Ngày 22/10, Bộ Tài chính Mỹ áp lệnh trừng phạt lên Rosneft và Lukoil, với cáo buộc Nga “thiếu cam kết nghiêm túc” trong việc chấm dứt xung đột ở Ukraine. Cơ quan này cho biết biện pháp mới nhằm làm suy yếu khả năng Điện Kremlin tài trợ cho xung đột, đồng thời báo hiệu có thể sẽ còn các biện pháp bổ sung khác.
Chính phủ Mỹ đặt thời hạn đến ngày 21/11 để các doanh nghiệp ngừng hoạt động hoặc chấm dứt hợp đồng hiện có với Rosneft và Lukoil, tức là họ còn khoảng 1 tháng để xử lý các giao dịch dang dở.
Chủ tịch Bob McNally của công ty Rapidan Energy Group nhận định đây rõ ràng là cách nhằm tránh gây hỗn loạn tức thì trên thị trường dầu, nhưng vẫn gia tăng áp lực lên Nga.
Rosneft và Lukoil hiện chiếm khoảng một nửa trong tổng xuất khẩu hơn 4 triệu thùng dầu/ngày của Nga. Kể từ khi phương Tây áp trần giá 60 USD/thùng vào cuối năm 2022, lượng dầu này chủ yếu chảy sang các thị trường châu Á. Theo dữ liệu của Vanda Insights, riêng tháng 9, Trung Quốc nhập khẩu khoảng 2 triệu thùng/ngày dầu Nga, còn Ấn Độ ở mức 1,6 triệu thùng/ngày.
Chuyên gia phân tích dầu thô cấp cao Muyu Xu tại công ty dữ liệu hàng hóa Kpler nhận định: “Các lệnh trừng phạt của ông Trump đối với Rosneft và Lukoil sẽ có tác động lớn đến xuất khẩu dầu thô Nga qua đường biển, có thể khiến các khách hàng lớn phải giảm mạnh, thậm chí tạm ngừng mua trong ngắn hạn”.
Tại Ấn Độ, nhiều nhà máy lọc dầu chịu ảnh hưởng trực tiếp do phụ thuộc vào nguồn cung từ Nga. Theo dữ liệu của Kpler, các doanh nghiệp dễ bị tác động nhất gồm ba công ty quốc doanh Indian Oil, Bharat Petroleum, Hindustan Petroleum, cùng các tập đoàn tư nhân lớn như Reliance Industries, HPCL-Mittal Energy Ltd. và Oil and Natural Gas Corp (ONGC).
Rosneft hiện cũng sở hữu gần 50% cổ phần của Nayara Energy Ltd., đơn vị vận hành nhà máy lọc dầu Vadinar ở bang Gujarat. Theo giới phân tích, Nayara có thể sẽ gặp khó trong việc xuất khẩu sản phẩm tinh chế.
Hãng Reuters dẫn nguồn tin cho biết các công ty lọc dầu quốc doanh Ấn Độ đang rà soát lại hồ sơ nhập khẩu để đảm bảo nguồn cung không xuất phát trực tiếp từ Rosneft hay Lukoil.
“Ấn Độ nhiều khả năng sẽ phải rút khỏi các hợp đồng vận chuyển dài hạn, trong khi dòng chảy dầu qua đường ống sang Trung Quốc có thể vẫn tiếp tục”, chuyên gia thị trường dầu Emma Li tại Vortexa nhận định.
Tuy nhiên, các chuyên gia năng lượng lưu ý các doanh nghiệp Trung Quốc cũng sẽ phải thận trọng hơn. “Tất cả các tập đoàn nhà nước sẽ cảnh giác với các lô hàng liên quan đến Rosneft và Lukoil”, bà Xu nói.
Theo dữ liệu của Vortexa, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) hiện có hợp đồng đường ống với Rosneft, nhưng không có thỏa thuận dài hạn nào đối với dầu thô vận chuyển bằng đường biển. “Tôi cho rằng dòng chảy dầu Nga sẽ không dừng hẳn, nhưng gián đoạn ngắn hạn là điều khó tránh khỏi”, bà Xu nói thêm.
Theo ông McNally, lệnh trừng phạt mới buộc người mua phải tìm cách khác để vận chuyển và thanh toán, khiến phát sinh thêm chi phí. Đó chính là điều Washington mong muốn: cắt lợi nhuận của Moscow mà không làm ngưng hẳn xuất khẩu.
Các tập đoàn Indian Oil, Bharat Petroleum, Hindustan Petroleum, ONGC, Reliance Industries và CNPC đều chưa đưa ra bình luận.
Giới chuyên gia nhận định Trung Quốc và Ấn Độ sẽ buộc phải chuyển hướng sang nguồn cung từ Mỹ và OPEC. “Hiện OPEC, đặc biệt là Ả Rập Xê Út, vẫn có năng lực sản xuất dự phòng. Nhưng nhu cầu tăng đối với nguồn cung không bị trừng phạt sẽ đẩy giá dầu lên cao”, chuyên gia John Kilduff tại Again Capital nói.
Ngay sau khi ông Trump công bố lệnh trừng phạt, giá dầu đã tăng vọt gần 5% sau đó giảm nhẹ. Dầu Brent giao dịch cao hơn 3,71%, ở mức 64,91 USD/thùng lúc 2 giờ sáng thứ Năm theo giờ Mỹ, trong khi dầu WTI tăng 3,93% lên 60,8 USD/thùng.
Bà Vandana Hari, nhà sáng lập Vanda Insights, cho rằng Trung Quốc và Ấn Độ sẽ phải tăng mua dầu Trung Đông. Bà cũng nhấn mạnh biện pháp lần này khác hẳn cơ chế trần giá của G7 trước đây, vốn cho phép Nga tiếp tục bán dầu miễn là giá không vượt quá 60 USD/thùng.
“Lệnh trừng phạt lần này có vẻ như cấm hoàn toàn việc mua dầu Nga, bất kể giá bao nhiêu. Đây là một lệnh cấm toàn diện”, ông Kilduff nói.
Bà Hari nói thêm: “Đây là động thái ở cấp độ cao nhất và Washington không thể để mình trông như ‘con hổ giấy’. Nhưng câu hỏi lớn hơn là liệu các biện pháp này có được duy trì lâu dài không… Chỉ một cuộc điện đàm giữa ông Trump và ông Putin thôi cũng có thể đảo ngược tình thế 180 độ”.
Theo CNBC