ hội này mang đến cho Iran khả năng mở rộng thị phần trong cơ cấu năng lượng của Thổ Nhĩ Kỳ và tăng nguồn thu nước ngoài.
Các chuyên gia lưu ý rằng Thổ Nhĩ Kỳ không thể dễ dàng ngừng phụ thuộc hơn 50% nhu cầu vào khí đốt của Nga và Iran, đưa Iran trở thành đối tác năng lượng quan trọng của nước này.
Tháng 6, Bộ trưởng Năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ Alparslan Bayraktar tuyên bố nước này coi trọng nguồn khí đốt tự nhiên qua đường ống từ Iran và hy vọng Iran sẽ tiếp tục cung cấp khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ trong nhiều năm và nhiều thập kỷ tới.
Hàng năm, Thổ Nhĩ Kỳ nhập khẩu 50 – 60 tỷ mét khối khí đốt, gồm 10 tỷ mét khối theo hợp đồng hiện tại với Iran. Bộ trưởng Bayraktar dự báo nhu cầu khí đốt của nước này có thể đạt 60 tỷ mét khối trong năm nay.
“Chúng tôi cần tăng khối lượng và cần có các nhà cung cấp khí đốt qua đường ống hiện có như Nga, Iran và Azerbaijan”, ông Bayraktar cho biết, đồng thời nói thêm rằng Ankara cũng hỗ trợ các dự án hành lang vận chuyển khí đốt từ Turkmenistan đến Thổ Nhĩ Kỳ và vào châu Âu.
Nhằm đáp ứng nhu cầu ngày một gia tăng, tháng 9, Tập đoàn năng lượng nhà nước BOTAS (Thổ Nhĩ Kỳ) vừa ký hợp đồng mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ trong vòng 20 năm. Theo hợp đồng với công ty giao dịch hàng hóa tư nhân đa quốc gia Mercuria, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ nhập khoảng 4 tỷ m³ LNG từ Mỹ mỗi năm, bắt đầu từ 2026. Tờ Ekonomi dẫn lời chuyên gia của hãng truyền thông Vahap Munyar cho biết, thỏa thuận này ước tính trị giá 43 tỷ USD, với giá trị nhập khẩu LNG trung bình hàng năm là 2,15 tỷ USD.
Iran là một quốc gia sản xuất và xuất khẩu khí đốt, là nhà sản xuất khí đốt lớn thứ 3 thế giới sau Mỹ và Nga. Quốc gia thuộc BRICS này cũng có trữ lượng khí đốt tự nhiên lớn thứ 2 thế giới. Tuy nhiên, phần lớn sản lượng khí đốt của Iran chủ yếu được tiêu thụ trong nước và chỉ một phần nhỏ được xuất khẩu, chủ yếu sang Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngày 6/10, Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Mohsen Paknejad cho biết nước đã phát hiện ra mỏ dầu khí lớn tại mỏ Pazan, nằm ở phía nam tỉnh Fars.
Ông Paknejad cho biết thêm: “Lượng khí mới phát hiện tại mỏ Pazan – khoảng 10 nghìn tỷ feet khối, nếu tính với hệ số thu hồi 70%, sẽ mang lại khoảng 7 nghìn tỷ feet khối khí thương phẩm, tương đương với 7.000 ngày khai thác của một pha trong mỏ khí South Pars”.
Hiện nay, mỏ khí lớn nhất của Iran là South Pars, cũng là mỏ khí tự nhiên lớn nhất thế giới, được Iran chia sẻ với Qatar tại vùng Vịnh Ba Tư.
Tổng hợp