Hai mươi năm trước, Kyle Wendland bỏ dở tấm bằng kỹ sư để nối nghiệp cha. Anh không chỉ trồng ngô, mà còn bước vào một thế giới của nợ nần, của gian khổ. Nhưng Wendland kiên trì tin tưởng rằng anh có thể mưu sinh trên mảnh đất Iowa màu mỡ.
Trang trại của Wendland có tên “Comeback Farms”, có nghĩa nghĩa là “trở lại”. Tên gọi này gợi nhớ quãng thời gian gia đình anh suýt mất đất trong khủng hoảng nông nghiệp thập niên 1980.
Kyle Wendland và con gái.
Mùa hè năm 2025, khi các hóa đơn chồng chất và nền kinh tế nông nghiệp chìm trong suy thoái, Wendland đã dẫn đầu một nhóm nông dân băng qua miền Trung Tây nắng như thiêu để khảo sát cánh đồng. Họ muốn kiểm chứng dự báo của chính quyền ông Donald Trump rằng nước Mỹ sắp có vụ ngô lớn nhất trong lịch sử. Nếu sản lượng tăng kỷ lục, giá bán có thể sẽ bị kéo xuống mức thấp nhất trong nhiều năm.
Đoàn khảo sát đi qua nhiều bang nông nghiệp lớn của nước Mỹ. Theo quy định, cứ đi được 21 km, đoàn khảo sát lại dừng lại một lần. Họ đo đạc trong một luống ngô dài 9 mét. Hàng trăm số liệu ngẫu nhiên đó ghép thành một bức tranh tổng thể.
Việc đo bắp ngô bằng tay nghe có vẻ lỗi thời giữa thời đại vệ tinh và trí tuệ nhân tạo. Nhưng với nhiều nông dân, chuyến khảo sát thường niên của “Pro Farmer Crop Tour” giống như một hành trình tìm dấu hiệu hy vọng rằng Washington đã sai, rằng sâu bệnh hay một yếu tố bất ngờ nào đó có thể khiến năng suất thấp hơn dự kiến.
Đoàn khảo sát đo bắp ngô bằng phương pháp thủ công.
Khi ông Trump sa thải nhiều nhà thống kê liên bang, nông dân và giới giao dịch bắt đầu nghi ngờ chất lượng dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA). Hơn 15.000 nhân viên USDA, tương đương khoảng 15% lực lượng, đã rời cơ quan theo chương trình tinh giản biên chế của ông Trump. Một số dữ liệu khí hậu bị gỡ khỏi trang web của USDA, báo cáo thương mại quan trọng bị hoãn công bố. Một số nghiên cứu thậm chí bị dừng lại và các báo cáo xuất khẩu phải đính chính số liệu.
Giữa cái nóng hầm hập của mùa hè, Wendland quyết định tự mình đi xem thực địa. Nếu cây ngô phát triển tốt, điều đó đồng nghĩa sản lượng cao, giá thấp và người trồng sẽ chịu lỗ năm thứ ba liên tiếp. Chính trang trại của anh cũng chất đầy ngô có giá bán thấp hơn chi phí trồng.
Nhưng nếu năng suất sụt giảm, nguồn cung thắt lại, giá có thể tăng lên. “Mọi người đang tìm kiếm một tia hy vọng”. anh nói.
Một người nông dân cho gia súc ăn.
Khi không còn lựa chọn nào khác, nông dân lại đặt cược vào ngô
Nợ nông nghiệp Mỹ được dự báo sẽ chạm mức cao kỷ lục trong năm nay khi dòng chảy ngũ cốc toàn cầu thay đổi. Ngành nông nghiệp Mỹ vốn đã bị tác động bởi chính sách thương mại từ thời ông Joe Biden kéo dài đến nhiệm kỳ hai của ông Trump.
Khách hàng mua đậu tương nhiều nhất của Mỹ là Trung Quốc trong năm nay chưa mua nổi một giạ. Năm ngoái, Trung Quốc chiếm 45% lượng đậu tương xuất khẩu của Mỹ.
Dự cảm chẳng lành, nhiều nông dân đã chuyển sang trồng ngô. Họ kỳ vọng nhu cầu từ Mexico, Canada, ngành ethanol và thức ăn chăn nuôi sẽ giúp nâng giá lên. Nhưng thời tiết thuận lợi, mùa vụ tốt khiến giá tiếp tục trượt dốc. Giải pháp tăng năng suất truyền thống giờ chỉ khiến thị trường thêm dư cung.
Theo Đại học Bang Iowa, người thuê đất trồng ngô cần bán với giá 4,58 USD/giạ để hòa vốn, nhưng đến tháng 8, giá trung bình chỉ 3,89 USD.
Chuyến “Pro Farmer Crop Tour” – cuộc khảo sát trực tiếp hơn 1.600 cánh đồng ngô và đậu tương – từ lâu là sự kiện được Phố Wall và nông dân theo dõi sát sao. Dữ liệu thu thập thủ công này nay càng có giá trị, nhất là khi USDA đã ngừng lấy mẫu ngô và đậu tương cho báo cáo sản lượng tháng 8, chuyển sang dùng vệ tinh và khảo sát nông dân. Năm nay, chỉ có 14.900 nông dân tham gia, giảm gần 27% so với năm 2020.
Ngày 12/8, USDA dự báo sản lượng ngô cao nhất kể từ năm 1866. Đó là 16,7 tỷ giạ, đủ lấp đầy mọi kho chứa và còn dư để nuôi gia súc cả nửa năm. Giá ngô lập tức sụt giảm.
Trên mạng xã hội, nông dân phản đối gay gắt, cho rằng USDA đã bỏ qua thiệt hại từ mưa đá, gió mạnh đến cây trổ bông yếu.
Năm ngày sau, Wendland cùng hơn 50 người bao gồm nông dân, nhà môi giới, thương nhân lái xe tải đến Ohio. Một số nhân viên USDA cũng tham gia. Wendland nói rằng anh tin vào các dự báo của USDA vì “anh biết rõ những người làm ra dữ liệu đó”. Nhưng anh cũng thừa nhận: “Thiên nhiên luôn thay đổi. Hôm nay đúng, mai có thể sai”.
Nông dân kiếm tra cây ngô bị bệnh.
Cái giá của sự dư thừa
Trong khi các tập đoàn nông nghiệp lớn có thể mua dữ liệu độc quyền đắt đỏ, phần lớn nông dân Mỹ vẫn dựa vào số liệu từ USDA để quyết định trồng trọt và tiêu thụ. Nhưng ngày càng ít người thu thập được dữ liệu đó.
Tính đến tháng 5, Cơ quan Thống kê Nông nghiệp Quốc gia mất gần 1/3 nhân sự, còn Cơ quan Nghiên cứu Kinh tế mất hơn 27%. Khi chính phủ đóng cửa, khoảng một nửa trong số 85.900 nhân viên USDA bị tạm nghỉ không lương.
Dữ liệu USDA có thể làm biến động giá nông sản, kích hoạt các thuật toán giao dịch. Thứ giới đầu tư quan tâm không phải độ chính xác tuyệt đối, mà là tính ổn định: dữ liệu có còn nhất quán với kỳ vọng thị trường hay không.
Báo động vang lên hồi tháng 5 khi USDA hoãn công bố báo cáo thương mại quý và loại bỏ phần phân tích liên hệ giữa thâm hụt thương mại nông nghiệp và thuế quan của ông Trump. Sau đó là những sai sót như công bố nhầm 135.000 tấn ngô bán cho Trung Quốc, thực tế là Hàn Quốc; báo nhầm Trung Quốc mua 68.000 tấn đậu tương, trong khi giao dịch đã diễn ra từ đầu năm.
Một số bộ dữ liệu bị hủy vĩnh viễn, như khảo sát lao động nông nghiệp hay khảo sát an ninh lương thực của hộ gia đình.
Hội thảo vào ngày cuối của chuyến khảo sát cây trồng.
Ngày 22/8, Pro Farmer công bố kết quả sản lượng dự kiến là 16,204 tỷ giạ, thấp hơn dự báo của USDA nhưng vẫn là kỷ lục của các chuyến khảo sát. Dù bị chỉ trích từ cả hai phía, nhà kinh tế Lane Akre nói: “Quan điểm của chúng tôi không thay đổi. Dữ liệu tự lên tiếng”.
Ba tuần sau, USDA cập nhật ước tính dựa trên dữ liệu bảo hiểm cây trồng, cho thấy nông dân Mỹ đã gieo diện tích ngô lớn nhất kể từ Đại Suy thoái. Cơ quan này nâng dự báo sản lượng năm 2025 lên 16,814 tỷ giạ, củng cố thêm một nghịch lý cay đắng: nước Mỹ có thể dư thừa ngô hơn bao giờ hết, trong khi nông dân lại đang nghẹt thở vì nợ.
Theo Reuters